Kształcenie zawodowe objęte szerszym zwolnieniem z VAT

Sprawa dotyczyła podatnika prowadzącego zwolnioną z opodatkowania VAT działalność polegającą na świadczeniu usług w zakresie nauczania języków obcych. Chcąc podwyższać kwalifikacje zawodowe swoich pracowników, podatnik nabywał specjalistyczne usługi kształcenia zawodowego lektorów i nauczycieli języków obcych od podmiotu działającego na terenie Wielkiej Brytanii. W ramach nabywanych usług podwładni wnioskodawcy korzystali z kompletnych pakietów szkoleniowych poruszających tematykę metodyki i technik nauczania, hospitacji zajęć, organizacji toku nauczania, zarządzania zasobami ludzkimi oraz efektywnego marketingu jakości w edukacji językowej. Świadczenia zagranicznego podmiotu obejmowały także konferencje przeznaczone dla kadry kierowniczej, na których m. in. poruszano problemy związane sytuacją rynku edukacyjnego i branży szkoleniowej, oraz odnoszono się do kwestii nowych technologii oraz nowatorskich metod nauczania. W związku z powyższym, po stronie wnioskodawcy pojawiła się wątpliwość dotycząca ewentualnej konieczności rozliczania podatku VAT od importu tego typu usług. Podatnik zastanawiał się bowiem, czy nabywane przez niego świadczenia podlegają są zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Ze względu na powyżej wskazane wątpliwości, podatnik zwrócił się do organu podatkowego z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, w której wyraził swoje stanowisko, zgodnie z którym takie zwolnienie powinno mu przysługiwać. Swój pogląd wnioskodawca oparł o treść art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dyrektywa VAT). W myśl wskazanego przepisu, państwa członkowskie zobowiązane są do zwolnienia z opodatkowania VAT transakcji obejmujących m. in. kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie, łącznie ze świadczeniem usług i dostawą towarów ściśle z taką działalnością związanych, prowadzone przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie. Poprzez świadczenia tego typu, zgodnie z treścią art. 44 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r., rozumieć należy usługi obejmujące nauczanie pozostające w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem, jak również nauczanie mające na celu uzyskanie lub uaktualnienie wiedzy do celów zawodowych. Podatnik wskazał także, iż implementujący powyższy przepis dyrektywy art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT w sposób nieuprawniony uzależnił możliwość zwolnienia z opodatkowania tego typu usług od wypełnienia przesłanki świadczenia ich w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach. Zdaniem wnioskodawcy, dyrektywa VAT nie określa bowiem formy, w jakiej usługi podlegające zwolnieniu powinny być świadczone ani nie uprawnia państw członkowskich do wprowadzania tego typu ograniczeń.

Polecamy: 500 pytań o VAT odpowiedzi na trudne pytania z interpretacjami Ministerstwa Finansów (PDF)

Polecamy: Przewodnik po zmianach w ustawie o rachunkowości 2015/2016 (PDF)

Ze stanowiskiem wnioskodawcy nie zgodził się organ podatkowy. W wydanej interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, iż podatnik w przedmiotowym stanie faktycznym nie jest uprawniony do skorzystania z wyrażonego w ustawie zwolnienia z opodatkowania VAT.  Organ wskazał bowiem, że zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku od towarów i usług, świadczenia w zakresie kształcenia zawodowego i przekwalifikowania mogą podlegać zwolnieniu jedynie w przypadku, gdy spełniać będą przesłanki wyraźnie w owym przepisie określone. Tak więc wolne od podatku będą jedynie usługi tego typu prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach, lub usługi świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów o systemie oświaty - wyłącznie w zakresie usług objętych akredytacją, a także świadczenia finansowane w całości ze środków publicznych. W omawianym przypadku natomiast żadna z powyżej wymienionych przesłanek nie została spełniona. Dyrektor Izby Skarbowej podkreślił również, iż regulacje dyrektywy VAT nie formułują przepisów obowiązujących wprost, odniesienie się do ich treści w procesie wykładni prawa jest możliwe natomiast jedynie w przypadku, gdy treść przepisów krajowych budzi wątpliwości interpretacyjne. Zdaniem organu, w przedmiotowym wypadku taka sytuacja nie następuje – ustawa o VAT w sposób bezpośredni i jednoznaczny wskazuje bowiem przesłanki, jakie dane świadczenie musi spełniać, aby nie podlegać opodatkowaniu VAT.

