Strona główna » Księgowość » Porady prawne » Jak tworzyć rezerwy na zobowiązania

Jak tworzyć rezerwy na zobowiązania

23 grudnia 2005, 10:00

Chcielibyśmy uzyskać informację, czy tworząc rezerwy na zobowiązania inne niż świadczenia emerytalne i z tytułu podatku odroczonego możemy się posiłkować rozwiązaniami zawartymi w MSR nr 37? Jak w związku z tym tworzyć takie rezerwy?

RADA

Tworząc rezerwy na wymienione zobowiązania można korzystać z rozwiązań zawartych w MSR nr 37. Określone są tam m.in. warunki ich tworzenia i rozwiązywania oraz poszczególne tytuły stające się przyczyną utworzenia tych rezerw. Stan rezerw jest weryfikowany na każdy dzień bilansowy i korygowany w celu odzwierciedlenia bieżącego, najbardziej właściwego szacunku.

UZASADNIENIE

Rezerwa to zobowiązanie, którego kwota lub termin zapłaty są niepewne. Tworzy się ją wówczas, gdy jednocześnie spełnione są następujące warunki:

a) na jednostce gospodarczej ciąży obecny obowiązek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikający ze zdarzeń przeszłych,

b) prawdopodobne jest, że wypełnienie obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne,

c) można dokonać wiarygodnego szacunku kwoty tego obowiązku.

Obowiązek prawny może wynikać z:

• umowy (na mocy warunków sformułowanych wprost lub pośrednio),

• ustawodawstwa,

• innego działania prawa.

Obowiązek zwyczajowo oczekiwany jest wynikiem działalności gospodarczej jednostki, jeśli:

• poprzez ustalony sposób postępowania lub wystarczająco konkretne, aktualne oświadczenie jednostka gospodarcza przekazała stronom trzecim, że przyjmie na siebie określoną powinność,

• w wyniku powyższego jednostka gospodarcza wzbudziła u tych stron trzecich uzasadnione oczekiwanie, że powinność tę wypełni.

UWAGA!

Kwota, na którą jest tworzona rezerwa, powinna być najbardziej właściwym szacunkiem nakładów niezbędnych do wypełnienia obecnego obowiązku na dzień bilansowy.

Szacunki są wynikiem osądu kierownictwa jednostki, wspomaganego dotychczasowymi doświadczeniami dotyczącymi podobnych transakcji oraz – w niektórych przypadkach – raportami niezależnych ekspertów.

Szacunek może być dokonany różnymi metodami. W przypadkach gdy wyceniana rezerwa odnosi się do zbioru wielu pozycji, przy jej ustalaniu uwzględnia się wszystkie możliwe wyniki oraz odpowiadające im prawdopodobieństwa, czyli stosuje metodę statystyczną – wartość oczekiwana. Jeżeli wycenia się pojedynczy obowiązek, wynik najbardziej prawdopodobny może stanowić najbardziej właściwy szacunek zobowiązania. Również w takim przypadku należy przeprowadzić analizę innych możliwych wyników.

Przy wycenie kwoty rezerwy jednostka powinna także:

• uwzględnić wszelkie znane jej ryzyka i niepewności,

• ustalić bieżącą wartość kwoty szacunku (dyskontowanie), jeżeli skutek tego działania jest istotny,

• odzwierciedlić w kwocie tworzonej rezerwy skutki zdarzeń przyszłych, jeżeli istnieją wystarczające i obiektywne dowody na to, że zdarzenie to nastąpi,

• nie uwzględniać zysków z oczekiwanego zbycia aktywów.

Przykładami zdarzeń, które mogą spowodować obowiązek tworzenia rezerw przez jednostki gospodarcze, są:

• szkody wyrządzone środowisku naturalnemu niezgodnie z porządkiem prawnym, które powodują obowiązek zapłacenia kary lub poniesienia wydatków na ich likwidację,

• sprzedaż towarów z gwarancją, z której wynika, że odbiorcy nie ponoszą kosztów napraw wszelkich usterek fabrycznych, które wyjdą na jaw w ciągu określonego czasu od dnia zakupu,

• zwrot pieniędzy w punktach sprzedaży za zakupy niezadowolonym klientom, mimo braku obowiązku prawnego takiego postępowania, a taka polityka jednostki gospodarczej jest ogólnie znana,

• restrukturyzacja, czyli zaplanowany i kontrolowany przez kierownictwo program, który zmienia w sposób istotny:

– zakres działalności prowadzonej przez jednostkę gospodarczą lub

– sposób, w jaki działalność ta jest prowadzona.

