Amortyzacja samochodu nabytego na współwłasność

Samochód nabyty w drodze spadku, stanowiący współwłasność trzech osób, może być wykorzystywany w działalności gospodarczej przez jednego ze współwłaścicieli. Przedsiębiorca ten może taki samochód wprowadzić do ewidencji środków trwałych i amortyzować go. Podpisanie umowy użyczenia w takim przypadku nie jest konieczne. Warto jednak podpisać porozumienie o nieodpłatnym użyczeniu pomiędzy współwłaścicielami, jeżeli z rzeczy ma korzystać tylko jeden z nich. Pozwoli to uniknąć w przyszłości roszczeń pozostałych współwłaścicieli, względem tego korzystającego, o wynagrodzenie za samodzielne korzystanie z rzeczy kosztem pozostałych.

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (art. 195 kodeksu cywilnego; dalej: k.c.). W przedstawionym przypadku współwłasność rzeczy jest współwłasnością w częściach ułamkowych. Do tego typu współwłasności stosuje się przepisy działu IV kodeksu cywilnego (art. 195-221 k.c.). Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 k.c.). Współwłaściciel jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli (art. 206 k.c.).

W praktyce sposób użytkowania rzeczy, będącej przedmiotem współwłasności, wymaga porozumienia pomiędzy współwłaścicielami. Ich porozumienie opiera się na swobodzie zawierania umów. Oznacza to, że współwłaściciele mogą ustalić każdy sposób korzystania z rzeczy, który nie jest sprzeczny z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Jak podkreślał SN w uchwale z 13 marca 2008 r. (sygn. akt III CZP 3/08): „Współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy (...) w sposób wykluczający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy z zachowaniem przesłanek określonych w art. 224 § 2 lub art. 225 k.c.”.

Wynagrodzenie takie nie jest jednak obowiązkowe. Jeżeli pozostali współwłaściciele zrezygnują z wynagrodzenia względem osoby korzystającej z rzeczy, dojdzie do zawarcia umowy użyczenia. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się bowiem zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 k.c.). W przypadku nieodpłatnego korzystania z rzeczy przez przedsiębiorcę należy sprawdzić, czy nie powstanie dla niego przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się bowiem wartość nieodpłatnych świadczeń (art. 14 ust. 2 pkt 8 u.p.d.o.f.). Wolna od podatku dochodowego jest przy tym wartość nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn (art. 21 ust. 1 pkt 125 u.p.d.o.f.).