Strona główna » Księgowość » Rachunkowość » Sprawozdawczość » Utrata wartości środków trwałych

Utrata wartości środków trwałych

26 stycznia 2015, 15:20

Dołącz do grona ekspertów

24ivalue.pl - to firma udostępniająca w Polsce system ekspercki 24ivalue

Jest to pierwszy tego rodzaju system w Polsce i na Świecie, który kompleksowo obejmuje trudne obszary księgowe.

Sławomir Ekman

Dyrektor 24iValue

Utrata wartości środków trwałych

Fotolia

Ze zjawiskiem trwałej utraty mamy do czynienia wówczas, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Jednostka powinna przynajmniej raz w roku przeprowadzić test na ustalenie, czy konieczne jest objęcie środka trwałego odpisem aktualizującym jego wartość.

Taki test składa się z dwóch etapów:

W pierwszej kolejności należy ustalić, czy wystąpiły przesłanki mające charakter zarówno zewnętrzny, jak i wewnętrzny, wskazujące, że konieczna jest dalsza analiza; wystąpienie choćby jednego czynnika rodzi konieczność dokonania dalszych wyliczeń.
W drugim kroku należy ustalić, czy wystąpiła utrata wartości środków trwałych, a jeżeli tak – oszacować wysokość odpisu aktualizującego środki trwałe.

Jak ustalić, w jaki sposób podejść do zagadnienia utraty wartości i kiedy konieczne jest dokonanie odpisu na środki trwałe uregulowano w Krajowym Standardzie Rachunkowości numer 4.

Krok I. Aktualizacja wyceny

Zanim jednostka dokona wyceny bilansowej aktywów na cele ustalenia, czy nastąpiła trwała utrata ich wartości, w pierwszej kolejności powinna ocenić rolę, jaką analizowane aktywa będą spełniały w przyszłej działalności jednostki, a więc określić, które z nich będą dotyczyły działalności operacyjnej, a które inwestycyjnej, a następnie, zgodnie z zatwierdzoną polityką rachunkowości, ustalić poziom wyceny wartości bilansowej poszczególnych składników aktywów.

Do aktywów przyporządkowuje się te związane z nimi zobowiązania, rezerwy i przychody przyszłych okresów, które stanowią o możliwości czerpania przyszłych korzyści ekonomicznych z danego składnika aktywów (np. zbycie składnika aktywów mogące nastąpić jedynie nierozłącznie z cesją dotyczącego go zobowiązania).

Następnie – na podstawie systemu planowania działalności (pod warunkiem, że jest on godny zaufania i sprawny) należy określić korzyści ekonomiczne, jakie analizowane aktywa przyniosą jednostce w przyszłości.

Należności nieściągalne, przedawnione i umorzone w bilansie

Pod pojęciem przyszłych korzyści ekonomicznych rozumieć należy tkwiący w danym składniku aktywów lub grupie aktywów wymierny potencjał przyczyniania się w jednostce posiadającej (kontrolującej) ten składnik, indywidualnie lub wspólnie z innymi składnikami aktywów, do:

powstawania i zbywania produktów (wyrobów, usług) i towarów stanowiących przedmiot działalności operacyjnej jednostki oraz utrzymywania inwestycji, z których jednostka, na podstawie uzasadnionych przesłanek, może oczekiwać przyszłych wpływów środków pieniężnych, lub
ograniczania przyszłych operacyjnych wydatków pieniężnych, lub
zamiany aktualnej jego formy na przyszłe wpływy środków pieniężnych, także wtedy, gdy można przewidywać łańcuch kolejnych zamian jednej formy składnika aktywów na inne, jednak z perspektywą wpływu, w końcowym ogniwie, środków pieniężnych lub
zmniejszania wydatków z tytułu przyszłej spłaty aktualnych lub przyszłych zobowiązań jednostki.

Ważne jest, aby spodziewane korzyści ekonomiczne, zarówno z aktywów wykorzystywanych w działalności operacyjnej, jak i z inwestycji, można było przyporządkować do aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne pojedynczo i do aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne grupowo.

Krok II. Sprawdzenie wystąpienia przesłanek wskazujących na możliwą utratę wartości

Sprawdzenie wystąpienia przesłanek wskazujących na możliwą utratę wartości środków trwałych pozwala wyodrębnić te aktywa, które w przyszłości prawdopodobnie będą generowały gorsze korzyści ekonomiczne niż pierwotnie zakładano, dlatego też na tym etapie konieczny jest profesjonalny osąd obserwowanych wszystkich wewnętrznych i zewnętrznych informacji o środku trwałym. Jeżeli wystąpi chociażby jeden z czynników wskazujących na możliwą utratę wartości, jednostka zobowiązania jest do dalszej analizy.

Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Przykładowe przesłanki wskazujące konieczność dalszego testowania zawiera poniższa tabela:

Przesłanki zewnętrzne

Przesłanki wewnętrzne

okoliczności wskazujące na to, że jednostka może nie uzyskać z przyczyn od siebie niezależnych należnych jej kwot pieniężnych, innych aktywów finansowych, dóbr lub świadczeń
odzyskanie kosztów poniesionych na wykonanie długotrwałej usługi jest prawdopodobne pomimo: wątpliwej ważności umowy, toczącej się rozprawy sądowej związanej z umową, niemożności dopełnienia przez jednostkę lub drugą stronę umowy i wynikających z niej obowiązków
przewidywany wcześniej rozkład w czasie wpływów pieniężnych spodziewanych z określonego składnika aktywów ulegnie zmianie
utrata wartości rynkowej poszczególnych składników aktywów, jaka nastąpiła w ciągu okresu sprawozdawczego, jest znacznie wyższa od utraty, której można było się spodziewać w wyniku upływu czasu i zwykłego użytkowania
w ciągu okresu sprawozdawczego nastąpiły lub w niedalekiej przyszłości nastąpią znaczne, niekorzystne dla jednostki, zmiany o charakterze technologicznym, rynkowym, gospodarczym lub prawnym w otoczeniu, w którym jednostka prowadzi działalność lub też na rynkach, do obsługi których aktywa jednostki są wykorzystywane
przewidywany jest wzrost kosztów niezbędnych do doprowadzenia do skutkusprzedaży produktów, towarów itp.
na rynku instrumentów finansowych i inwestycji, z których jednostka korzysta, wystąpiły niekorzystne zmiany wartości
w ciągu okresu sprawozdawczego nastąpiły lub w niedalekiej przyszłości nastąpią znaczne, niekorzystne dla jednostki, zmiany o charakterze technologicznym, rynkowym, gospodarczym lub prawnym w otoczeniu, w którym jednostka prowadzi działalność lub też na rynkach, do obsługi których aktywa jednostki są wykorzystywane
w ciągu okresu sprawozdawczego nastąpił wzrost rynkowych stóp procentowych lub innych rynkowych stóp zwrotu z inwestycji i czy prawdopodobne jest, że wzrost ten wpłynie na stopę dyskontową stosowaną do wyliczenia wartości użytkowej danego składnika aktywów i istotnie obniży teraźniejszą wartość spodziewanych korzyści ekonomicznych netto z tego składnika
wynikająca z ksiąg rachunkowych wartość aktywów netto jednostki na dany dzień bilansowy jest wyższa od wartości rynkowej lub godziwej akcji/udziałów wyemitowanych przez tę jednostkę

dowody na to, że nastąpiło fizyczne uszkodzenie rzeczowych składników aktywów – np. wynika to z ustaleń spisu z natury, meldunków z produkcji, lub utrata wartości zapasów bądź należności wobec niedotrzymania przez kontrahentów terminów zapłaty – o czym świadczy zaleganie określonych składników aktywów, zarówno długo- jak i krótkoterminowych
w ciągu okresu sprawozdawczego nastąpiły lub prawdopodobne jest, że w niedalekiej przyszłości nastąpią, znaczne, niekorzystne dla jednostki, zmiany dotyczące zakresu lub sposobu, w jaki wszystkie lub tylko niektóre składniki aktywów są, lub – zgodnie z oczekiwaniami – będą użytkowane
jednostka zamierza zaniechać lub restrukturyzować działalność, do której są wykorzystywane określone składniki aktywów lub zamierza zbyć lub zlikwidować jakieś składniki aktywów przed uprzednio przewidywanym terminem
dowody świadczące o tym, że ekonomiczne skutki wykorzystania jakichś składników aktywów są, lub w przyszłości będą, gorsze od oczekiwanych
można uznać, że wartość niektórych (lub wszystkich) składników aktywów wynikająca z ksiąg rachunkowych na dzień bilansowy jest wrażliwa na wystąpienie innych stwierdzonych okoliczności i zmian.

Etap III. Szacowanie odpisu na środki trwałe

W pierwszej kolejności należy ustalić, jaka jest wartość księgowa netto (czyli wartość początkowa pomniejszona o dotychczas dokonane odpisy) środka trwałego, a następnie określić jego wartość odzyskiwalną, pod która należy rozumieć wyższą z dwóch wartości: rynkowej (godziwej) lub użytkowej.

Jeżeli wartość odzyskiwana jest większa od wartości księgowej, wówczas nie ma konieczności dokonywania odpisu. W odwrotnej sytuacji odpis taki należy ustalić.

Jak wprowadzać uproszczenia w rachunkowości dla jednostek mikro

Polecamy: Ściągi księgowego – PDF

Załóżmy, ze analizujemy środek trwały, który w ciągu ostatniego roku generował straty, a który opisany jest następującymi parametrami:

wartość księgowa = 24 mln zł
wartość rynkowa = 20 mln zł
wartość użytkowa – po zdyskontowaniu wolnych przepływów pieniężnych = 21 mln zł.

wartość księgowa	wartość odzyskiwalna	czy konieczny odpis?	wyliczenie odpisu
1	2	3	4
24 mln zł	21 mln zł	tak	24 mln zł – 21 mln zł = 3 mln zł