Dokumentacja VAT po zmianach od 1 lipca 2015 r.

Po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, podatnik zaskarżył interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, który przychylił się do stanowiska wnioskodawcy. Zdaniem Sądu, wyrażony w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT warunek prowadzenia usług kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach nie wynika z treści przepisów dyrektywy VAT. Przepis art. 132 ust. 1 lit. 1 w/w dyrektywy pozwala bowiem państwom członkowskim jedynie na podmiotowe zawężenie zwolnienia (w myśl przepisów dyrektywy zwolnieniu podlegają bowiem świadczenia wykonywane przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie). W związku z powyższym Sąd stwierdził, iż przepis art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy został niewłaściwie implementowany do polskiego systemu prawnego, przez co w przedmiotowej sprawie art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT nie powinien zostać zastosowany.

Organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem zawartym w rozstrzygnięciu WSA w Krakowie, wywodząc jednocześnie skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, która została jednak oddalona. Zdaniem NSA, przepis zawarty w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT nie precyzuje wymaganego przez art. 132 ust. 1 lit i dyrektywy VAT zakresu podmiotowego zwolnienia – nie wskazuje bowiem jakie odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w dziedzinie kształcenia zawodowego powinny z owego zwolnienia korzystać. Zamiast tego w omawianym przepisie ustawodawca przewidział ograniczenie przedmiotowe, co z kolei nie jest zgodnie z założeniami dyrektywy VAT. W konsekwencji sposób określenia zwolnienia w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy nie zapewnia jego prawidłowego i prostego stosowania, czego wymaga art. 131 dyrektywy. Według Sądu, odesłanie w zakresie zwolnienia do bliżej niewskazanych przepisów krajowych nie zapewnia także spełnienia wymaganego w pkt 34 preambuły dyrektywy warunku jednolitości zwolnień w krajach członkowskich, które opierać się powinny na przesłankach mających charakter porównywalny. W związku z powyższym NSA potwierdził pogląd Sądu I Instancji, zgodnie z którym art. 43 ust. pkt 29 ustawy o VAT wadliwie implementuje przepisy dyrektywy, przez co w omawianym przypadku nie powinien być zastosowany.

Omawiane orzeczenie stanowi kolejny przykład sytuacji, w której przedstawiciele orzecznictwa sądów administracyjnych w formułowanych przez siebie wyrokach optymalizują skutki przepisów wadliwie implementujących postanowienia unijnych dyrektyw. W przedstawionym przypadku ustawodawca po raz kolejny wykazał się zbyt swobodnym podejściem do interpretacji przepisów Dyrektywy o VAT.

Warto w tym miejscu nadmienić, iż funkcjonowanie w obrocie prawnym niekorzystnych dla podatników regulacji, stojących w sprzeczności z postanowieniami dyrektyw, stanowi okoliczność ogromnie szkodliwą dla sposobu postrzegania struktury państwowej przez obywateli. W przypadku, gdy dyrektywa unijna przewiduje skonkretyzowane uprawnienie po stronie podatnika, którego nie zawiera implementujący ją przepis polskiego prawa, podatnik, dochodząc swoich uprawnień wobec państwa, może powołać się wprost na przepis dyrektywy. W przypadku ustalenia, iż przepis krajowy nie jest zgodny z regulacją unijną, sąd krajowy ma obowiązek  pominąć przy wyrokowaniu przepis krajowy, wydając orzeczenie bezpośrednio w oparciu o dyrektywę.

Zauważenia wymaga także, iż podatnik, chcąc uzyskać korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, musi przebyć całą drogę postępowania podatkowego – organy podatkowe mogą bowiem wydawać decyzje jedynie w oparciu o przepisy krajowe. Sytuacja taka skutkuje niewątpliwie obniżeniem zaufania obywateli do prawa krajowego oraz instytucji państwowych. W kontekście powyższych okoliczności, przedstawiony wyrok NSA uznać należy za słuszny. W tym miejscu warto wyrazić także nadzieje, że ugruntowana już linia orzecznicza sądów administracyjnych, dotycząca zwolnień z podatku VAT usług kształcenia zawodowego, przełoży się także na działania krajowego ustawodawcy w kierunku naprawienia wadliwie implementowanego przepisu.

Wyrok NSA z dnia 19 października 2015 r. (sygn. akt: I FSK 902/14)

Justyna Zając-Wysocka

Departament Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.