REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT

Marlena Widawska
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Choć z projektu nowelizacji Ordynacji Podatkowej z dnia 27 kwietnia 2015 r. wyłączono wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, to jednak organy podatkowe mają w swoich rękach inne narzędzia umożliwiające ograniczenie agresywnej optymalizacji podatkowej przez przedsiębiorstwa. Wsparcia w tym zakresie udziela im najnowsze orzecznictwo sadów administracyjnych (np. wyrok NSA z 8 maja 2015 r. o sygnaturze akt I FSK 149/14).

Sądy wskazują, że także w sprawach podatkowych można stosować ogólną klauzulę nadużycia prawa zawartą w art. 58 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Z pewnością za czynność sprzeczną z zasadami współżycia społecznego można uznać dokonanie pozornej transakcji kupna – sprzedaży towaru tylko w celu odliczenia naliczonego na jej podstawie podatku VAT.

Samochód w firmie 2015 – multipakiet

REKLAMA

Autopromocja

Ze względu na taką kwalifikację prawną tej czynności organy podatkowe mają prawo odmówić podatnikowi możliwości odliczenia podatku VAT z takiej czynności na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT.

Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury, faktury korygujące i dokumenty celne w przypadku gdy potwierdzają one czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.

Kodeks cywilny:

Art. 58. (Nieważność czynności prawnej) § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Art. 83. (Pozorność) § 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wspomniane orzeczenie zapadło w wyniku zastosowania ścieżki odwoławczej od wyroku WSA w Łodzi z 27 września 2013 roku o sygnaturze akt I SA/Łd 93/12.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania dopiero w nowej Ordynacji podatkowej

Sprawa dotyczyła przedsiębiorstwa, które za bardzo wysokie kwoty nabyło od innego przedsiębiorstwa kasety video z nagranymi filmami o tematyce religijnej. Cena zakupu kaset znacznie przekraczała ich wartość rynkową, a dodatkowo kupującemu przedsiębiorstwu udało się sprzedać niewiele z nich. Pomimo tego, przedsiębiorstwo to wystąpiło o zwrot naliczonego w wyniku transakcji zakupu podatku VAT w kwocie ponad 1 mln złotych.

REKLAMA

Organ podatkowy rozpatrujący wniosek o zwrot podatku uznał, że: Spółka cywilna A, dokonując nabycia przedmiotowych kaset wideo po cenach znacznie odbiegających od cen rynkowych, a następnie wykazując kwoty podatku VAT do zwrotu bezpośredniego, miała na celu uzyskanie nienależnego przysporzenia finansowego, co stanowiło naruszenie art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm)”.

Podobne stanowisko zajął organ odwoławczy, twierdząc, że powoływane faktury zakupu dotyczyły czynności pozornych w rozumieniu Kodeksu Cywilnego a transakcje dokonywane przez podatnika zmierzały jedynie do uzyskania nienależnego zwrotu podatku, nie miały zatem cech rzeczywistego obrotu, stanowiąc nadużycie prawa.

500 pytań o VAT - odpowiedzi z interpretacjami MF

W związku z powyższymi decyzjami organów podatkowych, przedmiotowa spółka zaskarżyła rozstrzygnięcie organu odwoławczego do WSA, który stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. W uzasadnieniu tego wyroku sąd administracyjny I instancji powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 lipca 2011 r. o sygnaturze I FSK 950/10, a także na wyrok z 21 lutego 2006 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Halifax.

Na ich podstawie WSA stwierdził, że: „Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, o którym stanowi art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, przysługuje wówczas gdy przedsiębiorca prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, której celem jest osiągnięcie zysku. Nie może to być wyłącznie działalność nakierowana na osiągnięcie zysku ze zwrotu podatku od towarów i usług. Podatek ten ma być dla przedsiębiorcy neutralny, a to oznacza, że uzyskanie zwrotu podatku nie może stanowić podstawowego celu działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Wykorzystanie zasady neutralności podatku od towarów i usług dla uzyskania korzyści podatkowych niemających związku z normalnymi działaniami gospodarczymi stanowi nadużycie prawa. Dlatego czynności prawne podejmowane w ramach takich operacji gospodarczych muszą być kwalifikowane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co skutkuje brakiem możliwości uznania ich za nabycie towarów i usług w rozumieniu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Prawo do odliczenia jako integralna część mechanizmu funkcjonowania podatku od wartości dodanej, jest niewątpliwie fundamentalnym prawem podatnika, może jednak doznać wyjątku gdy miało miejsce działanie stanowiące nadużycie prawa, jakim w tym przypadku było naruszenie zasady neutralności podatku od wartości dodanej.”

