Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z maszyny – co z VAT?
Spółka Alfa na skutek opóźnień w zapłacie należności wypowiedziała kontrahentowi umowę najmu maszyny produkcyjnej. Z umowy łączącej strony wynika, że kontrahent zobowiązany jej do zwrotu maszyny w terminie 5 dni, licząc od dnia otrzymania wypowiedzenia. Ponadto, zgodnie z postanowieniami przedmiotowej umowy, w przypadku niezwrócenia maszyny we wskazanym powyżej terminie Spółka ma prawo obciążyć najemcę wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie z maszyny.
Spółka zamierza obciążyć kontrahenta kwotą za bezumowne korzystanie z maszyny. Jednakże zastanawia się czy rzeczone obciążenie powinno zostać opodatkowana na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług?
Świadczenie usług
W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawa o VAT) opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei, przez świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej, niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Polecamy: serwis VAT
Zatem w analizowanym przypadku należy określić, co należy rozumieć pod pojęciem świadczenia usługi za wynagrodzeniem na terytorium kraju. Zgodnie z literalnym brzmieniem powołanych przepisów, świadczenie (czyli usługa) to każda czynność opodatkowana na terytorium kraju, która nie stanowi dostawy towarów i jest wykonywana w ramach działalności gospodarczej, z wyjątkiem tych przypadków, które są wprost zwolnione (wyłączone) z opodatkowania.
Z powyższego wynika, że ustawodawca przyjął bardzo szeroką definicję świadczenia. Jednakże należy zaznaczyć, że aby daną czynność uznać za świadczenie usługi należy określić wzajemny stosunek cywilnoprawny łączący obie strony umowy.
W tym zakresie świadczeniodawca powinien za wynagrodzeniem świadczyć określony typ usługi (przedmiot świadczenia) na rzecz konkretnego biorcy. Tym samym zaistnienie świadczenia wymaga zaangażowania przynajmniej dwóch stron transakcji połączonych ze sobą określoną relacją: usługodawcy i usługobiorcy. Nie można mówić o świadczeniu (w rozumieniu przepisu art. 8 ust.1 ustawy o VAT), jeśli jest tylko jedna strona (wykonawca), a brak jest drugiej strony świadczenia (odbiorcy). W następstwie tego nie można mówić o czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Podobnie gdy następuje jedynie przepływ środków pieniężnych.
W analizowanym przypadku Spółka Alfa zażądała od kontrahenta zwrotu maszyny w terminie 5 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia. Przy czym najemca nie dokonał zwrotu maszyny. Powstaje zatem wątpliwość, czy obciążenie za bezumowne korzystanie z maszyny należy uznać za wynagrodzenie za świadczenie usługi (opodatkowane na gruncie powołanej ustawy), czy jednostronne obciążenie w formie rekompensaty, odszkodowania (transakcja neutralna w zakresie podatku VAT).
Odszkodowanie, to nie usługa
Zdaniem autora, istnieją przesłanki aby przedmiotowe obciążenie uznać za formę odszkodowania.
Po pierwsze Spółka zażądała od kontrahenta zwrotu maszyny w ustalonym terminie.
Po drugie nałożyła na najemcę sankcję za niezwrócenie maszyny w określonym czasie po wypowiedzeniu umowy. W tym zakresie nie można twierdzić, że obie strony porozumiały się co do możliwości dalszego korzystania z maszyny (bez zawarcia umowy).
W konsekwencji, przedmiotowe wypowiedzenie umowy wraz z nałożeniem na najemcę kary stanowi czynność jednostronną.
Tym samym nie istnieje między Spółką a najemcą żaden stosunek prawny (nawet dorozumiany), w ramach którego spełnione byłoby świadczenia wzajemne (czyt. świadczenie usługi w zamian za ustalone wynagrodzenie).
Inaczej należałoby interpretować bezumowne korzystanie z maszyny, w sytuacji gdy strony zawarłyby porozumienie na mocy którego, Spółka zobowiązałaby się przez określony czas udostępnić maszynę najemcy (zgodziłaby się na przetrzymanie maszyny), a ten zapłacić ustalone w tym zakresie wynagrodzenie.
W podobnych sprawach analogicznie wypowiadają się sądy administracyjne.
Dla przykładu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 22 kwietnia 2010 r. (sygn. I SA/Kr 388/10): „kwestia podlegania odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy podatkowi od towarów i usług zależy w każdym przypadku od konkretnych okoliczności sprawy. Niezbędne jest ustalenie, czy między stronami istnieje jakiś jawny lub domniemany stosunek prawny, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne”.
Oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 24 lipca 2007 r. (sygn. I SA/Gd 71/07): „W omawianej zaś sytuacji brak jest konsensusu stron co skutkuje brakiem zobowiązania po stronie "A" Zakładu Budżetowego do wynajęcia lokalu. Właściciel lokalu wyraźnie i jednoznacznie wyraził swą wolę rozwiązania umowy i wystąpił z roszczeniem o zwrot zajmowanego lokalu. Tym samym stosunek najmu, jako skutecznie rozwiązany, ustał. Nie można zatem w takim wypadku mówić o świadczeniu usługi przez "A" Zakład Budżetowy. Do przedłużenia umowy najmu nie wystarczy samo używanie rzeczy przez byłego najemcę, lecz niezbędne jest, by używanie to odbywało się za wyraźną lub chociażby dorozumianą zgodą wynajmującego”.
W świetle poczynionych powyżej rozważań należy uznać, że obciążenie kontrahenta wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie z maszyny stanowi dla Spółki transakcję neutralną w zakresie podatku VAT. W konsekwencji, czynność ta powinna zostać udokumentowana w drodze wystawienia dowolnego dokumentu księgowego (np. za pomocą noty obciążeniowej).
Polecamy: Podatki 2011
Małgorzata Breda, doradca podatkowy, Kierownik Zespołu ds. Podatku VAT ECDDP Sp. z o.o.
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze