REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marlena Widawska
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Choć z projektu nowelizacji Ordynacji Podatkowej z dnia 27 kwietnia 2015 r. wyłączono wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, to jednak organy podatkowe mają w swoich rękach inne narzędzia umożliwiające ograniczenie agresywnej optymalizacji podatkowej przez przedsiębiorstwa. Wsparcia w tym zakresie udziela im najnowsze orzecznictwo sadów administracyjnych (np. wyrok NSA z 8 maja 2015 r. o sygnaturze akt I FSK 149/14).

Sądy wskazują, że także w sprawach podatkowych można stosować ogólną klauzulę nadużycia prawa zawartą w art. 58 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Z pewnością za czynność sprzeczną z zasadami współżycia społecznego można uznać dokonanie pozornej transakcji kupna – sprzedaży towaru tylko w celu odliczenia naliczonego na jej podstawie podatku VAT.

Samochód w firmie 2015 – multipakiet

REKLAMA

Autopromocja

Ze względu na taką kwalifikację prawną tej czynności organy podatkowe mają prawo odmówić podatnikowi możliwości odliczenia podatku VAT z takiej czynności na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT.

Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury, faktury korygujące i dokumenty celne w przypadku gdy potwierdzają one czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.

Kodeks cywilny:

Art. 58. (Nieważność czynności prawnej) § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Art. 83. (Pozorność) § 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wspomniane orzeczenie zapadło w wyniku zastosowania ścieżki odwoławczej od wyroku WSA w Łodzi z 27 września 2013 roku o sygnaturze akt I SA/Łd 93/12.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania dopiero w nowej Ordynacji podatkowej

Sprawa dotyczyła przedsiębiorstwa, które za bardzo wysokie kwoty nabyło od innego przedsiębiorstwa kasety video z nagranymi filmami o tematyce religijnej. Cena zakupu kaset znacznie przekraczała ich wartość rynkową, a dodatkowo kupującemu przedsiębiorstwu udało się sprzedać niewiele z nich. Pomimo tego, przedsiębiorstwo to wystąpiło o zwrot naliczonego w wyniku transakcji zakupu podatku VAT w kwocie ponad 1 mln złotych.

Organ podatkowy rozpatrujący wniosek o zwrot podatku uznał, że: Spółka cywilna A, dokonując nabycia przedmiotowych kaset wideo po cenach znacznie odbiegających od cen rynkowych, a następnie wykazując kwoty podatku VAT do zwrotu bezpośredniego, miała na celu uzyskanie nienależnego przysporzenia finansowego, co stanowiło naruszenie art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm)”.

Podobne stanowisko zajął organ odwoławczy, twierdząc, że powoływane faktury zakupu dotyczyły czynności pozornych w rozumieniu Kodeksu Cywilnego a transakcje dokonywane przez podatnika zmierzały jedynie do uzyskania nienależnego zwrotu podatku, nie miały zatem cech rzeczywistego obrotu, stanowiąc nadużycie prawa.

500 pytań o VAT - odpowiedzi z interpretacjami MF

W związku z powyższymi decyzjami organów podatkowych, przedmiotowa spółka zaskarżyła rozstrzygnięcie organu odwoławczego do WSA, który stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. W uzasadnieniu tego wyroku sąd administracyjny I instancji powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 lipca 2011 r. o sygnaturze I FSK 950/10, a także na wyrok z 21 lutego 2006 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Halifax.

