Co powinien zrobić dłużnik, gdy wierzyciel skorzysta z ulgi na „złe długi”?

Gdy podatnik uzyska bowiem możliwość korekty podatku należnego – nierzetelny kontrahent będzie miał obowiązek dokonania korekty VAT naliczonego, który odliczył od czynności za którą nie dokonał płatności.

Autopromocja

Korekta VAT wierzyciela – ulga na „złe długi”

Przepisy dotyczące rozliczenia podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności zawarte zostały w art. 89a i art. 89b ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 89a ust. 1: „Podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, z zastrzeżeniem ust. 2-5. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności odpisanej jako nieściągalna lub której nieściągalność została uprawdopodobniona.”

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż taka konstrukcja przepisu określa uprawnienie podatnika, a nie jego obowiązek. Tak więc to od decyzji przedsiębiorcy zależeć będzie czy z prawa tego będzie chciał skorzystać.

Co więcej przepisy dopuszczają korektę podatku należnego również w sytuacji, gdy wierzytelność została uregulowana w części – w zakresie nie uregulowanej płatności.

Już z powyższego wynika, iż przepisy pozwalają przynajmniej w zakresie podatkowym na zredukowanie strat wynikających z transakcji z nierzetelnym podmiotem i to niezależnie od stopnia jego niesolidności czy niewypłacalności.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Jak już wyżej była mowa, by podatnik mógł dokonać korekty VAT należnego spełnione muszą być określone warunki.

W szczególności powinno nastąpić uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności. Nastąpi to w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Dodać przy tym należy, iż każda z form porozumienia między podatnikiem i kontrahentem, przesuwająca termin płatności za wykonane czynności ma ten skutek, iż 180-dniowy termin liczony jest od nowa.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Polecamy: Jak dokonać korekty deklaracji VAT?

Co do dalszych warunków wskazać należy, iż możliwość korekty podatku powstaje wówczas, gdy:
1. dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2. wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny;
3. wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty, o której mowa w ust. 1, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;
4. wierzytelności nie zostały zbyte;
5. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;
6. wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego ze względu na wystąpienie okoliczności, o których mowa w ust. 1, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.

Biorąc pod uwagę powyższe zapisy zauważyć należy, iż podatnik nie może dokonać korekty podatku należnego w przypadku, gdy świadczenie zostało dokonane na rzecz osoby fizycznej.

Polecamy: Serwis Koszty

Ustawodawca wprowadzając warunek by w dacie dokonania korekty wierzyciel i dłużnik byli podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni nałożył na podmiot korzystający z korekty obowiązek sprawdzenia tej okoliczności. Nie określając przy tym w jaki sposób podatnik powinien tą okoliczność zweryfikować – rozsądne się wydaje wystąpienie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla kontrahenta celem uzyskania przedmiotowych danych.

Polecamy: Czy można odliczyć VAT z faktury wystawionej przez podmiot niezarejestrowany dla potrzeb tego podatku?

Ustawodawca wprowadził również ograniczenie czasowe do zastosowania instytucji korekty podatku należnego – powinna być ona dokonana w terminie 2 lat od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność, licząc od końca roku, w którym została wystawiona. Wydaje się, iż wprowadzony termin jest stosunkowo krótki – podatnik, który z prawa tego zamierza skorzystać powinien wziąć te ograniczenie pod uwagę.
Obowiązek zawiadomienia dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego odgrywa bardzo istotne znaczenie w omawianej instytucji. Po pierwsze zdarzyć się może, iż w jego wyniku dłużnik zdecyduje się na zapłacenie należności. Natomiast w sytuacji, gdy efekt ten nie zostanie osiągnięty, od dnia otrzymania zawiadomienia przez dłużnika liczony jest 14 dniowy termin, po upływie którego możliwa jest korekta podatku należnego.

Kiedy może nastąpić korekta VAT należnego?

Zgodnie z art. 89a ust. 3 ustawy o VAT korekta podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynął termin 14 dni od dnia otrzymania opisanego wyżej zawiadomienia przesłanego przez wierzyciela dłużnikowi, nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika tego zawiadomienia. Warunkiem dokonania korekty jest uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru przez dłużnika zawiadomienia.

Obowiązki wynikające z korekty podatku należnego

Podatnik obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty podatku należnego, zawiadomić o korekcie, właściwy dla podatnika urząd skarbowy wraz z podaniem kwot korekty podatku należnego.

Polecamy: Dopuszczalne rabaty od cen urzędowych mogą zmniejszyć obrót

Jednocześnie w ciągu 7 dni od dnia dokonania korekty obowiązany jest również zawiadomić dłużnika o tej czynności. Kopia zawiadomienia jest przesyłana do właściwego dla podatnika urzędu skarbowego.

Jakie są skutki zapłaty przez dłużnika zaległej należności po skorzystaniu przez podatnika z prawa do złożenia korekty podatku należnego?

W przypadku gdy po dokonaniu korekty należność została uregulowana w jakiejkolwiek formie, podatnik-wierzyciel, obowiązany jest zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana.

W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części. Zauważyć można przy tym, iż uregulowanie należności nastąpić może poprzez spłatę przez dłużnika, wyegzekwowanie jej w drodze egzekucji, czy spłatę przez osobę trzecią. Co istotne – forma spłaty nie ma znaczenia.

Korekta VAT dłużnika

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku spełnienia przez podatnika-wierzyciela wszystkich warunków i po zawiadomieniu dłużnika o zamiarze złożenia korekty – podatnik z prawa tego korzystać nie musi i nawet na tym etapie może odstąpić od dalszych działań.

Fakt powstrzymania się wierzyciela od dokonania korekty VAT należnego nie wpływa jednakże na obowiązki podatnika-dłużnika.

Jest bowiem tak, iż po otrzymaniu zawiadomienia od wierzyciela i nieuregulowania należności w terminie 14 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia, podatnik-dłużnik jest obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia podatku naliczonego podlegającego odliczeniu lub w przypadku jego braku, do odpowiedniego powiększenia kwoty podatku należnego, o kwotę podatku wynikającą z nieuregulowanych faktur, poprzez korektę deklaracji za okres, w którym dokonał odliczenia.

W przypadku częściowego uregulowania należności korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Natomiast, gdy doszło do uregulowania należności po dokonaniu korekty podatnik-dłużnik ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano.

W przypadku częściowego uregulowania należności podatek naliczony może zostać zwiększony w odniesieniu do tej części.

Polecamy: VAT 2011 - przewodnik po nowelizacji z 18 marca

W takim przypadku nie można wykluczyć, iż wierzyciel uzna, że spłata następuje na rzecz świadczenia objętego 8 % stawką podatku, a dłużnik, że spłata następuje na rzecz świadczenia objętego 23 % stawką i w taki sposób dokonają powiększenia odpowiednio podatku należnego (wierzyciel) i podatku naliczonego (dłużnik). Rozbieżności między sposobami dokonania rozliczenia prowadzić mogą w konsekwencji do sporów podatników.