REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy samozatrudnienie może zostać uznane za stosunek pracy?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Sebastian Bobrowski
InFakt.pl
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Wysokie koszty i niska elastyczność mogą stanowić bariery utrudniające zawieranie umów o pracę. W związku z tym wiele osób decyduje się na samozatrudnienie, które prowadzi do elastycznych relacji na linii firma-zleceniobiorca. W takim modelu należy jednak pamiętać o tym, że zasady współpracy oraz regulująca je umowa, nie mogą przypominać stosunku pracy.

 

REKLAMA

 

 


Stosunek pracy w rozumieniu przepisów


Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy, relacja stron umowy spełniająca kryteria określające „stosunek pracy”, jest stosunkiem pracy niezależnie od tego, w jaki sposób strony nazwały umowę regulującą współpracę. O jakich kryteriach mowa? Generalnie, stosunek pracy określa się jako więź prawną łączącą pracodawcę i pracownika (zdefiniowanych w Kodeksie pracy), która charakteryzuje się następującymi cechami:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

- zobowiązuje pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju,

- praca wykonywana jest pod kierownictwem pracodawcy,

- praca wykonywana jest w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę,

- za pracę pracownikowi należy się wynagrodzenie.

REKLAMA

Świadczenie pracy pod kierownictwem pracodawcy łączy się z obowiązkiem jej wykonywania w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Praca taka ma charakter podporządkowany. Nie jest to zawsze równoznaczne z „pozostawaniem do dyspozycji” pracodawcy, ponieważ taki obowiązek może również zostać nałożony na pracownika świadczącego pracę na innej podstawie, np. umowy o współpracę.

Poza wskazaną wyżej definicją, przepisy regulują jeszcze jeden element, który w istotny sposób odróżnia stosunek pracy od wykonywania pracy na innej podstawie. Tym elementem są zasady ponoszenia odpowiedzialności za przebieg i rezultaty pracy. W przypadku stosunku pracy, to na pracodawcy spoczywa całe ryzyko związane z tą odpowiedzialnością, a odpowiedzialność pracownika wobec pracodawcy jest ograniczona, chyba że pracodawca jest w stanie udowodnić pracownikowi działanie umyślne. Przykładowo, za wadliwie wykonany wyrób sprzedany następnie przez pracodawcę, wobec kupującego odpowiada pracodawca, a nie pracownik. Podobnie jest np. wówczas, gdy firma nie dotrzymuje zobowiązań finansowych, nawet jeżeli pracownik przyczynia się do tego swoimi działaniami.

Warto także wspomnieć, że majątkowe prawa autorskie do utworów wytworzonych przez pracownika w trakcie trwania stosunku pracy przysługują co do zasady pracodawcy. W przypadku współpracy na podstawie umów cywilnoprawnych zleceniodawca powinien pamiętać o przeniesieniu majątkowych praw autorskich do utworów współpracownika, co wymaga formy pisemnej.

Jakich pracowników szukają pracodawcy

Trudny pośrednik, czyli pracodawca w urzędzie pracy

Zapraszamy na forum ZUS i prawo pracy


Umowa współpracy, a stosunek pracy

REKLAMA


Aby umowa o współpracę zawarta z osobą prowadzącą własną działalność gospodarczą nie mogła być traktowana jak stosunek pracy, umowa taka musi być pozbawiona przynajmniej części elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. W praktyce sprowadza się to m.in. do właściwego określenia zasad wykonywania pracy (a właściwie świadczenia usług), w tym braku podporządkowania zleceniodawcy oraz odpowiedzialności za rezultaty czynności, w tym dotyczące ryzyka gospodarczego.

Spisując umowę o współpracy trzeba uważać na relacje pomiędzy stronami umowy o współpracę - zasadniczo obowiązuje tutaj równość stron (nie ekonomiczna, ale prawna), która kształtuje się inaczej, gdy mowa o stosunku pracy. Umowa o współpracę musi przewidywać pewien zakres swobody osoby samozatrudnionej pod względem miejsca i czasu wykonywania wynikających z niej obowiązków. Przykładowo, należy zachować daleko posuniętą ostrożność jeśli chodzi o wyznaczanie sztywnych ram czasowych, jak to ma miejsce w przypadku pracy na etacie. Jednocześnie umowa o współpracy może zakładać sztywne godziny wykonywania czynności dla zleceniodawcy, ale gdy jest to uzasadnione np. ekonomicznie (telemarketer wykonujący telefony dla zleceniodawcy w najkorzystniejszych godzinach). Kontrakt powinien jednak przewidywać pewną autonomię zleceniobiorcy co do sposobu wykonania nakładanych na niego obowiązków.

