REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marlena Widawska
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
Czynności pozorne i mające na celu przede wszystkim korzyść podatkową a odliczenie VAT
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Choć z projektu nowelizacji Ordynacji Podatkowej z dnia 27 kwietnia 2015 r. wyłączono wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, to jednak organy podatkowe mają w swoich rękach inne narzędzia umożliwiające ograniczenie agresywnej optymalizacji podatkowej przez przedsiębiorstwa. Wsparcia w tym zakresie udziela im najnowsze orzecznictwo sadów administracyjnych (np. wyrok NSA z 8 maja 2015 r. o sygnaturze akt I FSK 149/14).

Sądy wskazują, że także w sprawach podatkowych można stosować ogólną klauzulę nadużycia prawa zawartą w art. 58 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Z pewnością za czynność sprzeczną z zasadami współżycia społecznego można uznać dokonanie pozornej transakcji kupna – sprzedaży towaru tylko w celu odliczenia naliczonego na jej podstawie podatku VAT.

Samochód w firmie 2015 – multipakiet

REKLAMA

Autopromocja

Ze względu na taką kwalifikację prawną tej czynności organy podatkowe mają prawo odmówić podatnikowi możliwości odliczenia podatku VAT z takiej czynności na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT.

REKLAMA

Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury, faktury korygujące i dokumenty celne w przypadku gdy potwierdzają one czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.

Kodeks cywilny:

Art. 58. (Nieważność czynności prawnej) § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Art. 83. (Pozorność) § 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wspomniane orzeczenie zapadło w wyniku zastosowania ścieżki odwoławczej od wyroku WSA w Łodzi z 27 września 2013 roku o sygnaturze akt I SA/Łd 93/12.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania dopiero w nowej Ordynacji podatkowej

Sprawa dotyczyła przedsiębiorstwa, które za bardzo wysokie kwoty nabyło od innego przedsiębiorstwa kasety video z nagranymi filmami o tematyce religijnej. Cena zakupu kaset znacznie przekraczała ich wartość rynkową, a dodatkowo kupującemu przedsiębiorstwu udało się sprzedać niewiele z nich. Pomimo tego, przedsiębiorstwo to wystąpiło o zwrot naliczonego w wyniku transakcji zakupu podatku VAT w kwocie ponad 1 mln złotych.

REKLAMA

Organ podatkowy rozpatrujący wniosek o zwrot podatku uznał, że: Spółka cywilna A, dokonując nabycia przedmiotowych kaset wideo po cenach znacznie odbiegających od cen rynkowych, a następnie wykazując kwoty podatku VAT do zwrotu bezpośredniego, miała na celu uzyskanie nienależnego przysporzenia finansowego, co stanowiło naruszenie art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm)”.

Podobne stanowisko zajął organ odwoławczy, twierdząc, że powoływane faktury zakupu dotyczyły czynności pozornych w rozumieniu Kodeksu Cywilnego a transakcje dokonywane przez podatnika zmierzały jedynie do uzyskania nienależnego zwrotu podatku, nie miały zatem cech rzeczywistego obrotu, stanowiąc nadużycie prawa.

500 pytań o VAT - odpowiedzi z interpretacjami MF

W związku z powyższymi decyzjami organów podatkowych, przedmiotowa spółka zaskarżyła rozstrzygnięcie organu odwoławczego do WSA, który stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. W uzasadnieniu tego wyroku sąd administracyjny I instancji powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 lipca 2011 r. o sygnaturze I FSK 950/10, a także na wyrok z 21 lutego 2006 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Halifax.

Na ich podstawie WSA stwierdził, że: „Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, o którym stanowi art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, przysługuje wówczas gdy przedsiębiorca prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, której celem jest osiągnięcie zysku. Nie może to być wyłącznie działalność nakierowana na osiągnięcie zysku ze zwrotu podatku od towarów i usług. Podatek ten ma być dla przedsiębiorcy neutralny, a to oznacza, że uzyskanie zwrotu podatku nie może stanowić podstawowego celu działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Wykorzystanie zasady neutralności podatku od towarów i usług dla uzyskania korzyści podatkowych niemających związku z normalnymi działaniami gospodarczymi stanowi nadużycie prawa. Dlatego czynności prawne podejmowane w ramach takich operacji gospodarczych muszą być kwalifikowane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co skutkuje brakiem możliwości uznania ich za nabycie towarów i usług w rozumieniu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Prawo do odliczenia jako integralna część mechanizmu funkcjonowania podatku od wartości dodanej, jest niewątpliwie fundamentalnym prawem podatnika, może jednak doznać wyjątku gdy miało miejsce działanie stanowiące nadużycie prawa, jakim w tym przypadku było naruszenie zasady neutralności podatku od wartości dodanej.”

WSA przypomniał, że w wyroku z 21 lutego 2006 r. w sprawie Halifax pic i in., C-255/02, Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) stwierdził, że szósta dyrektywa powinna być interpretowana w ten sposób, iż sprzeciwia się ona prawu podatnika do odliczenia podatku od wartości dodanej, jeżeli transakcje, z których wynika to prawo, stanowią nadużycie. Dla stwierdzenia nadużycia wymagane jest po pierwsze, aby dane transakcje, pomimo że spełniają formalne przesłanki przewidziane w odpowiednich przepisach szóstej dyrektywy i ustawodawstwa krajowego transponującego tę dyrektywę, skutkowały uzyskaniem korzyści podatkowej, której przyznanie byłoby sprzeczne z celem tych przepisów. Po drugie, z ogółu obiektywnych okoliczności powinno również wynikać, że zasadniczym celem tych transakcji jest uzyskanie korzyści podatkowej, a nie celu gospodarczego.


Niedawno z sądem I instancji w przedmiotowej sprawie zgodził się także NSA w swoim (wskazanym wyżej) wyroku z 8 maja 2015 r.. Kolejny raz powołując się na wyrok TSUE w sprawie Halifax odmówił on podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT od kaset niesprzedanych. Swoje rozważania sąd II instancji oparł także na ogólnej klauzuli nadużycia prawa zawartej w art. 58 § 2 KC.

W ten sposób NSA potwierdził praktykę organów podatkowych kwestionujących odliczanie podatku VAT podatnikom, którzy dokonali czynności pozornej tylko po to, aby to odliczenie wyłudzić. Zatem brak klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania w projekcie nowelizacji Ordynacji podatkowej nie będzie dla organów podatkowych aż tak dotkliwy, gdyż zawsze będą one mogły się powołać na podobne do ww. orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie.

Marlena Widawska

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Darowizna dla córki z konta firmowego taty: Czy taki przelew korzysta ze zwolnienia podatkowego? KIS wyjaśnia

Skarbówka potwierdził, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio z konta firmowego spółki, której darczyńca jest wspólnikiem, na konto obdarowanego – przy spełnieniu ustawowych formalności – może korzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn. To jest dobra wiadomość dla podatników.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

REKLAMA

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co warto zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia? [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA