REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Walutowe kontrakty terminowe typu forward - jak ująć w księgach rachunkowych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Andrzej Dmowski

REKLAMA

Kontrakty forward, łącznie z kontraktami futures, stanowią jeden z trzech rodzajów pochodnych instrumentów finansowych oferowanych na polskim rynku finansowym. Innymi rodzajami pochodnych instrumentów finansowych są: kontrakty zamiany swap oraz kontrakty opcyjne i warranty.

Ustawa o rachunkowości ogólnie definiuje instrument finansowy jako kontrakt, którego zawarcie powoduje wystąpienie u jednej ze stron aktywów finansowych, a u drugiej zobowiązania finansowego lub instrumentu kapitałowego.

Zgodnie z § 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych za instrument pochodny należy uznać taki instrument finansowy, którego:

l wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego, tj. określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, kursu wymiany walut, indeksu cen lub stóp, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego albo innej podobnej wielkości, i

l nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych albo wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu z wartością innych rodzajów kontraktów, których cena zależy od zmiany warunków rynkowych, i

l rozliczenie nastąpi w przyszłości.

Podobnymi kontraktami terminowymi są kontrakty futures. Budowa kontraktów forward i futures jest taka sama. Podstawową cechą różniącą je jest rynek, na którym dokonuje się transakcji. Kontrakty forward zawiera się na rynku pozagiełdowym, a kontrakty futures są notowane na giełdach terminowych. W konsekwencji kontrakty forwardsą niestandaryzowane, obie strony kontraktu dowolnie uzgadniają ilość, termin oraz cenę dostawy instrumentu bazowego.

Celem zawieranych transakcji forward jest m.in.:

l zabezpieczenie się przed stratami wynikającymi ze zmian cen instrumentów bazowych; w tym przypadku mamy do czynienia z transakcjami zabezpieczającymi - hedging;

l osiągnięcie zysku na zmianie cen kontraktów terminowych; w takim przypadku mówimy o inwestycyjnym (spekulacyjnym) celu transakcji.

Jaką umowę można uznać za kontrakt forward?

Zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu za kontrakt forward należy uznać umowę nakładającą na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą - odbioru aktywów o określonej ilości, w określonym terminie i po określonej cenie, ustalonej w momencie zawierania kontraktu. Kontrakt stanowi porozumienie zawarte pomiędzy dwiema instytucjami finansowymi lub pomiędzy instytucją finansową będącą emitentem danego kontraktu a klientem go nabywającym. Realizacja kontraktu następuje w momencie dostawy lub rozliczenia kontraktu, przez fizyczną dostawę przedmiotu kontraktu lub poprzez rozliczenie netto.

UWAGA!

Strony kontraktu forward mogą dowolnie kształtować warunki zawarcia i rozliczenia. Jednak muszą być one zgodne z regulacjami art. 58 Kodeksu cywilnego.

Tabela. Kategorie pochodnych instrumentów finansowych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Zasady ewidencji rachunkowej instrumentów finansowych znajdziemy w ustawie o rachunkowości oraz w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych.

Ewidencja kontraktu forward typu non-delivery

W przypadku kontraktu forward strony dokonują rozliczenia netto.

1. Zakup kontraktu

- ewidencja pozabilansowa

2. Wycena bilansowa - różnica między ceną nabycia a wartością godziwą

Wn „Aktywa finansowe”

- w analityce: „Kontrakty forward

Ma „Przychody finansowe”

3. Realizacja kontraktu

a) wyksięgowanie skutków wyceny bilansowej

Wn „Przychody finansowe”

Ma „Aktywa finansowe”

- w analityce „Kontrakty forward

b) zarachowanie dodatniej różnicy - uzyskanego zysku

Wn „Aktywa finansowe”

- w analityce „Kontrakty forward

Ma „Przychody finansowe”

c) wpływ na rachunek uzyskanego zysku

Wn „Rachunek bankowy”

Ma „Aktywa finansowe”

- w analityce: „Kontrakty forward

Jakie są skutki podatkowe transakcji zabezpieczonych instrumentami finansowymi

Sposób rozliczenia instrumentów finansowych ma istotny wpływ na określenie wielkości przychodu oraz kosztu uzyskania przychodu. W świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych pochodne instrumenty finansowe, w tym kontrakty terminowe forward, stanowią prawa majątkowe. Ich cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów.

