REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marlena Widawska
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Choć z projektu nowelizacji Ordynacji Podatkowej z dnia 27 kwietnia 2015 r. wyłączono wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, to jednak organy podatkowe mają w swoich rękach inne narzędzia umożliwiające ograniczenie agresywnej optymalizacji podatkowej przez przedsiębiorstwa. Wsparcia w tym zakresie udziela im najnowsze orzecznictwo sadów administracyjnych (np. wyrok NSA z 8 maja 2015 r. o sygnaturze akt I FSK 149/14).

Sądy wskazują, że także w sprawach podatkowych można stosować ogólną klauzulę nadużycia prawa zawartą w art. 58 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Z pewnością za czynność sprzeczną z zasadami współżycia społecznego można uznać dokonanie pozornej transakcji kupna – sprzedaży towaru tylko w celu odliczenia naliczonego na jej podstawie podatku VAT.

Samochód w firmie 2015 – multipakiet

REKLAMA

REKLAMA

Ze względu na taką kwalifikację prawną tej czynności organy podatkowe mają prawo odmówić podatnikowi możliwości odliczenia podatku VAT z takiej czynności na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT.

Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury, faktury korygujące i dokumenty celne w przypadku gdy potwierdzają one czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.

Kodeks cywilny:

Art. 58. (Nieważność czynności prawnej) § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Art. 83. (Pozorność) § 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

REKLAMA

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wspomniane orzeczenie zapadło w wyniku zastosowania ścieżki odwoławczej od wyroku WSA w Łodzi z 27 września 2013 roku o sygnaturze akt I SA/Łd 93/12.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania dopiero w nowej Ordynacji podatkowej

Sprawa dotyczyła przedsiębiorstwa, które za bardzo wysokie kwoty nabyło od innego przedsiębiorstwa kasety video z nagranymi filmami o tematyce religijnej. Cena zakupu kaset znacznie przekraczała ich wartość rynkową, a dodatkowo kupującemu przedsiębiorstwu udało się sprzedać niewiele z nich. Pomimo tego, przedsiębiorstwo to wystąpiło o zwrot naliczonego w wyniku transakcji zakupu podatku VAT w kwocie ponad 1 mln złotych.

Organ podatkowy rozpatrujący wniosek o zwrot podatku uznał, że: Spółka cywilna A, dokonując nabycia przedmiotowych kaset wideo po cenach znacznie odbiegających od cen rynkowych, a następnie wykazując kwoty podatku VAT do zwrotu bezpośredniego, miała na celu uzyskanie nienależnego przysporzenia finansowego, co stanowiło naruszenie art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm)”.

Podobne stanowisko zajął organ odwoławczy, twierdząc, że powoływane faktury zakupu dotyczyły czynności pozornych w rozumieniu Kodeksu Cywilnego a transakcje dokonywane przez podatnika zmierzały jedynie do uzyskania nienależnego zwrotu podatku, nie miały zatem cech rzeczywistego obrotu, stanowiąc nadużycie prawa.

500 pytań o VAT - odpowiedzi z interpretacjami MF

W związku z powyższymi decyzjami organów podatkowych, przedmiotowa spółka zaskarżyła rozstrzygnięcie organu odwoławczego do WSA, który stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. W uzasadnieniu tego wyroku sąd administracyjny I instancji powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 lipca 2011 r. o sygnaturze I FSK 950/10, a także na wyrok z 21 lutego 2006 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Halifax.