WSA przypomniał, że w wyroku z 21 lutego 2006 r. w sprawie Halifax pic i in., C-255/02, Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) stwierdził, że szósta dyrektywa powinna być interpretowana w ten sposób, iż sprzeciwia się ona prawu podatnika do odliczenia podatku od wartości dodanej, jeżeli transakcje, z których wynika to prawo, stanowią nadużycie. Dla stwierdzenia nadużycia wymagane jest po pierwsze, aby dane transakcje, pomimo że spełniają formalne przesłanki przewidziane w odpowiednich przepisach szóstej dyrektywy i ustawodawstwa krajowego transponującego tę dyrektywę, skutkowały uzyskaniem korzyści podatkowej, której przyznanie byłoby sprzeczne z celem tych przepisów. Po drugie, z ogółu obiektywnych okoliczności powinno również wynikać, że zasadniczym celem tych transakcji jest uzyskanie korzyści podatkowej, a nie celu gospodarczego.


Niedawno z sądem I instancji w przedmiotowej sprawie zgodził się także NSA w swoim (wskazanym wyżej) wyroku z 8 maja 2015 r.. Kolejny raz powołując się na wyrok TSUE w sprawie Halifax odmówił on podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT od kaset niesprzedanych. Swoje rozważania sąd II instancji oparł także na ogólnej klauzuli nadużycia prawa zawartej w art. 58 § 2 KC.

W ten sposób NSA potwierdził praktykę organów podatkowych kwestionujących odliczanie podatku VAT podatnikom, którzy dokonali czynności pozornej tylko po to, aby to odliczenie wyłudzić. Zatem brak klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania w projekcie nowelizacji Ordynacji podatkowej nie będzie dla organów podatkowych aż tak dotkliwy, gdyż zawsze będą one mogły się powołać na podobne do ww. orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie.

Marlena Widawska

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ordynacja podatkowa - liczne zmiany od 2026 r. Przedawnienie, zapłata podatku, zwrot nadpłaty, MDR i kilkadziesiąt innych nowości w projekcie nowelizacji

W dniu 28 marca 2025 r. opublikowany został projekt bardzo obszernej nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilkunastu innych ustaw. Zmiany są bardzo liczne i mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ministerstwo Finansów informuje, że celem tej nowelizacji jest poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Zobaczmy jakie zmiany czekają podatników od początku przyszłego roku.

Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

REKLAMA

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

PKPiR 2026: będzie 15 poważnych zmian i nowe rozporządzenie od 1 stycznia. Terminy wpisów, dodatkowe kolumny do KSeF, dowody księgowe i inne nowości

Minister Finansów przygotował projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (pkpir). Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Sprawdziliśmy co się zmieni w zasadach prowadzenia pkpir w porównaniu do obecnego stanu prawnego.

Odpisy amortyzacyjne spółek nieruchomościowych

Najnowsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przynoszą istotne zmiany dla spółek nieruchomościowych w zakresie możliwości rozpoznawania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. W styczniu tego roku NSA w kilku wyrokach (sygn. II FSK 788/23, II FSK 789/23, II FSK 987/23, II FSK 1086/23, II FSK 1652/23) potwierdził korzystne dla podatników stanowisko wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA).

CIT estoński a optymalizacja podatkowa. Czy to się opłaca?

Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują skutecznych sposobów na obniżenie obciążeń podatkowych. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności, jest estoński CIT. Czy rzeczywiście ta forma opodatkowania przynosi realne korzyści? Przyjrzyjmy się, na czym polega ten model, kto może z niego skorzystać i jakie są jego zalety oraz wady dla polskich przedsiębiorstw.

REKLAMA

Składka zdrowotna w 2026 roku – będzie ewolucja czy rewolucja?

Planowane na 2026 rok zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej dyskutowanych tematów w sferze podatkowej, mimo iż sama składka podatkiem nie jest. Tak jak każda kwestia dotycząca finansów osobistych a równocześnie publicznych, wywołuje liczne pytania zarówno wśród prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jak i wśród polityków, gdzie widoczne są wyraźne podziały.

Podatnik już nie będzie karany za przypadkowe błędy, nie będzie udowadniał niewinności

Szef rządu Donald Tusk poinformował, że za niecelowe, przypadkowe błędy nie będzie się już karać podatnika. Teraz to urząd skarbowy będzie musiał udowadniać jak jest.

REKLAMA