Sporządzanie zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym

Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2013/2014

Autopromocja

Kto musi sporządzać sprawozdanie ze zmian w kapitale?

Najprościej odpowiedzieć, że sprawozdanie finansowe obejmuje również zestawienie zmian w kapitale własnym w przypadku jednostek podlegających corocznemu badaniu. Są to następujące podmioty:

- banki oraz zakłady ubezpieczeń

- jednostki działające na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

- jednostki działające na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

- spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji

- pozostałe jednostki, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły, co najmniej dwa z następujących warunków:

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

1. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło, co najmniej 50 osób

2. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro,

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

3. przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.

Pobierz formularz: ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU) WŁASNYM

Zobowiązanie warunkowe w sprawozdaniu finansowym

Często błędnie przyjmuje się wytyczne do punktu dotyczącego pozostałych jednostek, ograniczając ich zasięg jedynie do spółek kapitałowych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne), podczas gdy w rzeczywistości jednostką w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości są:

- spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji) oraz spółki cywilne, a także inne osoby prawne (z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego)

- osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz spółdzielnie socjalne

- jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

- gminy, powiaty, województwa oraz ich związki, a także:

1. państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe

2. gminne, powiatowe i wojewódzkie zakłady budżetowe

3. państwowe fundusze celowe

- jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej

- osoby zagraniczne, oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej

- pozostałe jednostki, jeśli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych.

Sprawozdania finansowe - wycena wartości firmy

Elementy sprawozdania ze zmian w kapitale

Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym sporządza się w celu zaprezentowania zarówno zwiększeń, jak i zmniejszeń składowych kapitału własnego. Najogólniej można je podzielić na trzy główne części:

1. kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO)

2. kapitał (fundusz) własny na koniec okresu (BZ)

3. kapitał (fundusz) własny po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty).

Zapraszamy do dyskusji na forum

Kapitał własny na początek okresu

Kapitał własny na początek okresu jest ogólną wartością kapitału własnego, zaprezentowaną jako bilans otwarcia - jest to stan z ostatniego dnia roku obrotowego poprzedzającego bieżący okres sprawozdawczy.

Kapitał własny na początek okresu koryguje się o zmiany zasad (polityki) rachunkowości - jeśli takie miały miejsce - oraz o popełnione przez jednostkę (w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania za ten rok) błędy w poprzednich latach, w następstwie których nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za spełniające wymagania rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego (kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu wykazuje się jako „zysk (stratę) z lat ubiegłych”).

Kapitał własny na koniec okresu

Jest to kapitał własny z początku okresu, który uwzględnia jego ruchy (zwiększenia oraz zmniejszenia) w trakcie bieżącego roku obrotowego. Kapitał własny na koniec okresu jest przeniesiony do bilansu i wykazywany jako źródła finansowania majątku.

Kapitał własny po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty)

W tej pozycji jednostka powinna wykazywać przewidywany kapitał własny, jakim będzie dysponować, jeśli zostanie przyjęta propozycja podziału zysku (lub pokrycia straty) - informacja ta wykazywana jest również w dodatkowych informacjach i objaśnieniach.

Nie należy jednak wykazywać tutaj danych porównawczych za poprzedni okres sprawozdawczy, gdyż pozycja ta jest jedynie poglądową - która nie musi pokryć się z rzeczywiście podjętą decyzją o podziale zysku (sposobie pokrycia straty) po zatwierdzeniu sprawozdania.

Sprawozdanie finansowe w trakcie likwidacji spółki

Składowe kapitału własnego

Kapitały własne ujmuje się w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje i według zasad określonych przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy o utworzeniu jednostki.

Kapitał własny składa się z następujących elementów:

- kapitał (fundusz) podstawowy

- należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy

- udziały (akcje) własne

- kapitał (fundusz) zapasowy

- kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

- pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

- zysk (strata) z lat ubiegłych

- wynik netto.

Kapitał podstawowy

Kapitał podstawowy w różnych jednostkach - zgodnie z obowiązującymi przepisami - przyjmuje postać:

- w spółkach osobowych - kapitału wspólników

- w spółdzielniach - funduszu udziałowego,

- w przedsiębiorstwach państwowych - funduszu założycielskiego.

Spółki kapitałowe natomiast jako kapitał podstawowy wykazują kapitał zakładowy w wysokości określonej w umowie lub statucie i wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego.

Zmiany kapitału podstawowe mogą obejmować:

- zwiększenia - emisja nowych udziałów (akcji), podwyższenie wartości nominalnej udziałów (akcji)

- zmniejszenia - umorzenie części udziałów (akcji), zmniejszenie wartości nominalnej udziałów (akcji), pokrycie straty.

Wymogi formalne sprawozdania finansowego

Należne wpłaty na kapitał podstawowy

Należne wpłaty to zadeklarowane, ale jeszcze nie wniesione wkłady kapitałowe - zarówno pieniężne, jak i niepieniężne.  W ruchach należnych wpłat wykazuje się tytuły oraz wielkości, które spowodują zmiany należnych wpłat na kapitał podstawowy (zwiększenie to nie wniesione dotychczas wkłady, zmniejszenia natomiast obejmują wniesienie należnych wpłat).

Udziały (akcje) własne

Udziały (akcje) własne, które ujęte są ze znakiem ujemnym, są szczególnego rodzaju zmniejszeniem kapitału zakładowego. Nabyte przez spółkę odpłatnie lub nieodpłatnie udziały (akcje) własne, wycenione w cenie ich nabycia, wykazuje się ze znakiem przeciwnym, a zwiększenia - z minusem.

Kapitał zapasowy

Kapitał zapasowy (podobnie jak kapitał podstawowy) uzależniony jest od formy prawnej i przyjmuje postać:

- kapitału zapasowego - w spółkach kapitałowych

- funduszu przedsiębiorstwa - w przedsiębiorstwach państwowych

- funduszu zakładu - w samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej

- funduszu zasobowego - we wszystkich typach spółdzielni.

Zmiany kapitału zapasowego obejmują takie pozycje, jak: podział zysku w części przeznaczonej na kapitał zapasowy (w spółkach akcyjnych w wysokości co najmniej 8% zysku za rok obrotowy, do wysokości 1/3 kapitału zakładowego), pokrycie straty bilansowej, nadwyżka zobowiązań i pożyczek zaciągniętych przez spółkę nad niższą od nich wartością nominalną udziałów (akcji), objętych przez wierzycieli.

Uproszczone zasady sprawozdawczości finansowej

Kapitał z aktualizacji wyceny

Ostatnia aktualizacja wyceny środków trwałych miała miejsce w 1995 r. Jednakże na wysokość tej pozycji wpływają również skutki zmian przyjętych zasad (polityki) rachunkowości spowodowane zaprzestaniem stosowania MSR, jeżeli uprzednio skutki przeszacowania aktywów dokonanego zgodnie z MSR rozliczono z kapitałem z aktualizacji.

Pozostałe kapitały rezerwowe

Nie wszystkie jednostki tworzą kapitały rezerwowe. Należą do nich te, na których wymuszone zostało to przez odrębne przepisu lub dobrowolnie - z wypracowanego zysku do podziału. W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością kapitał rezerwowy tworzony jest z dopłat wspólników.

Spółki kapitałowe (sp. z o.o. i SA) wykazują w kapitale rezerwowym wniesiony, ale niezarejestrowany do dnia bilansowego, kapitał zakładowy spółki w organizacji oraz jego podwyższenie w już działających spółkach.

Sławomir Ekman