W ciągu roku podejmuję pracę w kilku państwach Unii Europejskiej. Czy podczas obliczania podatku w Polsce można odliczyć składki na ubezpieczenia społeczne płacone np. w Anglii? Czy podatnicy, którzy pracują za granicą, a konkretnie w Niemczech i Wielkiej Brytanii, mogą odliczyć sobie podwójną dietę, np. 2 x 30 diet dotyczących Anglii, jeśli w ciągu roku podatkowego pracowali w dwóch różnych miejscach pracy?
Ustawodawca zwolnił z opodatkowania dochody osiągnięte przez podatników poza granicami kraju, do wysokości stanowiącej iloczyn dni przepracowanych za granicą i diety z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, ograniczając jednocześnie ilość dni maksymalnie do 30. Zatem ustawodawca bardzo precyzyjnie określił ilość przepracowanych za granicą dni „wolnych od podatku”, nie uzależniając tej liczby od faktu podjęcia w trakcie roku podatkowego pracy w kilku państwach.
Chcąc odpowiedzieć na postawione przez czytelnika pytania, należy zacząć od określenia obowiązku podatkowego w zakresie podatku dochodowego u osób fizycznych pracujących poza granicami naszego kraju. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; dalej ustawa o PIT), osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Polski podlegają obowiązkowi podatkowemu od wszystkich swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Jednak powyższą zasadę stosuje się z uwzględnieniem, podpisanych przez Polskę z innymi krajami, umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W zależności od danej umowy stosuje się jedną z dwóch metod rozliczeń podatku dochodowego: tzw. metodę wyłączenia lub metodę odliczenia. Metoda wyłączenia polega na zwolnieniu z opodatkowania w państwie zamieszkania dochodów osiąganych poza granicami kraju, jednak dochody te brane są pod uwagę przy ustaleniu właściwej stawki podatkowej dla dochodu uzyskanego w kraju. W przypadku umów, w których przyjęta jest ta metoda, np. umowa między Polską a Republiką Federalną Niemiec, obowiązek rozliczenia się w Polsce z podatku dochodowego wystąpi wyłącznie u podatników, którzy w danym roku podatkowym oprócz dochodów osiąganych w Niemczech osiągają także dochody w Polsce.
Druga stosowana metoda, tzw. metoda odliczania, polega na tym, że od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się podatek zapłacony w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. Metoda ta przyjęta jest m.in. w umowie między Polską a Wielką Brytanią. Tak więc w przypadku osiągania przez podatnika dochodów w Wielkiej Brytanii, po powrocie do Polski, podatnik ten ma obowiązek rozliczenia w Polsce osiągniętych tam dochodów.
Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, w przypadku podejmowania pracy w różnych krajach Unii Europejskiej, określone są w Rozporządzeniu Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. (Dz.Urz. WE L 149 z 5.07.1971, s. 2 i nast. z późn. zm.) W treści art. 13 tego rozporządzenia zawarta jest generalna zasada, mówiąca, że pracownik, bez względu na miejsce zamieszkania czy siedzibę pracodawcy, podlega systemowi ubezpieczeń społecznych tego państwa, w którym wykonuje pracę. Jeśli chodzi o możliwość odliczenia od dochodu składek ubezpieczeniowych, polski ustawodawca w art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT ograniczył tę możliwość jedynie do składek płaconych w Polsce.
Pomimo przedstawionych powyżej ograniczeń podatnik przy obliczaniu dochodu podlegającego opodatkowaniu w Polsce może zastosować koszty uzyskania przychodu przewidziane dla stosunku pracy, które w 2005 r. wynoszą 102 zł 25 gr miesięcznie, a za rok podatkowy nie więcej niż 1227 zł. Ponadto podatnik może też skorzystać z pozostałych określonych w ustawie odliczeń od dochodu i podatku, a są to m.in. darowizny, wydatki na internet, wydatki na cele rehabilitacyjne, wydatki na spłatę odsetek od kredytu udzielonego na sfinansowanie własnej inwestycji mieszkaniowej czy wydatki na remont lub modernizację własnego domu lub mieszkania.
Marcin Biernacki, prezes zarządu firmy Biernacki Sp. z o.o. w Krakowie