Na ich podstawie WSA stwierdził, że: „Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, o którym stanowi art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, przysługuje wówczas gdy przedsiębiorca prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, której celem jest osiągnięcie zysku. Nie może to być wyłącznie działalność nakierowana na osiągnięcie zysku ze zwrotu podatku od towarów i usług. Podatek ten ma być dla przedsiębiorcy neutralny, a to oznacza, że uzyskanie zwrotu podatku nie może stanowić podstawowego celu działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Wykorzystanie zasady neutralności podatku od towarów i usług dla uzyskania korzyści podatkowych niemających związku z normalnymi działaniami gospodarczymi stanowi nadużycie prawa. Dlatego czynności prawne podejmowane w ramach takich operacji gospodarczych muszą być kwalifikowane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co skutkuje brakiem możliwości uznania ich za nabycie towarów i usług w rozumieniu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Prawo do odliczenia jako integralna część mechanizmu funkcjonowania podatku od wartości dodanej, jest niewątpliwie fundamentalnym prawem podatnika, może jednak doznać wyjątku gdy miało miejsce działanie stanowiące nadużycie prawa, jakim w tym przypadku było naruszenie zasady neutralności podatku od wartości dodanej.”

WSA przypomniał, że w wyroku z 21 lutego 2006 r. w sprawie Halifax pic i in., C-255/02, Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) stwierdził, że szósta dyrektywa powinna być interpretowana w ten sposób, iż sprzeciwia się ona prawu podatnika do odliczenia podatku od wartości dodanej, jeżeli transakcje, z których wynika to prawo, stanowią nadużycie. Dla stwierdzenia nadużycia wymagane jest po pierwsze, aby dane transakcje, pomimo że spełniają formalne przesłanki przewidziane w odpowiednich przepisach szóstej dyrektywy i ustawodawstwa krajowego transponującego tę dyrektywę, skutkowały uzyskaniem korzyści podatkowej, której przyznanie byłoby sprzeczne z celem tych przepisów. Po drugie, z ogółu obiektywnych okoliczności powinno również wynikać, że zasadniczym celem tych transakcji jest uzyskanie korzyści podatkowej, a nie celu gospodarczego.


Niedawno z sądem I instancji w przedmiotowej sprawie zgodził się także NSA w swoim (wskazanym wyżej) wyroku z 8 maja 2015 r.. Kolejny raz powołując się na wyrok TSUE w sprawie Halifax odmówił on podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT od kaset niesprzedanych. Swoje rozważania sąd II instancji oparł także na ogólnej klauzuli nadużycia prawa zawartej w art. 58 § 2 KC.

W ten sposób NSA potwierdził praktykę organów podatkowych kwestionujących odliczanie podatku VAT podatnikom, którzy dokonali czynności pozornej tylko po to, aby to odliczenie wyłudzić. Zatem brak klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania w projekcie nowelizacji Ordynacji podatkowej nie będzie dla organów podatkowych aż tak dotkliwy, gdyż zawsze będą one mogły się powołać na podobne do ww. orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie.

Marlena Widawska

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Firmy niegotowe na KSeF. Tylko 5230 przedsiębiorstw korzysta z systemu – czas ucieka. [DANE MF]

Z danych udostępnionych przez Ministerstwo Finansów wynika, że do 5 marca 2025 roku z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) skorzystało zaledwie 5230 firm. To oznacza, że w ciągu ponad trzech lat działania systemu zdecydowało się na niego jedynie kilka tysięcy przedsiębiorców. Tymczasem za 9 miesięcy korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe – a to oznacza prawdziwą rewolucję dla księgowości w Polsce.

Prof. Modzelewski do premiera Tuska: narzucanie KSeF-u i faktur ustrukturyzowanych wszystkim podatnikom VAT to nie jest deregulacja gospodarki; ten pomysł powinien trafić do kosza

W dniu 12 kwietnia br. Ministerstwo Finansów potwierdziło zamiar wdrożenia w 2026 roku obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur i obligatoryjnego stosowania faktur ustrukturyzowanych przez wszystkich podatników VAT. Prof. dr hab. Witold Modzelewski apeluje do Pana Premiera Donalda Tuska: „Wierzę, że jako liberał traktuje Pan potrzebę deregulacji gospodarki zupełnie poważnie. Nie należy ulegać lobbystom, którzy chcą zarobić na dezorganizacji systemu fakturowania. Pomysł faktur ustrukturyzowanych powinien trafić definitywnie do kosza.”

