REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie znaczenie w postępowaniu podatkowym mają zeznania świadka

Aleksandra Tarka
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Często w sporze z urzędem skarbowym, wobec braku dokumentów, podatnicy muszą się odwoływać do zeznań świadków. Czy zeznania świadka są dla fiskusa wystarczającym dowodem, by uznać racje podatnika?

 

1 Czy są jakieś dowody, których nie można przeprowadzić w postępowaniu podatkowym?

W Ordynacji podatkowej, która zawiera regulacje dotyczące postępowania przed organami podatkowymi, przyjęto, że jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W rezultacie, za niedopuszczalny uważa się np. dowód z obcojęzycznego dokumentu nieprzetłumaczonego urzędowo na język polski, czy dowód ujawniający tajemnicę skarbową. Ponadto Ordynacja wskazuje, że nie można przeprowadzać dowodów ze świadków w przypadku osób niezdolnych do postrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń lub osób obowiązanych do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeśli nie zostały z niej zwolnione. Takie przesłuchania nie mogą stanowić dowodu w sprawie.

2 Czy przesłuchanie świadka w innym postępowaniu niż podatkowe może być wykorzystane przy wydawaniu decyzji?

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być m.in. materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Powyższa reguła nosi nazwę pośredniości w postępowaniu podatkowym i oznacza, że ustalenie stanu faktycznego jest możliwe na podstawie dowodów przeprowadzonych przez inny organ w innym postępowaniu. Pojęcie „materiałów” jest szerokie i oznacza nie tylko dokumenty, ale wszystkie inne dopuszczalne dowody. A zatem dopuszczalne jest oparcie ustaleń faktycznych w sprawie podatkowej na zeznaniach świadków złożonych w postępowaniu karnym lub karnym skarbowym. Przemawia za tym także jedna z naczelnych zasad postępowania podatkowego, zgodnie z którą organ obowiązany jest do zebrania całego materiału dowodowego i ustalenia prawdy obiektywnej.

Korzystanie z dowodów przeprowadzonych w innych postępowaniach podlega jednak pewnym ograniczeniom. Dowody zebrane w toku kontroli podatkowej i czynności sprawdzających można wykorzystać wyłącznie wtedy, gdy mają walor dokumentu urzędowego. W rezultacie zeznania świadka złożone w toku kontroli podatkowej nie mogą być wykorzystane w postępowaniu podatkowym. Organ podatkowy musi taki dowód przeprowadzić ponownie. Warto także zaznaczyć, że podatnik ma prawo zażądania ponowienia dowodu ze świadka, jeżeli nie miał możliwości brania udziału w przesłuchaniu.

3 Czy podatnik może zadawać pytania świadkowi i może kwestionować jego wypowiedzi?

Oczywiście. Podatnik ma prawo do czynnego udziału w każdym stadium postępowania, w tym w postępowaniu dowodowym. Ordynacja podatkowa gwarantuje to prawo, stanowiąc, że organ podatkowy ma obowiązek zawiadomienia strony o miejscu i terminie przeprowadzania dowodu z zeznań świadków przynajmniej na siedem dni przed terminem. Nie można pozbawić strony tego uprawnienia, niezależnie od wagi dowodu. W orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie podkreślano, że bezwzględnym obowiązkiem organu podatkowego jest zapewnienie stronie prawa do udziału w przeprowadzaniu dowodu. Odmowa udziału narusza przepisy proceduralne i może być podstawą do wznowienia postępowania. Aktywne uczestnictwo podatnika w prowadzonym postępowaniu podatkowym polega między innymi na zadawaniu pytań w toku przesłuchania świadka, w tym takich, które mogą pomóc wykazać prawdziwość formułowanych przez podatnika twierdzeń.