Za zdarzenia zaliczane do restrukturyzacji uznaje się:

• sprzedaż lub zakończenie prowadzenia jednej z dziedzin działalności,

• likwidację działalności gospodarczej prowadzonej w jakimś kraju lub regionie lub przeniesienie prowadzenia działalności gospodarczej z jednego kraju lub regionu do drugiego,

• zmiany w strukturze zarządzania (np. usunięcie jednego szczebla zarządzania),

• zasadnicza reorganizacja, która ma istotny wpływ na charakter i cel działalności jednostki gospodarczej.

Przy ujmowaniu rezerw na koszty restrukturyzacji należy pamiętać, że zwyczajowo oczekiwany obowiązek przeprowadzenia restrukturyzacji powstaje tylko wówczas, gdy jednostka:

1) posiada szczegółowy, formalny plan określający co najmniej:

• działalność lub część działalności, której ten plan dotyczy,

• podstawowe lokalizacje, które zostaną nim objęte,

• miejsca zatrudnienia, funkcje i przybliżoną liczbę pracowników, którzy mają uzyskać odszkodowania w zamian za zakończenie stosunku pracy,

• kwotę nakładów, które będą poniesione,

• termin, w jakim plan zostanie wdrożony,

2) wzbudziła uzasadnione oczekiwania stron, których plan dotyczy, że przeprowadzi działania restrukturyzacyjne – przez rozpoczęcie wdrażania planu lub ogłoszenie tym stronom głównych elementów planu.

Kwota rezerwy obejmuje tylko nakłady powstające w wyniku restrukturyzacji, które jednocześnie:

• w sposób nieodzowny wynikają z restrukturyzacji,

• nie są związane z bieżącą działalnością jednostki gospodarczej.

Stan rezerw jest weryfikowany na każdy dzień bilansowy i korygowany w celu odzwierciedlenia bieżącego, najbardziej właściwego szacunku. Jeśli przestało być prawdopodobne, że wystąpienie wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne będzie niezbędne do wypełnienia obowiązku, to należy rozwiązać rezerwę.

UWAGA!

Rezerwę wykorzystuje się tylko na nakłady o takim przeznaczeniu, na jakie była pierwotnie utworzona.

W odniesieniu do każdego rodzaju rezerw jednostka gospodarcza ujawnia:

a) wartość bilansową na początku i na końcu okresu,

b) dodatkowe rezerwy utworzone w ciągu okresu, łącznie ze zwiększeniami dotychczasowych rezerw,

c) kwoty wykorzystane (czyli poniesione i rozliczone z rezerwami), kwoty niewykorzystane, rozwiązane w ciągu okresu,

d) wzrost w ciągu okresu kwoty zdyskontowanej, wynikającej z upływu czasu oraz skutków wszelkich zmian stopy dyskontowej,

e) krótki opis charakteru obowiązku (zobowiązania) oraz oczekiwanych terminów wynikających z niego wypływów korzyści ekonomicznych,

f) wskazania świadczące o wszelkich istotnych niepewnościach co do kwoty i terminu wystąpienia tych wypływów.

UWAGA!

Rezerwy należy odróżnić od rozliczeń międzyokresowych biernych, będących – zgodnie z postanowieniami MSR nr 37 – zobowiązaniami przypadającymi do zapłaty za towary lub usługi, które zostały otrzymane/wykonane, ale nie zostały opłacone, zafakturowane lub formalnie uzgodnione z dostawcą, łącznie z kwotami należnymi pracownikom (np. naliczenie wynagrodzenia za urlop). Stopień niepewności w przypadku ustalania rozliczeń międzyokresowych biernych jest znacznie mniejszy niż w przypadku rezerw.

Teresa Fołta

biegły rewident

• art. 6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 184, poz. 1539

Chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź »