Jak ująć podatek odroczony w księgach rachunkowych

Podatek odroczony powstaje w wyniku występowania dodatnich i ujemnych różnic przejściowych, tzn. różnic między wartością podatkową a wartością księgową aktywów lub zobowiązań.

Dodatnie różnice przejściowe powstają wtedy, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest większa niż jego wartość podatkowa lub wartość bilansowa składnika zobowiązań jest niższa niż jego wartość podatkowa. Dodatnie różnice przejściowe to takie, które spowodują w przyszłości zwiększenie podstawy opodatkowania.

Ujemne różnice przejściowe powstają, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest niższa niż jego wartość podatkowa albo wartość bilansowa składnika zobowiązań jest wyższa od jego wartość podatkowej. Różnice ujemne to takie, które spowodują w przyszłości obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

UWAGA

Istnieją także tzw. różnice trwałe, które mają charakter nieodwracalny. Są to przychody, które zgodnie z prawem bilansowym są przychodami, ale prawo podatkowe ich nie uznaje, lub koszty, które w żadnym roku podatkowym nie były, nie są i nie będą kosztami podatkowymi, ale są kosztami w rozumieniu prawa bilansowego. Od różnic trwałych nie tworzy się podatku odroczonego.

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego należy ustalić w wysokości kwoty przewidzianej w przyszłości do odliczenia od podatku dochodowego w związku z ujemnymi różnicami przejściowymi, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia, ustalonej z uwzględnieniem zasady ostrożności (art. 37 ust. 4 u.r.).

Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Autorzy: prof. dr hab Irena Olchowicz, dr Agnieszka Tłaczała, dr Wanda Wojas, Ewa Sobińska, Katarzyna Kędziora, Justyna Beata Zakrzewska, dr Gyöngyvér Takáts

Rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się w wysokości kwoty podatku dochodowego wymagającej w przyszłości zapłaty w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych, tj. różnic, które spowodują w przyszłości zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego (art. 37 ust. 5 u.r.).

Podatek odroczony wykazywany jest w większości przypadków jako obciążenie w rachunku zysków i strat. Ustalając część odroczoną w rachunku zysków i strat, trzeba mieć na uwadze przepis art. 37 ust. 9 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym rezerwy i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, dotyczące operacji rozliczanych z kapitałem (funduszem) własnym, odnosi się na kapitał (fundusz) własny. Odroczony podatek dochodowy ujmowany w kapitale (funduszu) własnym może korygować różne jego pozycje: kapitał zapasowy, kapitał z aktualizacji wyceny lub wynik z lat ubiegłych. Ponieważ ustawa o rachunkowości nie określa precyzyjnie, który element kapitału własnego może być korygowany przez odroczony podatek dochodowy, należy korzystać z Krajowego Standardu Rachunkowości nr 2 „Podatek odroczony”. Zawiera on szczegółowe przepisy w zakresie tworzenia podatku odroczonego. W wielu przypadkach okazuje się bowiem, że nie jest to tak jednoznaczne.