Bilans zbywczy nie jest tożsamy z bilansem będącym elementem rocznego sprawozdania finansowego

RADA

Autopromocja

Bilansu zbywczego nie sporządza się na podstawie bilansu wchodzącego w skład rocznego sprawozdania finansowego. Jeśli jednostka kontynuuje działalność, przy sporządzaniu bilansu zbywczego ksiąg rachunkowych się nie zamyka. Bilans zbywczy jest osobnym bilansem, który stanowi załącznik do polecenia księgowania, zmniejszającym kapitał właścicieli o kwotę należną spadkobiercom.

UZASADNIENIE

Z informacji zawartych w pytaniu wynika, że po śmierci wspólnika spółka dalej prowadzi działalność. Zmianie ulega jedynie liczba wspólników i proporcje ich udziałów. Bilans zbywczy sporządza się w celu prawidłowego rozliczenia ze spadkobiercami zmarłego wspólnika. Kwestie rozliczenia wartości udziału kapitałowego w razie wystąpienia wspólnika ze spółki reguluje art. 65 § 1 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Według art. 65 § 2 k.s.h. bilans zbywczy sporządza się na dzień śmierci wspólnika. Przepis art. 65 § 3 k.s.h. stanowi natomiast, że udział kapitałowy obliczony na podstawie bilansu zbywczego powinien być wypłacony spadkobiercom w pieniądzu, a rzeczy wniesione do spółki przez zmarłego wspólnika do używania powinny być zwrócone w naturze (np. wniesiony do używania samochód).

UWAGA!

Wkład wniesiony do spółki nie podlega zwrotowi.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Reasumując, bilans zbywczy sporządzamy:

• na dzień śmierci wspólnika,

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

• według wartości zbywczej,

• w celu rozliczenia się w pieniądzu ze spadkobiercami.

Spadkobiercy zmarłego wspólnika nie mają więc prawa do części składników majątku ani do części towarów i materiałów, które są własnością spółki. Mogą uzyskać jedynie pieniądze, które stanowią tzw. udział kapitałowy. Udział ten jest skorygowany o różnicę, jaka występuje między wartością księgową a wartością zbywczą majątku na dzień śmierci wspólnika.

Użyte w k.s.h. pojęcie „bilans zbywczy” nie zostało zdefiniowane, ale należy przyjąć, że chodzi tu o wartość zbywczą w sensie potocznym.

Ustawa o rachunkowości nie wprowadza pojęcia wartości zbywczej majątku. W danej sytuacji, gdy spółka decyduje się na kontynuację działalności, za wartość zbywczą należy przyjąć wartość godziwą (rynkową). Wartość ta - przy założeniu, że na dane składniki istnieje rynek - może być np. ich ceną sprzedaży netto. Nie należy jednak utożsamiać jej z wartością likwidacyjną, która również stanowi cenę sprzedaży netto, ale w zupełnie innych okolicznościach. Definicja ceny sprzedaży netto znajduje się w art. 28 ust. 5 ustawy o rachunkowości. Według tej definicji cena sprzedaży netto to cena możliwa do uzyskania na dany dzień, pomniejszona o:

• podatek od towarów i usług i podatek akcyzowy,

• rabaty, opusty i inne zmniejszenia,

• koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży,

oraz powiększona o należną dotację przedmiotową.

W zależności od tego, jakich składników majątku dotyczy, cena sprzedaży netto może być określona w różny sposób. W celu ustalenia odpowiedniej wartości składników majątku można korzystać z zaleceń ustawy o rachunkowości.

Tabela. Cena sprzedaży netto (wartość godziwa) składników aktywów

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Udział kapitałowy obejmuje więc wartość wkładu wniesionego przez wspólnika do spółki powiększoną o przyrost wartości zbywczej majątku spółki.

Aby ustalić różnicę z wyceny, należy na dzień śmierci wspólnika sporządzić rachunek zysków i strat oraz bilans według danych, jakie wynikają z ksiąg rachunkowych. Za pisemną zgodą stron, w tym wypadku wspólników i spadkobierców, można odstąpić od inwentaryzacji i przyjąć wartości ilościowe majątku z ksiąg rachunkowych. Zezwala na to art. 26 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Następnie na podstawie tego bilansu sporządza się drugi bilans, w którym wyżej wymienione składniki majątku wyceniamy w wartości rynkowej.

Przykład

Po śmierci jednego ze wspólników spółka jawna sporządziła bilans zbywczy.

Tabela. Bilans zbywczy

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Z tak zestawionego bilansu wynika, że kapitał spółki przy wycenie według cen rynkowych jest wyższy o 200 000 zł (wartość ta może być również wielkością ujemną).

Jeżeli zmarły wspólnik miał np. 40% udział w spółce, to należy mu się:

40% × 1 500 000 zł z kapitału właścicieli 600 000 zł

40% × 200 000 zł z kapitału z tytułu nadwyżki wartości zbywczej 80 000 zł

40% × 500 000 zł z zysku brutto 200 000 zł

Sald z bilansu zbywczego nie wprowadza się do ksiąg rachunkowych. Bilans ten jest tylko załącznikiem do polecenia księgowania, które obrazuje rozliczenie ze spadkobiercami.

Ewidencja księgowa

1. Rozrachunki ze spadkobiercami z tytułu kapitału właścicieli:

Wn„Kapitał zakładowy” 600 000

Ma„Rozrachunki pozostałe”

- w analityce „Rozrachunki ze spadkobiercami” 600 000

2. Rozrachunki ze spadkobiercami z tytułu wyceny majątku według wartości zbywczej:

Wn„Nadwyżka wartości zbywczej” 80 000

Ma„Rozrachunki pozostałe”

- w analityce „Rozrachunki ze spadkobiercami” 80 000

3. Rozrachunki ze spadkobiercami z tytułu zysku brutto:

Wn„Rozliczenie wyniku finansowego” 200 000

Ma„Rozrachunki pozostałe”

- w analityce „Rozrachunki ze spadkobiercami” 200 000

4. Wypłacenie spadkobiercom należnej kwoty:

Wn„Rozrachunki pozostałe”

- w analityce „Rozrachunki ze spadkobiercami” 880 000

Ma„Rachunek bankowy” 880 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rozliczenie to nie zawsze będzie rozliczeniem ostatecznym. Jeżeli w spółce są sprawy niezakończone, to spadkobierca ma prawo uczestniczyć w zysku lub stracie ze spraw niezakończonych, na podstawie art. 65 § 5 k.s.h.

Należy pamiętać, że jeżeli spadkobierca przyjmuje spadek, to oprócz praw ma również obowiązki wobec urzędu skarbowego. Mówi o tym art. 97 i 98 Ordynacji podatkowej. Przed przyjęciem spadku można wystąpić do urzędu skarbowego z pismem o określenie wysokości zobowiązań. Pozwala na to art. 306f op. Zgodnie z art. 104 op za zmarłego przedsiębiorcę podatek rozliczy urząd skarbowy. Urząd skarbowy wydaje decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego na podstawie wniosku spadkobierców i dostarczonych danych.

• art. 26 ust. 4, art. 28 ust. 5, art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

• art. 65 § 1, 2, 3 i 5 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

• art. 97, 98, 104 i 306f ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 225, poz. 1635

Maria Rubinkowska

doradca podatkowy