4 Czy świadek może odmówić składania zeznań i czy można go do tego zmusić?

Co do zasady, w postępowaniu podatkowym nikt nie ma prawa odmówić składania zeznań w charakterze świadka. Taka regulacja służy realizacji zasady prawdy obiektywnej. Jednakże wyjątkowo, w ściśle określonych sytuacjach, osoby wskazane w Ordynacji podatkowej mają prawo albo w ogóle odmówić składania zeznań, albo odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania. Prawo odmowy składania zeznań przysługuje osobom bliskim strony, czyli małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony oraz powinowatym pierwszego stopnia, jak również osobom pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, przy czym prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. Wyjątek ten wynika z konieczności uwzględnienia interesów podatnika i jego rodziny w postępowaniu podatkowym.

Po drugie, każdy świadek może odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, karną skarbową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania ustawowo chronionej tajemnicy zawodowej (np. w przypadku adwokata, rady prawnego, doradcy podatkowego czy notariusza, a także dziennikarza). Warto podkreślić, że odmowa odpowiedzi na pytania nie przysługuje w przypadku ryzyka naruszenia innych rodzajów odpowiedzialności, np. dyscyplinarnej czy służbowej. Prawo do odmowy odpowiedzi na pytania ma także osoba uprawniona do całkowitej odmowy składania zeznań, jeśli nie korzysta z tego ostatniego uprawnienia.

Przed przesłuchaniem organ podatkowy ma obowiązek pouczyć świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytanie, a także o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W przeciwnym razie przesłuchanie jest sprzeczne z prawem i nie może stanowić dowodu w sprawie. Jeżeli osoba uprawniona podejmuje decyzję o odmowie składania zeznań lub odpowiedzi na poszczególne pytania, nie musi podawać żadnych powodów tej decyzji ani wykazywać związku odpowiedzi z ewentualną odpowiedzialnością karną czy skarbową.

Obowiązek składania zeznań organ podatkowy może egzekwować przy wykorzystaniu sankcji przewidzianych w Ordynacji podatkowej. Osoby, które bezzasadnie odmawiają składania zeznań (lub odpowiedzi na pytania), można ukarać karą porządkową do 2,5 tys. zł. Karę tę nakłada się w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

Zmuszanie do składania zeznań w charakterze świadka nie jest dopuszczalne w przypadku przesłuchania strony. Dowód z takiego przesłuchania można przeprowadzić tylko wtedy, gdy strona wyraziła na to zgodę. Jeżeli w trakcie przesłuchania strona odmówi wyrażenia zgody, wówczas zeznania złożone po odmowie nie mogą stanowić dowodu w sprawie.

5 Czy można mówić o różnej mocy dowodowej poszczególnych dowodów?

Dla celów Ordynacji podatkowej nie przewidziano zastosowania formalnej teorii dowodów, zgodnie z którą daną okoliczność można udowodnić wyłącznie ściśle określonymi środkami dowodowymi. Przeciwnie, w Ordynacji podatkowej przyjęto zasadę równej mocy środków dowodowych, co oznacza, że taką samą moc dowodową ma zeznanie świadka, opinia biegłego, oryginał dowodu księgowego czy jego poświadczona kserokopia. Niemniej należy zauważyć, że w świetle Ordynacji podatkowej księgi podatkowe korzystają ze szczególnej mocy dowodowej, o ile są prowadzone rzetelnie i w sposób niewadliwy. Wówczas księgi podatkowe - mimo że są dokumentami prywatnymi - mają moc dowodową taką samą jak dokumenty publiczne.

Ponadto należy zauważyć, że materialne prawo podatkowe może w pewnych przypadkach narzucać przyjęcie określonych dowodów, wbrew zasadzie otwartego systemu dowodowego wyrażonej w Ordynacji podatkowej. Dzieje się tak np. w przypadku uzależnienia rozliczenia kosztów używania samochodu prywatnego do celów służbowych od prawidłowego prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych czy w przypadku nałożenia na podatników obowiązku prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z przepisami o rachunkowości. Podobnie jest z szacowaniem wartości rynkowej na podstawie opinii biegłego dla celów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W takiej sytuacji trzeba uznać przepis prawa materialnego za przepis szczególny. Organ podatkowy może twierdzić, że tylko wymagany takim przepisem dowód (np. odpowiednia ewidencja) stanowi podstawę ustaleń w postępowaniu podatkowym.