Na ich podstawie WSA stwierdził, że: „Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, o którym stanowi art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, przysługuje wówczas gdy przedsiębiorca prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, której celem jest osiągnięcie zysku. Nie może to być wyłącznie działalność nakierowana na osiągnięcie zysku ze zwrotu podatku od towarów i usług. Podatek ten ma być dla przedsiębiorcy neutralny, a to oznacza, że uzyskanie zwrotu podatku nie może stanowić podstawowego celu działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Wykorzystanie zasady neutralności podatku od towarów i usług dla uzyskania korzyści podatkowych niemających związku z normalnymi działaniami gospodarczymi stanowi nadużycie prawa. Dlatego czynności prawne podejmowane w ramach takich operacji gospodarczych muszą być kwalifikowane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co skutkuje brakiem możliwości uznania ich za nabycie towarów i usług w rozumieniu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Prawo do odliczenia jako integralna część mechanizmu funkcjonowania podatku od wartości dodanej, jest niewątpliwie fundamentalnym prawem podatnika, może jednak doznać wyjątku gdy miało miejsce działanie stanowiące nadużycie prawa, jakim w tym przypadku było naruszenie zasady neutralności podatku od wartości dodanej.”

WSA przypomniał, że w wyroku z 21 lutego 2006 r. w sprawie Halifax pic i in., C-255/02, Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) stwierdził, że szósta dyrektywa powinna być interpretowana w ten sposób, iż sprzeciwia się ona prawu podatnika do odliczenia podatku od wartości dodanej, jeżeli transakcje, z których wynika to prawo, stanowią nadużycie. Dla stwierdzenia nadużycia wymagane jest po pierwsze, aby dane transakcje, pomimo że spełniają formalne przesłanki przewidziane w odpowiednich przepisach szóstej dyrektywy i ustawodawstwa krajowego transponującego tę dyrektywę, skutkowały uzyskaniem korzyści podatkowej, której przyznanie byłoby sprzeczne z celem tych przepisów. Po drugie, z ogółu obiektywnych okoliczności powinno również wynikać, że zasadniczym celem tych transakcji jest uzyskanie korzyści podatkowej, a nie celu gospodarczego.


Niedawno z sądem I instancji w przedmiotowej sprawie zgodził się także NSA w swoim (wskazanym wyżej) wyroku z 8 maja 2015 r.. Kolejny raz powołując się na wyrok TSUE w sprawie Halifax odmówił on podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT od kaset niesprzedanych. Swoje rozważania sąd II instancji oparł także na ogólnej klauzuli nadużycia prawa zawartej w art. 58 § 2 KC.

W ten sposób NSA potwierdził praktykę organów podatkowych kwestionujących odliczanie podatku VAT podatnikom, którzy dokonali czynności pozornej tylko po to, aby to odliczenie wyłudzić. Zatem brak klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania w projekcie nowelizacji Ordynacji podatkowej nie będzie dla organów podatkowych aż tak dotkliwy, gdyż zawsze będą one mogły się powołać na podobne do ww. orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie.

Marlena Widawska

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Decyzja RPP w sprawie stóp procentowych

Rada Polityki Pieniężnej obniżyła w środę stopy procentowe o 25 pkt. bazowych; stopa referencyjna wyniesie 4,5 proc. w skali rocznej. To czwarta obniżka stóp procentowych w tym roku.

Umowy o dzieło mniej popularne. ZUS pokazał statystyki

Umowy o dzieło w Polsce pozostają domeną krótkich zleceń – aż 28 proc. trwa jeden dzień, a najwięcej wykonawców tych umów to osoby w wieku 30–39 lat. Dane ZUS za pierwsze półrocze wskazują na rosnący udział sektorów kreatywnych, takich jak informacja i komunikacja.

Reeksport po nieudanej dostawie – jak prawidłowo postąpić?

Eksport towarów poza Unię Europejską jest procesem wieloetapowym i wymaga zarówno sprawnej logistyki, jak i poprawnego dopełnienia obowiązków celnych oraz podatkowych. Pomimo starannego przygotowania, czasami zdarzają się sytuacje, w których kontrakt handlowy nie zostaje zrealizowany – odbiorca w kraju trzecim z różnych powodów nie przyjmuje przesyłki. W rezultacie towar wraca na teren Unii, co rodzi szereg pytań: jak ująć taki zwrot w dokumentacji? czy trzeba korygować rozliczenia podatkowe? jak ponownie wysłać towar zgodnie z przepisami?