W 2025 r. można przekazać 1,5% podatku rolnego na rzecz dwóch uprawnionych podmiotów

W komunikacie z 16 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Finansów poinformowało, że w 2025 roku podatnicy podatku rolnego mogą przekazać 1,5 tego podatku na rzecz Krajowego Związku Rewizyjnego Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych lub OPZZ Rolników i Organizacji Rolniczych. Jakie są warunki tego przekazania?

Roczne zeznanie podatkowe PIT: 15 najczęstszych błędów. Jak ich uniknąć w 2025 roku

Złożenie corocznej deklaracji PIT to podstawowy zakres komunikacji podatnika z administracją skarbową. Warto zadbać, by przebiegła ona w sposób optymalny i nie nastręczała niespodziewanych nieprzyjemności. Dlatego też przedstawiamy zestawienie najczęstszych błędów, przed którymi można się uchronić, korzystając z poniższych podpowiedzi.

REKLAMA

7 skutków spadających stóp procentowych. Już w maju 2025 r. RPP zacznie cykl obniżek?

Tańsze i łatwiej dostępne kredyty to tylko część skutków cięć stóp procentowych. Polityka monetarna to miecz obosieczny. W momencie, w którym kredytobiorcy cieszą się z niższych rat, to posiadacze oszczędności mają problem ze znalezieniem solidnie oprocentowanego depozytu. Widmo niższych stóp procentowych oznacza też, że w dół pójść może oprocentowanie detalicznych obligacji skarbowych, a zakup mieszkania na wynajem może znowu odzyskać swój blask.

Korekta zeznania podatkowego PIT. Jak to zrobić i do kiedy można?

Do końca roku 2030 podatnicy mają prawo składać korekty zeznań PIT za rok 2024. Błędy w deklaracjach podatkowych zdarzają się zarówno na niekorzyść podatnika (np. pominięcie ulgi, o której się nie wiedziało), jak i na niekorzyść fiskusa (np. pominięcie źródła przychodów, o którym się zapomniało). Złożenie korekty zeznania nie wymaga uzasadnienia, a skorygować można nawet taką deklarację, która z upływem 30 kwietnia 2025 r. została bez udziału podatnika automatycznie zatwierdzona w usłudze Twój e-PIT.

Pilne! Będzie nowelizacja ustawy o KSeF, znamy projekt: jakie zmiany w obowiązkowym e-fakturowaniu

Ministerstwo Finansów opublikowało długo wyczekiwany projekt nowelizacji ustawy o VAT, regulujący obowiązek stosowania faktur ustrukturyzowanych. Wraz z nim udostępniono również oficjalną „mapę drogową” wdrożenia Krajowego Systemu e-Faktur – KSeF.

Ewidencje VAT oszustów i uczciwych podatników niczym się nie różnią. Jak systemowo zablokować wzrost zwrotów VAT? Prof. Modzelewski: jest jeden sposób

Jedyną skuteczną barierą systemową dla prób wyłudzenia zwrotów jest uzależnienie wpływów zwrotów od zastosowania przez podatnika mechanizmu podzielonej płatności w stosunku do kwot podatku naliczonego, który miałby być zwrócony – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Obowiązkowy KSeF - najnowszy harmonogram. KSeF 2.0, integracja i testy, tryb offline24, faktury masowe, certyfikat wystawcy faktury i inne szczegóły

W komunikacie z 12 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Finansów przedstawiło aktualny stan projektu rozwiązań prawnych, technicznych i biznesowych oraz plan wdrożenia (harmonogram) obowiązkowego systemu KSeF. Można jeszcze do 25 kwietnia 2025 r. zgłaszać do Ministerstwa uwagi i opinie do projektu pisząc maila na adres sekretariat.PT@mf.gov.pl.

Cyfrowe narzędzia dla księgowych. Kiedy warto zmienić oprogramowanie księgowe?

Nowoczesne narzędzia dla księgowych. Na co zwracać uwagę przy zmianie oprogramowania księgowego? Według raportów branżowych księgowi spędzają nawet 50 proc. czasu na czynnościach, które mogłyby zostać usprawnione przez nowoczesne technologie.

REKLAMA