Umowa zlecenie - kiedy tylko podatek, a kiedy składki ZUS

Odpowiedzialność za rezultaty pracy może być ukształtowana w umowie o współpracy w taki sposób, aby obciążała zleceniobiorcę. Przy czym chodzi tu o odpowiedzialność wobec osób trzecich, np. klientów, a nie tylko wobec samego pracodawcy. Z tą kwestią wiąże się nierozłącznie ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą. Umowa o współpracy może obarczać tym ryzykiem współpracownika, aczkolwiek zasada swobody zawierania umów sprawia, że nie jest to konieczne. Przykładem takiego obciążenia jest uzależnienie uzyskania lub wysokości wynagrodzenia zleceniobiorcy od ilości zamówień lub innych czynników. Takie ustalenie nie może mieć miejsca w przypadku umowy o pracę, która gwarantuje pracownikowi wynagrodzenie.

 


Kto może zakwestionować charakter współpracy?


Jeżeli w praktyce zachodzi stosunek pracy, umowa o współpracę zawarta pomiędzy pracodawcą, a samozatrudnionym prowadzącym działalność gospodarczą może zostać zakwestionowana przez niezadowolonego zleceniobiorcę (będącego w istocie pracownikiem). Wówczas zapewne dojdzie do kontroli przeprowadzonej przez takie organy państwowe, jak:

- Państwowa Inspekcja Pracy (PIP),

- organy kontroli skarbowej,

- kontrolerów ZUS.

Wymienione instytucje mogą zakwestionować ustalenia formalne pomiędzy stronami umowy o współpracę w zakresie, którym dotyczy prowadzona przez nich kontrola. Przykładowo, ZUS ma prawo ustalić w decyzji wydanej na skutek przeprowadzonej kontroli, że praca wykonywana jest w rzeczywistości na podstawie stosunku pracy, a nie na podstawie umowy zawartej przez dwóch przedsiębiorców, jeżeli ma to wpływ na obowiązki w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, czy zdrowotne. Obie podstawy zatrudnienia wiążą się bowiem z odmiennymi zasadami rozliczania i płacenia tych składek. Analogicznie odnosi się to decyzji wydawanych przez organy kontroli skarbowej, jeżeli ich ustalenia mają wpływ na obowiązki związane z płatnością podatków.

Specyficzną pozycję zajmuje tutaj PIP, która ma w obowiązku czuwanie na straży przestrzegania przepisów prawa pracy. Jej urzędnicy mogą bowiem w imieniu pracowników wytaczać powództwa przed sądami o ustalenie, że praca wykonywana jest na podstawie stosunku pracy.


Konsekwencje zakwestionowania podstawy zatrudnienia


Skutki ustalenia, że praca świadczona przez osobę samozatrudnioną jest w rzeczywistości świadczona na podstawie stosunku pracy mogą być różne. Na gruncie Kodeksu Karnego taki czyn może zostać uznany za oszustwo (Art. 286). Z punktu widzenia przepisów prawa pracy skutki jednak mogą być negatywne tylko dla pracodawcy. Za nieprzestrzeganie tych przepisów grozi mu bowiem grzywna, która może wynieść nawet 30 000 zł. W przypadku ustalenia, że praca była wykonywana w rzeczywistości na podstawie stosunku pracy, pracodawca musi się również liczyć z tym, że samozatrudniony będzie mógł dochodzić wszelkich praw, jakie przysługują mu z tytułu zatrudnienia na tej podstawie, co może mieć poważne skutki finansowe. Pracownik może bowiem w takiej sytuacji np. dochodzić ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, do którego w przypadku samozatrudnienia nie ma prawa (choć w drodze ustaleń obu stron mógł zostać przyznany).

Warto jednak pamiętać, że konsekwencje odnoszące się do opłacania podatków i składek ZUS mogą być bolesne dla obu stron umowy o współpracę. Zarówno pracodawca, jak i samozadrudniony pracownik muszą się bowiem liczyć z koniecznością zapłaty zaległych podatków, czy składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli na skutek ustalenia, że praca świadczona była w rzeczywistości na podstawie stosunku pracy, te podatki lub składki były odprowadzane w zaniżonej wysokości.

Abolicja składek ZUS dla przedsiębiorców. Jak z niej skorzystać?

Ile składek zdrowotnych opłaca przedsiębiorca będący wspólnikiem spółki

Z nowego portalu ZUS korzysta coraz więcej osób

Sebastian Bobrowski

Dyrektor Finansowy inFakt

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kolejne obniżki stóp procentowych NBP dopiero na jesieni 2025 roku? Prezes Glapiński: RPP nie zapowiada obecnie dalszych zmian; wzmocniły się czynniki inflacyjne

Rada Polityki Pieniężnej prawdopodobnie poczeka z kolejnymi obniżkami stóp procentowych przynajmniej do września - oceniają ekonomiści Santander BP. Ich zdaniem konferencja prasowa Prezesa NBP z 5 czerwca 2025 r. zasygnalizowała kolejną zmianę w nastawieniu banku centralnego - w kierunku bardziej jastrzębiej polityki. Podobnie oceniają analitycy innych banków (ING BSK, mBanku). Na tej konferencji Prezes Glapiński podkreślił, że Rada Polityki Pieniężnej w obecnej sytuacji nie zapowiada ścieżki przyszłych stóp proc., nie zobowiązuje się do żadnych decyzji, a kolejne decyzje będą podejmowane w reakcji na bieżące informacje. Dodał, że wzmocniły się czynniki mogące zwiększyć presję inflacyjną w dłuższym okresie.

