Split payment wyłączy sankcje w PIT i CIT za zapłatę na rachunek spoza wykazu podatników VAT

Jak czytamy w uzasadnieniu omawianego projektu ta zmiana pozwoli uspójnić regulacje związane z koniecznością stosowania wykazu podatników z wprowadzonym już wcześniej mechanizmem podzielonej płatności (MPP).

Podatnik, dokonując zapłaty z zastosowaniem MPP (o którym mowa w art. 108a ustawy o VAT), nie byłby więc w ogóle obowiązany do sprawdzania, czy rachunek sprzedawcy znajduje się w wykazie podatników VAT.

Proponowane sposoby (bo w dalszej części artykułu wskazane zostały kolejne nowe przypadki) uwolnienia się podatników od negatywnych skutków dokonania płatności na te rachunki byłyby alternatywą dla wprowadzonej w przepisach już wcześniej możliwości uwalniania się od takich skutków poprzez zawiadamianie właściwego naczelnika urzędu skarbowego (zawiadomienie ZAW-NR) o dokonaniu płatności na rachunek inny niż zamieszczony w wykazie podatników VAT. Tym samym podatnik w tych przypadkach nie będzie musiał składać ww. zawiadomienia, a jednocześnie organy podatkowe nie będą zobligowane do prowadzenia czynności sprawdzających na podstawie uzyskanych zawiadomień o takich rachunkach.

Sankcje w PIT i CIT w przypadku zapłaty kwoty powyżej 15 tys. zł na rachunek, którego nie ma w Wykazie podatników VAT

Przypomnijmy, że od 1 stycznia 2020 r. dokonanie przez podatnika VAT (będącego też podatnikiem PIT lub CIT) zapłaty należności wynikającej z otrzymanej faktury wystawionej przez innego podatnika VAT czynnego, dotyczącej transakcji na kwotę powyżej 15 000 zł na inny rachunek niż zamieszczony w Wykazie podatników VAT (albo zrealizowanie tej płatności gotówką), oznacza poniesienie następujących konsekwencji:

1) niemożliwość zaliczenia tego wydatku do kosztów uzyskania przychodu w PIT lub CIT albo obowiązek zwiększenia przychodów w podatkach PIT i CIT (jeżeli wcześniej już ten wydatek został zaliczony do kosztów podatkowych)
oraz
2) poniesienie odpowiedzialności solidarnej w podatku VAT ze sprzedawcą, który jest czynnym podatnikiem VAT, za jego zaległości podatkowe w tej części VAT, która przypada na płatność za transakcję (potwierdzoną fakturą) dokonaną przelewem na rachunek inny niż widniejący wykazie podatników VAT.

Ministerstwo Finansów podkreśla, że dla poniesienia tej odpowiedzialności istotne będzie w pierwszej kolejności, czy rachunek znajdował się w wykazie w dniu zlecenia przelewu. Decyduje przy tym dzień zlecenia przelewu, a nie obciążenia rachunku nabywcy, czy uznania rachunku sprzedawcy. Dlatego dla celów dowodowych w wykazie podatników VAT będzie widoczna data i godzina, w której podatnik weryfikował dany podmiot. Dla celów dowodowych warto także zachować dane z Wykazu podatników VAT, które dotyczą naszego kontrahenta na dzień zlecania przelewu. Można je zachować na elektronicznym nośniku danych lub wydrukować.

Już teraz można uniknąć tych sankcji, jeżeli w ciągu 3 dni od daty zlecenia przelewu na rachunek spoza Wykazu podatników VAT, złożymy do urzędu skarbowego zawiadomienie ZAW-NR (można to zrobić elektronicznie lub w formie papierowej.

Kolejne nowe sposoby uniknięcia sankcji

Omawiany projekt zawiera też inne przypadki, w których nie będą grozić wyżej wymienione sankcje mimo, że zapłata trafi na rachunek, który nie został zamieszczony w Wykazie podatników VAT, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT.

Zapłata na rachunki cesyjne, rachunki wykorzystywane do celów działalności faktoringowej lub gospodarki własnej

Otóż sankcje nie będą grozić w przypadku zapłaty na następujące rachunki niezamieszczone na wykazie podatników VAT:

• służące do przeprowadzania rozliczeń z tytułu nabywanych przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową wierzytelności pieniężnych (tzw. rachunki cesyjne) lub
• wykorzystywane w zakresie prowadzonej przez bank/SKOK działalności, o której mowa w art. 14 ust. 2h ustawy o PIT i art. 12 ust. 4i ustawy o CIT (działalność faktoringowa), lub
• na rachunki banku lub SKOK, niebędące rachunkami rozliczeniowymi, wykorzystywane do celów gospodarki własnej banku lub SKOK

Jak wyjaśnia minister finansów w uzasadnieniu omawianego projektu zgodnie z ustawą o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników zgłoszeniu podlegają rachunki bankowe, za które – mając na uwadze m.in. art. 725 Kodeksu cywilnego i art. 49 Prawa bankowego – uważa się prowadzone na podstawie stosownej umowy określone typy rachunków (m.in. rachunki rozliczeniowe). Z kolei banki, na potrzeby uczestniczenia w systemie rozliczeń, generują również numer w formacie NRB dla kont księgowych (bez takiego formatu kontrahenci banków nie mogliby rozliczać się z bankami w formie bezgotówkowej), co wyłącza możliwość wskazania takich rachunków w zgłoszeniu identyfikacyjnym /aktualizacyjnym banku, gdyż nie są to rachunki bankowe w rozumieniu art. 49 Prawa bankowego. Ponadto, rachunki te są także wyłączone z raportowania w ramach STIR, co powoduje brak spełnienia wymogu art. 96b ust. 3 pkt 13 ustawy o VAT.