W przypadku transakcji związanych z pochodnymi instrumentami finansowymi podatkowy przychód może powstać przy:

l zbyciu pochodnego instrumentu finansowego,

l realizacji prawa wynikającego z instrumentu,

l rezygnacji z prawa wynikającego z instrumentu.

Przychód wynikający z transakcji z udziałem pochodnych instrumentów finansowych jest opodatkowany na zasadach ogólnych, jak inne przychody związane z działalnością gospodarczą.

Za datę powstania przychodu w przypadku zbycia pochodnych instrumentów finansowych uważa się dzień zbycia prawa majątkowego, nie późniejszy niż dzień wystawienia faktury.

Sposób określenia kosztów związanych z transakcjami z udziałem pochodnych instrumentów finansowych został przedstawiony w art. 16 ust. 1 pkt 8b updop.

Za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu:

l realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo

l rezygnacji z tych praw, albo

l odpłatnego zbycia instrumentów.

Podsumowując, należy stwierdzić, że wydatki na nabycie pochodnych instrumentów finansowych mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu w momencie realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z tych praw lub odpłatnego zbycia instrumentów.

W odróżnieniu od kierunku interpretacyjnego zaprezentowanego przez Ministerstwo Finansów w piśmie z 18 maja 1998 r., nr PO 4/AK-802-674/6210/97, które mówiło o różnym traktowaniu pochodnych instrumentów finansowych będących papierami wartościowymi oraz niebędących papierami wartościowymi, od 2004 r. organy podatkowe wypracowały nową linię interpretacyjną.

Zgodnie z nowym podejściem organy podatkowe uznały wszystkie pochodne instrumenty finansowe za prawa majątkowe niebędące papierami wartościowymi. Wskazano, że zyski lub straty z tytułu zbycia, realizacji lub rezygnacji z tych praw opodatkowuje się na zasadach ogólnych, tak jak inne zyski lub straty z działalności gospodarczej.

W przypadku rzeczywistych pochodnych instrumentów, które są rozliczane poprzez dostawę instrumentu bazowego (sprzedaż waluty, innego towaru), przychód i koszt jest określany w wysokości całej wartości przekazywanego instrumentu bazowego.

W przypadku nierzeczywistych instrumentów pochodnych rozliczanych na zasadzie netto (wypłacana jest różnica między ceną zakontraktowaną a ceną rzeczywistą instrumentu bazowego w momencie rozliczenia kontraktu) dla celów podatku dochodowego rozpatrywana jest różnica między przychodem i kosztem, która może być zyskiem lub stratą dla podatnika.

Przykład 1

10 listopada 2006 r. spółka zaciągnęła pożyczkę o wartości 500 000 USD. Kurs dolara tego dnia wynosi 2,90 PLN/USD. Obawiając się spadku kursu złotego do dolara, spółka zawarła walutowy kontrakt terminowy forward na zakup 500 000 dolarów za 3 miesiące po kursie 3,00 PLN/USD. Kurs na dzień bilansowy wynosił 3,10 PLN/USD. W dniu rozliczenia kontraktu: 3,05 PLN/USD. Kontrakt zostanie zrealizowany bez przekazania instrumentu bazowego - dolarów. Kontrakt nie jest instrumentem zabezpieczającym.

Ewidencja księgowa

1. Zaciągnięcie pożyczki

500 000 USD × 2,90 PLN/USD = 1 450 000 zł

Wn „Rachunek bankowy” 1 450 000

Ma „Kredyty bankowe i pożyczki” 1 450 000

2. Zawarcie kontraktu terminowego

- ewidencja pozabilansowa

500 000 USD × 3,00 PLN/USD = 1 500 000 zł

Wn „Aktywa krótkoterminowe” - kontrakty forward 1 500 000

3. Wycena bilansowa kontraktu forward

500 000 USD × 3,10 PLN/USD = 1 550 000 zł

500 000 USD × 3,00 PLN/USD = 1 500 000 zł

1 550 000 zł - 1 500 000 zł = 50 000 zł

Wn „Aktywa finansowe” - kontrakty forward 50 000

Ma „Przychody finansowe” 50 000

4. Wycena bilansowa pożyczki

500 000 USD × 2,90 PLN/USD = 1 450 000 zł

500 000 USD × 3,10 PLN/USD = 1 550 000 zł

1 550 000 zł - 1 450 000 zł = 100 000 zł

Wn „Koszty finansowe” 100 000

Ma „Kredyty i pożyczki” 100 000

5. Realizacja kontraktu

a) wyksięgowanie skutków wyceny bilansowej

Wn „Przychody finansowe” 50 000

Ma „Aktywa finansowe” 50 000

- w analityce „Kontrakty forward”