6 Jakie konsekwencje dla decyzji podatkowej może mieć nieprzesłuchanie świadka w postępowaniu podatkowym?

Organ podatkowy powinien zebrać cały materiał dowodowy i na jego podstawie wydać rozstrzygnięcie. Odmowa przeprowadzenia dowodu dopuszczalna jest tylko wtedy, gdy dana okoliczność nie pozostaje w związku z przedmiotem sprawy, została dowiedziona innymi środkami dowodowymi lub jest bezsporna. W uzasadnieniu decyzji podatkowej organ musi wskazać fakty, które uznał za udowodnione, dowody, którym dał wiarę, oraz przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. Naruszenie powyższych zasad przez organ podatkowy jest naruszeniem przepisów postępowania mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Wprawdzie stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia w przypadku odmowy przeprowadzenia dowodu, jednakże w odwołaniu od danego rozstrzygnięcia podatnik może podnieść zarzut naruszenia przepisów proceduralnych. Uchybienie przepisom postępowania może być także podstawą uchylenia decyzji podatkowej (w całości albo w części) przez sąd administracyjny.

Ordynacja podatkowa przewiduje, że organ odwoławczy może przeprowadzić, na żądanie strony lub z urzędu, dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję. Ponadto, organ odwoławczy może uchylić w całości decyzję organu I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę, organ odwoławczy wskazuje okoliczności faktyczne, które należy zbadać przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Regulacje te stanowią gwarancję prawidłowego przeprowadzania postępowania dowodowego.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Karolina Tetłak, Kancelaria Prawna Weil, Gotshal & Manges


Notowała ALEKSANDRA TARKA

PODSTAWA PRAWNA

- Art. 180-200 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).


Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polscy przedsiębiorcy mają dość! W 2025 roku oczekują niższych podatków i pilnych reform

Zawiłe przepisy, rosnące koszty i biurokratyczna udręka – polskie firmy jasno mówią, czego potrzebują od rządu w 2025 roku. Priorytetem są niższe podatki, walka z inflacją i tańsze kredyty. Transport alarmuje o brakach kadrowych, a budownictwo czeka na unijne środki. Czy władze wysłuchają głosu przedsiębiorców?

Terminy płatności składek do ZUS i przekazywania dokumentów rozliczeniowych w 2025 roku

Płatnicy składek mają obowiązek przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokumentów rozliczeniowych i oczywiście płacenia składek. Muszą to robić co miesiąc w określonych terminach.

Pożyczka między firmami bez VAT? Czy może potencjalna bomba zegarowa dla Twoich rozliczeń!

Zwolnienie z VAT przy pożyczkach między firmami brzmi kusząco, ale co jeśli rezygnacja z niego może zrujnować Twoje rozliczenia? Sprawdź, dlaczego ta decyzja to coś więcej niż tylko formalność i jak wpłynie na Twoje podatki!

Kawa z INFORLEX. Fundacja rodzinna w praktyce

Fundacja rodzinna w praktyce – zapraszamy na bezpłatne spotkanie online z cyklu 𝐊𝐚𝐰a 𝐳 𝐈𝐍𝐅𝐎𝐑𝐋𝐄𝐗. Bezpłatne spotkanie online odbędzie się 12.02.25 o g𝐨𝐝𝐳𝐢𝐧ie. 𝐓𝐞𝐦𝐚𝐭em spotkania będą fundacja rodzinna w praktyce.

REKLAMA

Mezoinwestycje w MŚP. Czym jest zdolność finansowa i jak ją wykazać? Jak uniknąć błędów w staraniach o dotacje unijne?

