Podmioty otrzymujące dotacje z funduszy unijnych działają w bardzo zróżnicowanych formach prawnych oraz na podstawie różnych przepisów systemowych regulujących działalność tych jednostek. W zależności od tych właśnie przepisów podmioty gospodarcze powinny otrzymane przychody z tytułu dotacji ewidencjonować metodą kapitałową lub metodą wynikową.
Poniżej omówimy metodę kapitałową. Metoda wynikowa zostanie omówiona w kolejnej części cyklu.
Metoda kapitałowa, zwana również metodą funduszową, polega na tym, że środki otrzymane z funduszy unijnych księguje się na zwiększenie kapitału (funduszu) własnego jednostki otrzymującej dotację. Metodę kapitałową w praktyce najczęściej stosują:
1. Zakłady opieki zdrowotnej
W zakładach opieki zdrowotnej fundusz założycielski zwiększają (art. 57 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej):
• przekazane z budżetu państwa dotacje na inwestycje i zakup wysoko specjalistycznego sprzętu i aparatury,
• dotacje z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na cele rozwojowe zakładu,
• dary mające charakter majątku trwałego lub przeznaczone na cele rozwojowe zakładu.
Pozostałe dotacje budżetowe również ewidencjonowane są jako zwiększenie funduszu zakładu, który stanowi wartość majątku ZOZ po odliczeniu funduszu założycielskiego. W przypadku tych jednostek ewidencja środków pieniężnych otrzymanych z funduszy unijnych na cele inwestycyjne (zakup środków trwałych) może przebiegać następująco:
a) środki pieniężne otrzymane z funduszy unijnych
Wn konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” (w analityce np. 131-1 „Rachunek dotacji …”),
Ma konto 800 „Fundusz założycielski” (w analityce „Środki otrzymane z funduszy unijnych”).
WAŻNE!
Dla celów rozliczania dotacji jednostka ma obowiązek założyć odrębne konto bankowe.
b) zakup środka trwałego sfinansowany ze środków funduszy unijnych
Wn konto 010 „Środki trwałe”,
Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu” lub konto 240 „Pozostałe rozrachunki”, lub konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” (w analityce 131-1 „Rachunek dotacji …”).
Jednostka może również otrzymać pomoc rzeczową w formie środków trwałych sfinansowanych ze środków funduszy unijnych. W takiej sytuacji zapisy księgowe będą przebiegały następująco:
Wn konto 010 „Środki trwałe”,
Ma konto 800 „Fundusz założycielski” (w analityce „Środki otrzymane z funduszy unijnych”).
2. Instytucje kultury
Instytucje kultury działają na podstawie ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Przepisy te wskazują, że otrzymane dotacje budżetowe na finansowanie rozwoju kultury powinny być odnoszone na zwiększenie funduszu instytucji kultury (art. 29). Również nieodpłatnie otrzymane środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne zwiększają fundusz instytucji kultury, który odzwierciedla wartość jej majątku.
W przypadku instytucji kultury objętych przepisami ww. ustawy zapisy księgowe związane z otrzymaniem środków z funduszy unijnych zarówno na cele rozwoju kultury, jak i w formie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych sfinansowanych ze środków UE będą przebiegały tak samo jak w zakładach opieki zdrowotnej. Odnoszone będą jednak na zwiększenie „Funduszu instytucji kultury”, tj.:
Wn konto 131 „Bieżący rachunek bankowy” (w analityce np. 131-1 „Rachunek dotacji …”) lub konto 010 „Środki trwałe”, lub konto 020 „Wartości niematerialne i prawne”,
Ma konto 800 „Fundusz instytucji kultury” (w analityce „Środki otrzymane z funduszy unijnych”).
3. Uczelnie wyższe
Zasady gospodarki finansowej uczelni wyższych regulują przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni. Zgodnie z nimi (§ 18 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia) dotacje przyznane na inwestycje zwiększają fundusz zasadniczy uczelni stanowiący odzwierciedlenie wartości jej majątku.
W przypadku uczelni wyższych objętych ww. przepisami zapisy księgowe związane z otrzymaniem środków z funduszy unijnych będą przebiegały analogicznie jak w dwóch powyższych przypadkach, z tym że przychody będą odnoszone na zwiększenie konta „Fundusz zasadniczy”.
4. Spółdzielnie mieszkaniowe
Spółdzielnie mieszkaniowe funkcjonują zgodnie z ustawą z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Na podstawie tych przepisów budowa budynków mieszkalnych oraz innych obiektów związanych z obsługą budynków mieszkalnych finansowana jest bezpośrednio z funduszu wkładów mieszkaniowych lub budowlanych.
Otrzymaną pomoc finansową w postaci dotacji, przeznaczoną na sfinansowanie budynków mieszkalnych lub obiektów infrastruktury służących obsłudze budynków mieszkalnych, odnosi się na zwiększenie funduszu zasobów mieszkaniowych lub funduszu zasobowego spółdzielni mieszkaniowej.
W tym przypadku zapisy księgowe związane z otrzymaniem środków z funduszy unijnych będą przebiegały analogicznie jak w przypadku wyżej opisanych jednostek, z tym że będą odnoszone na zwiększenie konta „Fundusz zasobów mieszkaniowych” lub konta „Fundusz zasobowy”.
PRZYKŁAD
Zakład opieki zdrowotnej otrzymał od dysponenta środków unijnych dotację w kwocie 500 000 zł. Dotacja ma być przeznaczona na zakup specjalistycznego sprzętu diagnostycznego. Ewidencja operacji gospodarczych będzie przebiegała następująco:
1) wpływ na rachunek bankowy środków pieniężnych otrzymanych z funduszy unijnych
(w analityce „Środki otrzymane z funduszy unijnych”)
2) zakup aparatury diagnostycznej sfinansowany ze środków funduszy unijnych
Wn konto 010„Środki trwałe” 500 000 zł
Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu” 500 000 zł
• art. 57 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej – Dz.U. Nr 91, poz. 408; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 75, poz. 518
• art. 29 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej – j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 132, poz. 1111
• § 18 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni – Dz.U. Nr 84, poz. 380; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 101, poz. 842
• ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych uczelni – j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 260, poz. 2184
