REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wady czynności cywilnoprawnej (np. umowy) a prawo do odliczenia VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wady czynności cywilnoprawnej (np. umowy) a prawo do odliczenia VAT
Wady czynności cywilnoprawnej (np. umowy) a prawo do odliczenia VAT
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Czy wady czynności cywilnoprawnej na podstawie której dokonano opodatkowania dostawy lub wykonano usługę powodują, że kontrahent traci prawo do odliczenia podatku naliczonego? Wyjaśnia prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Temat niniejszego artykułu tylko pozornie jest skomplikowany. W rzeczywistości problem jest oczywisty, a także należy do zagadnień podstawowych. Przyjmijmy na wstępie trzy założenia: dostarczono towar lub wykonano usługę, podmiot wykonujący czynność, której przedmiotem jest towar (usługa), opodatkował ją podatkiem od towarów i usług, wystawił fakturę i rozliczył podatek z tego tytułu, a kontrahent nabył towar i usługę w celu wykonania czynności dających prawo do odliczenia

REKLAMA

Wady umowy

W związku z tym, że wykonanie tych czynności następowało na podstawie stosunku cywilnoprawnego, zawarta między tymi stronami umowa może mieć wady cywilnoprawne, w tym np. może być sprzeczna z przepisami powszechnie obowiązującymi (ius cogens), zasadami współżycia społecznego albo może mieć charakter pozorny. 

Wadliwość ta może skutkować częściową a nawet całkowitą nieważnością tej umowy

Czy tenże fakt prawny może mieć znaczenie na gruncie podatku od towarów i usług? 

Skutki w VAT

Odpowiedź jest oczywista. Z zasady nie: czynność ta podlega opodatkowaniu w momencie wykonania, jej wykonawca jest podatnikiem, a nabywca (usługobiorca) będący podatnikiem ma prawo do odliczenia. Jeżeli jednak wadliwość cywilnoprawna umowy łącząca te podmioty spowoduje, że strony uznają (lub stwierdzi sąd), że towar będzie zwrócony albo jego cena ulega zmianie, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę korygującą, a nabywca (usługobiorca) obowiązany jest skorygować odliczenie podatku naliczonego w okresie, w którym otrzymał tę fakturę.

Do dnia 30 kwietnia 2004 r. problem ten mógł być sporny, bowiem można było również postawić tezę, że w przypadku bezwzględnej nieważności umowy orzeczonej ze skutkiem retrospektywnym nie było również „czynności” w rozumieniu podatku od towarów i usług i nabywca (usługobiorca) nie miał również prawa do odliczenia, czyli korekta podatku należnego i naliczonego powinna być również ze skutkiem wstecznym.

Od momentu wejścia w życie nowej zharmonizowanej wersji ustawy o podatku od towarów i usług, odpowiedź jest jednoznaczna: wadliwość umowy będącej podstawą wykonania czynności nie może ograniczać lub odbierać prawa do odliczenia, które jest podstawowym prawem podmiotowym podatników a nie przywilejem (ulgą). Państwo członkowskie oraz podatnicy nie mogą odbierać ani modyfikować tego prawa przy pomocy przepisów prawa cywilnego, które przecież nie podlega harmonizacji. Przyznanie w tym przypadku prymatu prawa krajowego zaprzestałoby istocie harmonizacji prawa podatkowego i nadrzędności charakteru prawa unijnego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W związku z tym treść art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy o VAT jest w sposób oczywisty sprzeczna z prawem UE i przepis ten powinien być uchylony ze skutkiem retrospektywnym tej nowelizacji.

Zacytujmy treść tego przepisu: 
3a. Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:
(…)
4) wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
(…)
c) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności;

 

Art. 58 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Art. 83 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

Czynność podlegająca opodatkowaniu tym podatkiem ma cechy materialne i prawne. Cechy materialne to fakt istnienia towarów lub wykonania usługi oraz wykonanie tych czynności przez podmiot mający cechy podatnika i występujący w tym przypadku jako podatnik. Musi istnieć również causa prawna tej czynności, a jej treść się różni w zależności od tego jakie obowiązują normy prawa cywilnego regulujące tę causę. Harmonizacja prawa podatkowego dotyczy tylko części materialnej, ale causa nie może ani rozszerzać ani zawężać praw i obowiązków podatników, które regulowane są prawem UE.

Pogląd powyższy potwierdza jeden z ważnych wyrobów TSUE z dnia 25 maja 2023 r. (C-114/21): ciekawe, czy się „przyjmie” w naszej praktyce skarbowej oraz w judykaturze? 

prof. dr hab. Witold Modzelewski

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami w 2025 r. Jak i ile można zaoszczędzić na wpłatach do PFRON? Case study i obliczenia dla pracodawcy

Dlaczego 5 maja to ważna data w kontekście integracji i równości? Co powstrzymuje pracodawców przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami? Jakie są obowiązki pracodawcy wobec PFRON? Wyjaśniają eksperci z HRQ Ability Sp. z o.o. Sp. k. I pokazują na przykładzie ile może zaoszczędzić firma na zatrudnieniu osób z niepełnosprawnościami.

Koszty NKUP w księgach rachunkowych - klasyfikacja i księgowanie

– W praktyce rachunkowej i podatkowej przedsiębiorcy często napotykają na wydatki, które - mimo że wpływają na wynik finansowy jednostki - to jednak nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (tzw. NKUP) – zauważa Beata Tęgowska, ekspertka ds. księgowości i płac z Systim.pl i wyjaśnia jak je prawidłowo klasyfikować i księgować?