To dość oczywiste że zdolność finansowa przedsiębiorstwa stanowi jeden z kluczowych obszarów, determinujących sukces w procesie aplikowania o środki unijne. W szczególności, kiedy mowa o konkursie Mezoinwestycje w MŚP, w którym minimalna wartość dofinansowania to 2 mln PLN, a poziom dofinansowania wynosi nawet do 60% kosztów netto planowanej inwestycji. Wnioskodawca w procesie aplikacyjnym zobowiązany jest wykazać przed instytucją oceniającą swą zdolność finansową do realizacji planowanego przedsięwzięcia.

Emerycie, skarbowy już na Ciebie czeka! Koniecznie sprawdź swój PIT przed tą datą

Do końca lutego emeryci i renciści otrzymają formularze PIT od ZUS i KRUS. W zależności od tego, jaki dokument dostaniesz – PIT-40A czy PIT-11A – może się okazać, że musisz złożyć zeznanie podatkowe. Sprawdź, co zrobić, by uniknąć problemów i czy 30 kwietnia to dla Ciebie ważny termin!

Budżet pod ścianą: wyższe podatki, mniej wsparcia, koniec ulg

Polacy muszą szykować się na trudne zmiany. OECD zaleca pełne wycofanie wsparcia energetycznego jeszcze w tym roku, wyższe podatki od nieruchomości i środowiskowe oraz koniec ulg dla kierowców – nowy podatek od pojazdów miałby zależeć od emisji spalin. Dodatkowo rząd może ograniczyć stosowanie preferencyjnych stawek VAT, a świadczenia na dzieci kierować tylko do najuboższych. Czy domowe budżety to wytrzymają?

Zmiana projektu unijnego a zwrot dofinansowania. Jakie zmiany są dopuszczalne? Jak zdobyć zgodę na modyfikacje projektu?

Podstawowym dokumentem regulującym kwestie realizacji projektów grantowych jest umowa o dofinansowanie. To w niej znajdują się warunki i najistotniejsze zapisy dotyczące przebiegu realizacji projektu, jak i dopuszczalne zmiany. Poza umową także zapisy dokumentacji konkursowej (np. regulamin) wpływają na warunki i możliwości modyfikacji projektów. Wielu beneficjentów zastanawia się, co się wydarzy, jeśli w trakcie trwania projektu ulegnie zmianie status przedsiębiorstwa lub czy dopuszczalna jest zmiana miejsca realizacji projektu.

REKLAMA

Proces oceny wniosku dotacyjnego się przedłuża - czy skarga lub wniosek o przyśpieszenie mogą pomóc? Co jeszcze można zrobić?

Proces oceny wniosków o dofinansowanie stanowi kluczowy etap, który bezpośrednio wpływa na możliwość realizacji projektów przez firmy. Niestety w ostatnim czasie obserwujemy przedłużające się procedury oceny, np. nabór dla ścieżkę SMART dla konsorcjów zakończony w marcu 2023 r. rozstrzygnął się po 265 dniach. W tego typu przypadkach efektem jest chaos, komplikacje dla wnioskodawców i utrata zaufania do instytucji udzielających wsparcia. Duże opóźnienia mogą prowadzić także do utraty przewagi konkurencyjnej, a w skrajnych przypadkach – do ryzyka niewykonania projektu w wyznaczonym czasie.

Skarbówka zajęła emerytowi kwotę wolną od potrąceń. W efekcie pozbawiono seniora środków na podstawowe bieżące potrzeby życiowe

Organy egzekucyjne dwukrotnie potrąciły należności ze świadczenia emerytalnego seniora, co pozbawiło go środków niezbędnych do życia. Najpierw zajęcia dokonał ZUS, a następnie urząd skarbowy, ściągając dodatkowe środki z jego konta bankowego. Sprawa trafiła do Rzecznika Praw Obywatelskich, a Ministerstwo Finansów zapowiedziało analizę przepisów w celu uniknięcia podobnych sytuacji w przyszłości.

REKLAMA