b) zarachowanie dodatniej różnicy - uzyskanego zysku

500 000 USD × 3,05 PLN/USD = 1 525 000 zł

500 000 USD × 3,00 PLN/USD = 1 500 000 zł

1 525 000 zł - 1 500 000 zł = 25 000 zł

Wn „Aktywa finansowe” 25 000

- w analityce „Kontrakty forward” Ma „Przychody finansowe” 25 000

c) wpływ na rachunek uzyskanego zysku

Wn „Rachunek bankowy” 25 000

Ma „Aktywa finansowe” 25 000

6. Zapłata pożyczki według kursu z dnia rozliczenia kontraktu

a) korekta kosztów wyceny bilansowej

500 000 USD × 2,90 PLN/USD = 1 450 000 zł

500 000 USD × 3,10 PLN/USD = 1 550 000 zł - wycena bilansowa

500 000 USD × 3,05 PLN/USD = 1 525 000 zł - wycena przy realizacji

Korekta: 25 000 zł

Wn „Kredyty i pożyczki” 25 000

Ma „Koszty finansowe” 25 000

b) zapłata pożyczki

Wn „Kredyty i pożyczki” 1 525 000

Ma „Rachunek bankowy” 1 525 000

7. Wyksięgowanie kontraktu terminowego z ewidencji pozabilansowej

Ma „Aktywa krótkoterminowe” - kontrakty forward 1 500 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Problem dotyczy określenia wysokości przychodu i kosztu dla spółki z tytułu realizacji tego kontraktu forward.

Jak wynika z opisu problemu, spółka nie otrzyma fizycznie całej kwoty waluty potrzebnej do zapłaty pożyczki, lecz jedynie otrzyma albo zapłaci kwotę będącą różnicą pomiędzy kursem forwardowym (określonym w kontrakcie terminowym) a kursem rzeczywistym w dniu realizacji kontraktu. Nastąpi więc rozliczenie netto tego kontraktu.

Spółka wykazuje przychód z realizacji kontraktu forward w przypadku osiągnięcia zysku z tej transakcji albo wykazuje tylko koszty uzyskania przychodu w razie poniesienia straty na kontrakcie.

Przychodem dla spółki będzie zysk z kontraktu terminowego równy różnicy pomiędzy kwotą pożyczki w dolarach przeliczoną według kursu sprzedaży banku, z którego korzysta spółka, z dnia realizacji kontraktu a kwotą pożyczki w dolarach przeliczoną na złote według kursu określonego w kontrakcie terminowym.

Natomiast kosztem uzyskania przychodu będzie strata z kontraktu terminowego równa różnicy pomiędzy kwotą pożyczki w dolarach przeliczoną na złote według kursu określonego w kontrakcie terminowym a kwotą pożyczki w dolarach przeliczoną według kursu sprzedaży banku, z którego korzysta spółka, z dnia realizacji kontraktu. Zbieżne stanowisko zajął Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w piśmie z 25 marca 2005 r., nr 1471/DPD1/423-5/05/EC.

Należy wskazać, iż częstym błędem podatników jest wykazywanie przychodów i kosztów wynikających z kontraktu forward rozliczanego bez fizycznej dostawy w wysokości całej wartości kwoty kontraktu (w tym przypadku pożyczki) przeliczonej odpowiednio według kursu rozliczeniowego i kursu rzeczywistego banku dewizowego spółki z dnia rozliczenia kontraktu. Powoduje to u podatnika znaczące zawyżenie przychodów i kosztów podatkowych.

l art. 12 ust. 3a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U z 2006 r. Nr 251, poz. 1847

l art. 35a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r.  Nr 208, poz. 1540

l § 13 i 21 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych - Dz.U. Nr 149, poz. 1674; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 256, poz. 2146

Andrzej Dmowski

doradca podatkowy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowa opłata cukrowa uderzy w małe firmy? Minister ostrzega przed katastrofą dla MŚP

Minister Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, ostrzega przed skutkami nowelizacji „podatku cukrowego”. Zwraca uwagę, że projekt zmian w ustawie o zdrowiu publicznym przygotowany przez Ministerstwo Finansów może nadmiernie obciążyć najmniejsze firmy. Nowe przepisy dotyczące opłaty cukrowej mają – wbrew intencjom resortu – rozszerzyć obowiązki sprawozdawcze i podatkowe także na mikro i małych przedsiębiorców.

Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod - zgłoszenie w ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

Faktury korygujące w KSeF w 2026 r. Jak powinny być wystawiane?

Pytanie dotyczy zawartości pliku xml, za pomocą którego będzie wczytywana do KSeF faktura korygująca. Czy w związku ze zmianą struktury logicznej FA(3) w przypadku faktur korygujących podstawę opodatkowania i podatek będzie niezbędne zawarcie w pliku xml wartości „przed korektą” i „po korekcie”? Jeżeli będzie możliwy import na podstawie samej różnicy faktury korygującej (co wynikałoby z zamieszczonego na stronie MF pliku FA_3_Przykład_3 (Przykładowe pliki dla struktury logicznej e-Faktury FA(3)), to czy ta możliwość obejmuje fakturę korygującą do faktury pierwotnej już wcześniej skorygowanej (ponowną korektę)?

REKLAMA

Rezygnacja członka zarządu w spółce z o.o. – jak to zrobić prawidłowo (zasady, dokumentacja, odpowiedzialność)

W realiach obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje się na złożenie rezygnacji z pełnionej funkcji. Powody mogą być różne – osobiste, zdrowotne, biznesowe czy organizacyjne – ale decyzja ta zawsze powinna być świadoma i przemyślana, zwłaszcza z perspektywy konsekwencji prawnych i finansowych.

Nieujawnione operacje gospodarcze – jak uniknąć sankcyjnego opodatkowania CIT

Od kilku lat coraz więcej spółek korzysta z możliwości opodatkowania tzw. ryczałtem od dochodów spółek. To sposób opodatkowania dochodów spółki, który może przynieść realne korzyści podatkowe. Jednak korzystanie z estońskiego CIT-u wiąże się również z określonymi obowiązkami – szczególnie w zakresie prawidłowego ujmowania operacji gospodarczych w księgach rachunkowych. W tym artykule wyjaśnimy, czym są nieujawnione operacje gospodarcze i kiedy mogą prowadzić do powstania dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Zmiany w stażu pracy od 2026 r. Potrzebne zaświadczenia z ZUS – wnioski będzie można składać już od stycznia

Od 1 stycznia 2026 roku wchodzą w życie zmiany w Kodeksie pracy. Nowe przepisy rozszerzą katalog okresów wliczanych do stażu pracy dla celów nabywania prawa do świadczeń i uprawnień pracowniczych. Obejmą one m.in. umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy pracę zarobkową za granicą. Potwierdzeniem tych okresów będą zaświadczenia z ZUS, wydawane od nowego roku na podstawie wniosku składanego w PUE/eZUS.

JPK VAT dostosowany do KSeF – co w praktyce oznaczają nowe oznaczenia i obowiązek korekty?

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia dostosowującego przepisy w zakresie JPK_VAT do zmian wynikających z wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur. Nowe regulacje mają na celu ujednolicenie sposobu raportowania faktur, w tym tych wystawianych poza KSeF – zarówno w trybie awaryjnym, jak i offline24. Projekt określa również zasady rozliczeń VAT od pobranej i niezwróconej kaucji za opakowania objęte systemem kaucyjnym.

REKLAMA

KSeF 2.0 a obieg dokumentów. Rewolucja w księgowości i przedsiębiorstwach już niedługo

Od chwili wejścia w życie obowiązkowego KSeF jedyną prawnie skuteczną formą faktury będzie dokument ustrukturyzowany przesłany do systemu Ministerstwa Finansów, a jej wystawienie poza KSeF nie będzie uznane za fakturę w rozumieniu przepisów prawa. Oznacza to, że dla milionów firm zmieni się sposób dokumentowania sprzedaży i zakupu – a wraz z tym całe procesy księgowe.

Czy przed 2026 r. można wystawiać część faktur w KSeF, a część poza tym systemem?

Spółka (podatnik VAT) chciałaby od października lub listopada 2025 r. pilotażowo wystawiać niektórym swoim odbiorcom faktury przy użyciu KSeF. Czy jest to możliwe, tj. czy w okresie przejściowym można wystawiać część faktur przy użyciu KSeF, część zaś w tradycyjny sposób? Czy w okresie tym spółka może niekiedy wystawiać „zwykłe” faktury nabywcom, którzy wyrazili zgodę na otrzymywanie faktur przy użyciu KSeF?

REKLAMA