Zmiany w podatku od spadków darowizn w 2025 r. Likwidacja obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego i określenie wartości nieodpłatnej renty [projekt]

W dniu 28 kwietnia 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ta nowelizacja ma dwa cele. Likwidację obowiązku uzyskiwania zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

na celu ograniczenie formalności i zmniejszenie barier administracyjnych wynikających ze stosowania ustawy o podatku od spadków i darowizn, związanych z dokonywaniem obrotu majątkiem nabytym tytułem spadku lub inny nieodpłatny sposób objęty zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn, od osób z kręgu najbliższej rodziny, a także uproszczenie rozliczania podatku z tytułu nabycia nieodpłatnej renty.

Co zmieni unijne rozporządzenie w sprawie maszyn od 2027 roku. Nowe wymogi prawne cyberbezpieczeństwa przemysłu w UE

Szybko zachodząca cyfrowa transformacja, automatyzacja, integracja środowisk IT i OT oraz Przemysł 4.0 na nowo definiują krajobraz branży przemysłowej, przynosząc nowe wyzwania i możliwości. Odpowiedzią na ten fakt jest m.in. przygotowane przez Komisję Europejską Rozporządzenie 2023/1230 w sprawie maszyn. Firmy działające na terenie UE muszą dołożyć starań, aby sprostać nowym, wynikającym z tego dokumentu standardom przed 14 stycznia 2027 roku.

REKLAMA

Skarbówka kontra przedsiębiorcy. Firmy odzyskują miliardy, walcząc z niesprawiedliwymi decyzjami

Tysiące polskich firm zostało oskarżonych o udział w karuzelach VAT - często niesłusznie. Ale coraz więcej z nich mówi "dość" i wygrywa w sądach. Tylko w ostatnich latach odzyskali aż 2,8 miliarda złotych! Sprawdź, dlaczego warto walczyć i jak nie dać się wciągnąć w urzędniczy absurd.

Krajowy System e-Faktur – czas na konkrety. Przygotowania nie powinny czekać. Firmy muszą dziś świadomie zarządzać dostępnością zasobów, priorytetami i ryzykiem "przeciążenia projektowego"

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) przeszło z etapu spekulacji do fazy przygotowań wymagających konkretnego działania. Ministerstwo Finansów ogłosiło nowy projekt ustawy, który wprowadza obowiązek korzystania z KSeF, a 25 kwietnia skończył się okres konsultacji publicznych. Dla wszystkich zainteresowanych oznacza to jedno: czas, w którym można było czekać na „ostateczny kształt przepisów”, dobiegł końca. Dziś wiemy już wystarczająco dużo, by prowadzić rzeczywiste przygotowania – bez odkładania na później. Ekspert komisji podatkowej BCC, radca prawny, doradca podatkowy Tomasz Groszyk o wdrożeniu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF).

Wdrożenie KSeF i JPK_CIT to nie lada wyzwanie dla firm w 2025 r. [KOMENTARZ EKSPERCKI]

Rok 2025 będzie się przełomowy dla większości działów finansowych polskich firm. Wynika to z obowiązków podatkowych nałożonych na przedsiębiorców w zakresie konieczności wdrożenia obligatoryjnego e-fakturowania (KSeF) oraz raportowania danych księgowo- podatkowych w formie nowej schemy JPK_CIT.

Sprzedałeś 30 rzeczy w sieci przez rok? Twoje dane ma już urząd skarbowy. Co z nimi zrobi? MF i KAS walczą z szarą strefą w handlu internetowym i unikaniem płacenia podatków

Ministerstwo Finansów (MF) i Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) wdrożyły unijną dyrektywę (DAC7), która nakłada na operatorów platform handlu internetowego obowiązki sprawozdawcze. Dyrektywa jest kolejnym elementem uszczelnienia systemów podatkowych państw członkowskich UE. Dyrektywa nie wprowadza nowych podatków. Do 31 stycznia 2025 r. operatorzy platform mieli obowiązek składać raporty do Szefa KAS za lata 2023 i 2024. 82 operatorów platform przekazało za ten okres informacje o ponad 177 tys. unikalnych osobach fizycznych oraz ponad 115 tys. unikalnych podmiotach.

REKLAMA

2 miliony firm czeka na podpis prezydenta. Stawką jest niższa składka zdrowotna

To może być przełom dla mikroprzedsiębiorców: Rada Przedsiębiorców apeluje do Andrzeja Dudy o podpisanie ustawy, która ulży milionom firm dotkniętym Polskim Ładem. "To test, czy naprawdę zależy nam na polskich firmach" – mówią organizatorzy pikiety zaplanowanej na 6 maja.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje skutków błędów w deklaracjach podatkowych. Ochrona dopiero po wykupieniu rozszerzonej polisy OC

Księgowi w biurach rachunkowych mają coraz mniej czasu na złożenie deklaracji podatkowych swoich klientów – termin składania m.in. PIT-36, PIT-37 i PIT-28 mija 30 kwietnia. Pod presją czasu księgowym zdarzają się pomyłki, np. błędne rozliczenie ulg, nieuwzględnienie wszystkich przychodów czy pomyłki w zaliczkach na podatek. W jednej z takich spraw nieprawidłowe wykazanie zaliczek w PIT-36L zakończyło się naliczonymi przez Urząd Skarbowy odsetkami w wysokości ponad 7000 zł. Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje błędów w deklaracjach podatkowych – ochronę zapewnia dopiero wykupienie rozszerzonej polisy.

REKLAMA