Nieważność decyzji administracyjnej - nowelizacja kpa

Nowelizacja kpa ma wykonać wyrok TK

Propozycja przygotowana przez sejmową komisję ustawodawczą dotyczy dostosowania prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego sprzed sześciu lat. 12 maja 2015 r. TK orzekł (sprawa o sygn. akt P 46/13), że przepis art. 156 par. 2 Kodeksu postępowania administracyjnego w obecnym brzmieniu jest niekonstytucyjny.
W związku z tym w projekcie zaproponowano, że nie stwierdzałoby się nieważności decyzji, która wydana została z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli "od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 30 lat, a decyzja ta była podstawą nabycia prawa lub stwarza uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa". Według propozycji do postępowań o stwierdzenie nieważności decyzji wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życia nowelizacji stosowałoby się już nowe zasady.

Treść zawartych w omawianym projekcie nowelizacji zmian:

Art. 1. W ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. ­– Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256, 695, 1298 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 54 i 187) wprowadza się następujące zmiany:

1)       w art. 156 dodaje się § 3 w brzmieniu:

„§ 3. Nie stwierdza się nieważności decyzji, która wydana została z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło trzydzieści lat, a decyzja ta była podstawą nabycia prawa lub stwarza uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa.”;

2)       w art. 158 § 2 otrzymuje brzmienie:

„§ 2. Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 156 § 2 lub 3, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.”.

Art. 2. Do postępowań o stwierdzenie nieważności decyzji wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życia niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Projekt poparli w czwartek przedstawiciele wszystkich klubów i kół zabierających głos w debacie. Przedstawiciele KO, Lewicy i Polski 2050 zapowiedzieli złożenie poprawek na dalszych etapach prac - chodziłoby m.in. o skrócenie zawartego w projekcie okresu z 30 do 10 lat.

"Ta ustawa jest bardzo potrzebna" - mówił wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta. Jak dodał będzie ona m.in. kolejnym krokiem w ramach porządkowania i regulacji kwestii dotyczących stołecznej reprywatyzacji, zaś skutkiem zmiany powinno być, że więcej ludzi przestanie się obawiać "utraty dachu nad głową".

Projekt trafił do dalszych prac w sejmowej komisji nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.

Czego dotyczył wyrok TK?

Sprawa rozstrzygnięta w 2015 r. przed TK została wywołana pytaniem prawnym, jakie do Trybunału skierował we wrześniu 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Chodziło o kwestię stwierdzenia nieważności decyzji prezydenta Warszawy z 1948 r. w sprawie terminu wniesienia wniosku o przyznanie byłym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu.

Zgodnie z Kpa stwierdza się nieważność decyzji wydanych "bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa" bez względu na czas wydania tej decyzji. Tymczasem w niektórych innych przypadkach wadliwych decyzji nieważność może być stwierdzona w ciągu 10 lat od jej ogłoszenia.

WSA zarzucił regulacji Kpa, że dopuszcza ona stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej wydanej z rażącym naruszeniem prawa "w każdym czasie, niezależnie od tego, jaki okres upłynął od jej ogłoszenia lub doręczenia stronie i pomimo tego, iż z decyzji tej strona przed długi czas wywodziła swoje prawa, będąc przekonana o jej trwałości".

TK podkreślił, że organy państwa muszą działać zgodnie z zasadą praworządności, czyli na podstawie przepisów prawa. Nie oznacza to jednak - jak dodawał - bezwzględnego obowiązku eliminowania z obrotu wadliwej decyzji administracyjnej, na podstawie której strona nabyła jakieś prawo, gdy od wydania tej decyzji nastąpił "znaczny upływ czasu".

Zdaniem TK w takich przypadkach ograniczenie zasady praworządności uzasadnione jest potrzebą "stabilizacji stanów społeczno-gospodarczych ukształtowanych mocą wadliwego aktu administracyjnego" oraz zasadą zaufania obywatela do państwa. Dlatego, w ocenie Trybunału, nakaz eliminowania z obrotu aktów administracyjnych wydanych z naruszeniem zasady praworządności może podlegać ograniczeniom z uwagi na zasadę zaufania obywatela do państwa i zasadę pewności prawa.(PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ jann/

Źródło: Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego (druk sejmowy nr 1090), który dotyczy dostosowania systemu prawa do wyrok TK (sygn. akt P 46/13), który orzekł, że art. 156 par. 2 kpa w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy, jest niezgody z art. 2 Konstytucji.