Opodatkowanie VAT zaliczki przy świadczeniu usług turystycznych

Zasadniczo kwestie momentu powstania obowiązku podatkowego reguluje art. 19a ust. 1-12 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT). Co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usług, jednakże jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do kwoty stanowiącej równowartość tej wpłaty (art. 19a ust. 1 oraz ust. 8 ustawy o VAT).

Polecamy: Biuletyn VAT

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Podstawa opodatkowania przy świadczeniu usług turystycznych

Powyżej przytoczona regulacja, co do zasady nie budzi większych wątpliwości, jednak należy zwrócić uwagę, że w przypadku świadczenia usług turystycznych ustawodawca uregulował w sposób szczególny zasady ustalania podstawy opodatkowania. Biura podróży podlegają szczególnej regulacji odnoszącej się do ustalenia podstawy opodatkowania – procedurze „VAT marża”. Tak więc, w myśl art. 119 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania przy wykonywaniu usług turystyki jest kwota marży pomniejszona o kwotę podatku należnego. Jednakże w przypadku gdy przy świadczeniu usługi turystyki, oprócz usług nabywanych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, podatnik wykonuje we własnym zakresie część świadczeń w ramach tej usługi, to odrębnie ustala się podstawę opodatkowania dla usług własnych i odrębnie w odniesieniu do usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (art. 119 ust. 5 ustawy o VAT).

Opodatkowanie zaliczki otrzymanej przez biuro podróży

Wskazać należy, że przepisy art. 119 ust. 1-9 ustawy o VAT nie wyłączają całkowicie stosowania zasad ogólnych dotyczących opodatkowania podatkiem VAT. Stanowią one przepis szczególny, a zatem w przypadkach nimi nieuregulowanych należy stosować przepisy ogólne. Tym samym otrzymanie zaliczki na poczet świadczonej w przyszłości usługi wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego. Jednakże, kierując się treścią art. 119 ust. 1 ustawy o VAT, jako podstawę opodatkowania należy przyjąć kwotę marży, którą ustala się na takich samych zasadach jak w przypadku wykonanej usługi, czyli jako różnicę otrzymanej zaliczki oraz kwoty wydatkowanej na zakup towarów i usług dla bezpośredniej korzyści turysty, pomniejszoną o należny podatek VAT. Przyjęta metoda może jednak budzić wątpliwości w sytuacji, gdy zaliczka została otrzymana z wyprzedzeniem, a nie wszystkie wydatki zostały jeszcze poniesione przez biuro podróży.

W takich sytuacjach niektórzy podatnicy świadczący usługi turystyczne wychodzili z założenia, że w przypadku świadczonych przez nich usług nie jest możliwe opodatkowanie zaliczek w procedurze VAT marża, w takim samym zakresie, jak ma to miejsce na zasadach ogólnych. Podstawą tego stanowiska było to, że koszty świadczenia danej usługi nie są znane w chwili otrzymania zaliczki, a więc nie można jeszcze ustalić marży stanowiącej podstawę opodatkowania.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 19.12.2018 r. w sprawie C-422/17

Wątpliwości podatników okazały się na tyle istotne, że spór dotyczący „opodatkowania zaliczek w procedurze VAT marża” zawisł przed Trybunałem Sprawiedliwości UE (dalej TSUE lub Trybunał). Efektem czego jest wyrok z 19.12.2018 r. wydany w sprawie C-422/17 toczącej się wskutek sporu Szefa Krajowej Administracji Skarbowej oraz Skarpa Travel sp. z o.o. (dalej jako Spółka lub Podatnik). Otóż Spółka wniosła o wydanie interpretacji indywidualnej, przy czym przedstawiła stanowisko, zgodnie z którym wymagalność podatku VAT z tytułu zaliczek pobieranych przez biura podróży nie wynika wprost z przepisów ustawy o VAT, a więc nie powinny one podlegać opodatkowaniu. W opinii Spółki obowiązek podatkowy powinien powstać dopiero po obliczeniu marży.

W swoim rozstrzygnięciu TSUE uznał, że zaliczka otrzymana przez biuro podróży „(…) może być powiązana z usługą wykonaną przez to biuro, taką jak na przykład podróż w określonej dacie i do danego kraju (…)”, a wiec w opinii Trybunału taka zaliczka dotyczy precyzyjnie określonej usługi. Wskutek czego TSUE uznał, że podatek VAT staje się wymagalny już w momencie otrzymania zaliczki przez biuro podróży.