Księgowość influencerów i twórców internetowych. Rozliczanie: barterów, donejtów, kosztów. Kiedy trzeba zarejestrować działalność?

Jak rozliczać nowoczesne źródła dochodu i jakie wyzwania stoją przed księgowymi obsługującymi branżę kreatywną? Influencerzy i twórcy internetowi przestali być ciekawostką świata popkultury, a stali się pełnoprawnymi przedsiębiorcami. Generują znaczące przychody z reklam, współpracy z markami, sprzedaży własnych produktów czy kursów online. Obsługa księgowa tej specyficznej branży stawia przed biurami rachunkowymi nowe wyzwania. Nietypowe źródła przychodów, różnorodne formy rozliczeń, a także niejednoznaczne interpretacje podatkowe to tylko część tematów, z którymi mierzą się księgowi influencerów. Jak poprawnie rozliczać tę branżę? Na co zwrócić uwagę, by nie narazić klienta na błędy podatkowe?

REKLAMA

KSeF w jednostkach budżetowych – wyzwania i szanse. Wywiad z dr Małgorzatą Rzeszutek

Jak wdrożenie KSeF wpłynie na funkcjonowanie jednostek sektora finansów publicznych? Jakie zagrożenia i korzyści niesie cyfrowa rewolucja w fakturowaniu? O tym rozmawiamy z dr Małgorzatą Rzeszutek, doradcą podatkowym i specjalistką w zakresie prawa podatkowego.

Pieniądze dla dziecka: Ile razy można dać bez podatku? Jest jeden kluczowy warunek przy darowiznach

Pieniądze dziecku bez podatku można przekazać wielokrotnie, gdyż nie jest istotne ile razy, ale trzeba uważać, aby po przekroczeniu limitu kwoty wolnej od podatku od darowizn dokonać niezbędnych formalności urzędowych. Sprawdź, jakie aktualnie obowiązują kwoty wolne od podatku.

Skuteczna windykacja: 5 mitów – dlaczego nie warto w nie wierzyć. Terminy przedawnienia roszczeń (branża TSL)

Wśród polskich przedsiębiorców, w tym także w branży TSL (transport, spedycja i logistyka) temat windykacji należności powraca jak bumerang. Z jednej strony przedsiębiorcy zmagają się z chronicznymi zatorami płatniczymi, z drugiej – wciąż krążą liczne stereotypy, które sprawiają, że wiele firm reaguje zbyt późno albo unika działań windykacyjnych. W efekcie przedsiębiorcy narażają się na utratę płynności finansowej i problemy z dalszym rozwojem.

Podatek od nieruchomości - stawki maksymalne w 2026 roku. 1,25 zł za 1 m2 mieszkania lub domu, 35,53 zł za 1 m2 biura, magazynu, sklepu

Stawki maksymalne podatku od nieruchomości będą w 2026 roku wyższe o ok. 4,5% od obowiązujących w 2025 roku. Przykładowo stawka maksymalna podatku od budynków mieszkalnych i samych mieszkań wyniesie w 2026 roku 1,25 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, a od budynków (także mieszkalnych) używanych do prowadzenia działalności gospodarczej: 35,53 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej. Faktyczne stawki podatku od nieruchomości na dany rok ustalają rady gmin w formie uchwały ale stawki te nie mogą być wyższe od maksymalnych stawek określonych przez Ministra Finansów i Gospodarki.

REKLAMA

Limit poniżej 10 000 zł - najczęściej zadawane pytania o KSeF

Czy przedsiębiorca z obrotami poniżej 10 tys. zł miesięcznie musi korzystać z KSeF? Jak długo można jeszcze wystawiać faktury papierowe? Ministerstwo Finansów wyjaśnia szczegóły nowych zasad, które wejdą w życie od lutego 2026 roku.

"Podatek" (opłata) od psa w 2026 r. Jest stawka maksymalna ale każda gmina ustala samodzielnie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

REKLAMA