Chodzi tu właśnie o rachunki cesyjne, rachunki wykorzystywane do celów działalności faktoringowej lub gospodarki własnej.

Dlatego MF proponuje wyłączenie stosowania sankcji w podatkach dochodowych oraz odpowiedzialności solidarnej w VAT dla podatników dokonujących płatności na te rachunki, jeżeli bank, SKOK bądź podmiot będący wystawcą faktury, za którą zapłata będzie dokonywana na rachunek, wraz z informacją o tym numerze rachunku do zapłaty, poinformują podatnika, że rachunek wskazany do zapłaty jest rachunkiem cesyjnym lub rachunkiem wykorzystywanym do celów działalności faktoringowej lub gospodarki własnej.

Płatność za fakturę dokumentującą WNT, import towarów, import usług lub dostawę towarów rozliczaną przez nabywcę

Dodatkowo w omawianym projekcie nowelizacji wprowadza się zmiany mające na celu wyłączenie ww. negatywnych konsekwencji podatkowych w sytuacjach dokonywania płatności wynikającej z faktury dokumentującej czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę.

Podatnicy dokonujący płatności za faktury dokumentujące czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę (czyli transakcje z podmiotami zagranicznymi), nie będą zatem zobowiązani do badania, czy rachunek wskazany na takiej fakturze jest zamieszczony w wykazie podatników VAT. Nie ma tutaj znaczenia sytuacja, w której taki dostawca posiada ewentualnie rachunek w polskim banku z uwagi na fakt zarejestrowania dla innych celów czy innych transakcji. 

Proponowane zmiany dają podatnikom pewność, że zgodnie z nowymi przepisami mogą oni płacić za takie faktury bez ryzyka poniesienia skutków w podatkach dochodowych oraz w postaci odpowiedzialności solidarnej.

Polecamy: Biuletyn VAT

Polecamy: INFORLEX Biuro Rachunkowe - Wszystko o zmianach w prawie i podatkach. Teraz 14 dni ZA DARMO!

Termin wejścia w życie zmian

Wskazane wyżej zmiany są korzystne dla podatników. Stąd zdaniem ministra finansów dopuszczalne jest ich wejście w życie w trakcie roku podatkowego bez zachowania odpowiedniego okresu vacatio legis. Dlatego omawiany projekt zakłada (mimo, że zdecydowana większość przepisów ustawy nowelizującej ma wejść w życie 1 kwietnia 2020 r.), że wskazane w niniejszym artykule zmiany będą miały zastosowanie w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2019 r. (art. 8 ust. 4 projektu), jak też do kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów po dniu 1 stycznia 2020 r. (art. 8 ust. 5 projektu), a zatem w takim samym czasie jak obowiązujące od 1 stycznia 2020 r. dotychczasowe regulacje w tym zakresie.

Autorzy projektu zauważają jednocześnie, że objaśnienia podatkowe MF dotyczące wykazu podatników VAT z 20 grudnia 2019 r., zawierają wyjaśnienia zgodne z proponowanymi regulacjami (oprócz wyłączenia sankcji w podatkach CIT i PIT poprzez dokonanie płatności w mechanizmie podzielonej płatności), do których podatnicy mogą już się stosować.

Zmiany dotyczące zawiadomienia ZAW-NR

Omawiany projekt zwiera także zmiany ułatwiające podatnikom składanie zawiadomienia ZAW-NR, które mają wejść w życie od 1 kwietnia 2020 r.

Termin na złożenie zawiadomienia ZAW-NR będzie wydłużony do 7 dni od dnia zlecenia przelewu (obecnie wynosi 3 dni).

Ponadto nastąpi zmiana właściwości naczelnika urzędu skarbowego, do którego ma być składane zawiadomienie. Zawiadomienie ZAW-NR trzeba będzie składać do naczelnika US właściwego dla podatnika dokonującego zapłaty za otrzymaną fakturę (nabywcy). Aktualnie właściwym adresatem tego zawiadomienia jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla sprzedawcy. Resort finansów dostrzegł tu problemy, jakie mają nabywcy z ustaleniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego dla sprzedawcy.

Dodatkowo wprowadzona zostać ma zmiana, zgodnie z którą wystarczy jedno złożenie zawiadomienia ZAW-NR, żeby było można płacić kolejne należności na ten sam rachunek (który już wskazano w zawiadomieniu) mimo, że ten rachunek nadal nie widnieje on w wykazie podatników VAT.

Te proponowane zmiany na pewno poprawiają sytuację prawną podatnika chcącego dokonać zapłaty na rachunek spoza wykazu podatników VAT i uwolnić się od ww. sankcji podatkowych poprzez złożenie zawiadomienia ZAW-NR.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw