Odliczenie VAT naliczonego przy utracie prawa do zwolnienia podmiotowego

Czy w odniesieniu do towarów i usług nabytych w okresie zwolnienia w podatku prawo to traci bezpowrotnie?

Otóż nie, ale by skorzystać z tego prawa po pierwsze należy nabyć status czynnego podatnika VAT, a po drugie uzyskać zgodę naczelnika właściwego urzędu skarbowego.

Co istotne, nawet po spełnieniu tych warunków nie wszystkie dokonane zakupy podlegają odliczeniu.

Kto korzysta ze zwolnienia podmiotowego w podatku VAT?

Przewidziana przepisami ustawy o podatku od towarów i usług definicja podatnika i pojęcie działalności gospodarczej są bardzo obszerne. W konsekwencji każdy podmiot będący producentem, handlowcem lub usługodawcą nabywa status podatnika podatku VAT.

Rozpoczęcie działalności nie oznacza jednak obowiązku zapłaty podatku VAT. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług zwalniają z VAT podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł (do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku).

Zwolnienie podmiotowe w podatku VAT ma charakter fakultatywny, podatnik z prawa tego skorzystać może, ale nie musi. Od jego decyzji będzie więc zależeć czy chce być czynnym podatnikiem podatku VAT, czy wybierze zwolnienie – do czasu przekroczenia kwoty limitu uprawniającego do zwolnienia.

Zwolnienie podmiotowe – brak prawa do odliczenia podatku naliczonego

W przypadku skorzystania przez podatnika ze zwolnienia w podatku VAT – nie przysługuje mu co oczywiste prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupionych towarów i usług.

Pamiętać jednak należy, że zwolnienie podmiotowe w podatku VAT nie ma wymiaru bezwzględnego – utrata prawa w tym zakresie łączy się z przekroczeniem kwoty limitu sprzedaży – jak wyżej była mowa kwoty 150.000 zł.

Przekroczenie wskazanego limitu ma ten skutek, że podmiot prowadzący działalność ma obowiązek zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny, obliczania i rozliczania podatku VAT.

Z tą chwilą podatnikowi przysługuje prawo wynikające z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT – dotyczące prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

W zakresie określonego tu prawa ustawodawca przewidział możliwość dokonania odliczenia również od zakupów dokonanych w okresie, gdy podmiot nie był „vatowcem” i korzystał ze zwolnienia w tym podatku.

Zwolnienie podmiotowe w VAT 2012 - kiedy przedsiębiorca może znów skorzystać?

Od jakich zakupów dokonanych przed utratą zwolnienia można odliczyć VAT naliczony?

Podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconą od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur dokumentujących zakupy.

Skorzystanie z prawa jest możliwe po uzyskaniu zgody naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Zgoda taka jest udzielana pod warunkiem:

1.      sporządzenia spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty limitu uprawniającej do zwolnienia, oraz

2.      przedłożenia w urzędzie skarbowym spisu, o którym mowa w pkt 1, w terminie 14 dni, licząc od dnia utraty zwolnienia.

Zwrócić należy uwagę na fakt, iż zakresem prawa do odliczenia podatku naliczonego objęte są towary posiadane przez podatnika w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty limitu. Tym samym nie ma możliwości odliczenia podatku VAT od towarów zakupionych i sprzedanych w okresie korzystania ze zwolnienia w VAT.

Czy naczelnik może odmówić zgody na skorzystanie z prawa do odliczenia?

Analiza przepisów prowadzi do wniosku, iż jedynie w sytuacji nie spełnienia przez podatnika wymienionych wyżej warunków naczelnik urzędu skarbowego może nie wyrazić zgody na odliczenie.

Tym samym na naczelniku spoczywa obowiązek ich sprawdzenia, a w sytuacji ich spełnienia zgoda stanowi w gruncie rzeczy potwierdzenie, że podatnik może z prawa skorzystać.

Rozstrzygnięcie w kwestii spełnienia warunków uprawniających do odliczenia wydawane jest w formie decyzji, od której przysługuje odwołanie.

Jakie zakupy (towary) podlegają odliczeniu?

Wydaje się, że treść regulacji dotyczących omawianej materii zawęża prawo do odliczenia podatku do zapasów towarów zakupionych do dalszej odsprzedaży.

Ma to na celu zapobieżenie podwójnemu opodatkowaniu towarów, które podatnik zakupił, jako zwolniony podmiotowo, natomiast sprzedał już po utracie prawa do zwolnienia.

Rezygnacja ze zwolnienia, a prawo do odliczenia podatku

Powyżej przedmiotem analizy była sytuacja, gdy podatnik korzysta z prawa do odliczenia podatku w związku z przekroczeniem kwoty limitu uprawniającej do zwolnienia z VAT.

Warte podkreślenia jest to, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług przewidują takie same skutki w przypadku, gdy podatnik sam zrezygnuje ze zwolnienia.

Różnica sprowadza się jedynie do tego, że w takiej sytuacji podatnik zobligowany jest do pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji ze zwolnienia przed początkiem miesiąca, w którym rezygnuje ze zwolnienia.