Dopłaty bezpośrednie 2025: Nabór kończy się już 16 czerwca

Rolnicy mogą składać wnioski o dopłaty bezpośrednie i obszarowe za 2025 rok wyłącznie przez internet, korzystając z aplikacji eWniosekPlus. Termin upływa 16 czerwca, ale dokumenty będzie można złożyć do 11 lipca – z potrąceniem. Pomoc oferują pracownicy ARiMR i infolinia agencji.

Ulga podatkowa dla pracującego seniora. Co w sytuacji przejścia na emeryturę w ciągu roku podatkowego?

Już czwarty rok w podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązuje wprowadzona w ramach Polskiego Ładu tzw. ulga dla pracujących seniorów. Jest to tak naprawdę zwolnienie podatkowe, do którego mają prawo osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), nadal pracują zarobkowo i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty rodzinnej. Z tej ulgi mogą też korzystać te osoby, które mają przyznaną emeryturę lecz jej nie pobierają, ponieważ nie rozwiązały stosunku pracy – czyli mają zawieszone prawo do emerytury. Powstaje pytanie, czy do tego zwolnienia mają prawo również te osoby, które w trakcie roku podatkowego (kalendarzowego) przeszły na emeryturę. Wyjaśnił to niedawno Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.

Poświadczone zgłoszenie celne importu – kluczowy dowód wywozu z UE

W czasach zglobalizowanego handlu i zaostrzonych kontroli podatkowo-celnych coraz częściej przedsiębiorcy stają przed wyzwaniem udowodnienia wywozu towarów poza Unię Europejską. Jednym z narzędzi, które może odegrać w tym procesie kluczową rolę, jest poświadczone przez organy celne zgłoszenie celne importowe dokonane w kraju trzecim.

REKLAMA

Fundacja rodzinna w strukturach transakcyjnych – ryzyko zakwestionowania przez KAS

Najnowsze stanowisko Szefa KAS (odmowa wydania opinii zabezpieczającej z 5 maja 2025 r., sygn. DKP16.8082.14.2024) pokazuje, że wykorzystanie fundacji rodzinnej jako pośrednika w sprzedaży udziałów może zostać uznane za unikanie opodatkowania. Mimo deklarowanych celów sukcesyjnych, KAS uznał działanie za sztuczne i sprzeczne z celem przepisów.

Webinar: KSeF – co nas czeka w praktyce? + certyfikat gwarantowany

Praktyczny webinar „KSeF – co nas czeka w praktyce?” poprowadzi Zbigniew Makowski, doradca podatkowy z ponad 15-letnim stażem. Ekspert wskaże, jakie szanse i zagrożenia dla firm i biur rachunkowych niesie ze sobą KSeF i jak się na nie przygotować.

Zmiany w podatku Belki już przygotowane! Czekają na zielone światło od rządu

Rozwiązania dotyczące zmian w podatku Belki zostały opracowane i są gotowe do wdrożenia – poinformował Dariusz Adamski z Instytutu Finansów. Jak podkreślił podczas Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie, decyzja o ich ogłoszeniu leży teraz w rękach ministra Andrzeja Domańskiego.

Taryfa celna UE: kod, który decyduje o losie Twojej przesyłki

Niepozorny ciąg cyfr może przesądzić o powodzeniu lub porażce międzynarodowej transakcji. W świecie handlu zagranicznego poprawna klasyfikacja taryfowa towarów to nie wybór – to konieczność.

REKLAMA

Zmiany w zamówieniach publicznych w 2025 r. Co czeka zamawiających i wykonawców? Projekt UZP dot. udziału firm z państw trzecich w przetargach

W dniu 3 lutego 2025 r. do Sejmu wpłynął projekt w formie druku nr 1041 o zmianie ustawy ¬- Prawo zamówień publicznych, który miał przewidywać szereg istotnych zmian w systemie zamówień publicznych w Polsce, został on jednak wycofany. Urząd Zamówień Publicznych stworzył jednak własny projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi, pod numerem UC88, w której poruszył istotną kwestię udziałów w przetargach firmy z państw trzecich, czyli pochodzących z krajów, z którymi Unia Europejska nie zawarła umowy międzynarodowej zapewniającej wzajemny i równy dostęp do unijnego rynku zamówień publicznych. Projekt ten został już przyjęty przez Radę Ministrów i przesłany do Sejmu.

PFR pozywa firmy na podstawie rekomendacji CBA. Co możesz zrobić, gdy żądają zwrotu subwencji z Tarczy Finansowej?

Polski Fundusz Rozwoju (PFR) pozywa przedsiębiorców, powołując się na tzw. rekomendacje CBA. Problem dotyczy już około 1900 firm, które – często bez żadnych wcześniejszych sygnałów – otrzymują wezwania a następnie pozwy o zwrot subwencji z Tarczy Finansowej. Zaskakuje nie tylko skala działań PFR, ale przede wszystkim brak rzetelnego uzasadnienia tych roszczeń.

REKLAMA