Wydatki komitetów wyborczych w 2023 roku - wyższe limity

Zwiększenie limitów wydatków dla komitetów wyborczych o 13,2 proc.

Ministerstwo Finansów informuje, że ostatnio wydane w tej sprawie rozporządzenia obejmowały okres od II kwartału 2018 r. do III kwartału 2021 r. Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych wynosił wówczas 11,6%. Obecnie - po III kwartale 2022 r. – wskaźnik ten wynosi 13,2 % i właśnie o taką wielkość Minister Finansów powinien zwiększyć limity wydatków dla komitetów wyborczych. Limity przekładają się na późniejszy zwrot części wydatków z budżetu państwa.
Zgodnie z szacunkami w 2023 r., wymagana przepisami waloryzacja oznacza wzrost wydatków na rzecz komitetów wyborczych o 26 tys. zł.

Wybory do Sejmu - nowe limity wydatków komitetów wyborczych

Z kolei w przypadku wyborów do Sejmu, kwota przypadającą na każdego wyborcę w kraju (ujętego w rejestrze wyborców), będąca podstawą do obliczania limitu, zostanie zwiększona z 0.97 zł do 1.10 zł.

Kwotę tę obowiązane są uwzględniać komitety wyborcze kandydatów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej każdorazowo w toku finansowania danej kampanii wyborczej.

Wybory do Senatu

Komitety wyborcze w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej dotychczas mogły wydatkować na kampanię wyborczą wyłącznie kwoty ograniczone limitem – kwota 21 groszy przypadająca na każdego wyborcę ujętego w rejestrze wyborców.

Z uwagi na wzrost wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (zgodnie z informacją GUS - o 13,2%) konieczne jest zdaniem Ministra Finansów podwyższenie limitu kwot wydatkowanych przez komitety wyborcze do Senatu RP do kwoty 24 grosze na każdego wyborcę.

Kwotę tę obowiązane są uwzględniać komitety wyborcze kandydatów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej każdorazowo w toku finansowania danej kampanii wyborczej.

Wybory samorządowe - nowe limity wydatków komitetów wyborczych

Zmiana jest szczególnie potrzebna małym komitetom, wystawiającym kandydatów w wyborach samorządowych, gdzie kwoty limitów są niskie. Przykładowo, kwota przypadająca na jeden mandat radnego w gminach do 40 tys. mieszkańców wynosi obecnie 1187,42 zł, a po zmianie będzie to 1344,16 zł.

Projekt rozporządzenia przewiduje zwiększenie kwot ograniczonych limitem wydatków komitetów wyborczych w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, przypadających na jeden mandat radnego, o 13,2%, tj. do:
- wybory do rady gminy w gminach do 40 000 mieszkańców – 1 344,16 zł;
- wybory do rady gminy w gminach powyżej 40 000 mieszkańców oraz wybory do rad dzielnic m.st. Warszawy – 1 613,00 zł;
- wybory do rady powiatu – 3 225,99 zł;
- wybory do rady miasta w miastach na prawach powiatu – 4 838,99 zł;
- wybory do sejmiku województwa – 8 064,98 zł.

Kwoty te obowiązane są uwzględniać komitety wyborcze kandydatów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego każdorazowo w toku finansowania danej kampanii wyborczej.

Wybory do Parlamentu Europejskiego - nowe limity wydatków komitetów wyborczych

Minister Finansów zamierza też zwiększyć limitu wydatków ponoszonych przez komitety wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Komitety te dotychczas mogły wydatkować na kampanię wyborczą wyłącznie kwoty ograniczone limitem – kwota 71 groszy przypadająca na każdego wyborcę ujętego w rejestrze wyborców.

Projekt rozporządzenia przewiduje zwiększenie limitu kwoty wydatków komitetu wyborczego w wyborach do Parlamentu Europejskiego o 13,2%, tj. do kwoty 80 groszy na każdego wyborcę.

Kwotę tę obowiązane są uwzględniać komitety wyborcze kandydatów do Parlamentu Europejskiego każdorazowo w toku finansowania danej kampanii wyborczej.

Wybory na Prezydenta RP - nowe limity wydatków komitetów wyborczych

Także wysokość dopuszczalnego ustawą limitu kwoty wydatków komitetu wyborczego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zostanie zwiększona o 13,2% – do kwoty 80 groszy na każdego wyborcę w kraju ujętego w rejestrze wyborców.

Zmiany limitów muszą wejść w życie najpóźniej 6 miesięcy przed pierwszą czynnością kalendarza wyborczego

Ministerstwo Finansów wskazuje też, że zmiany tych limitów wydatków komitetów wyborczych warunkowane są również zachowaniem koniecznego vacatio legis w odniesieniu do prawa wyborczego. Zgodnie z zasadą wprowadzoną wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2006 r., sygn. akt K 31/06 (Dz. U. poz. 1493) konieczność zachowania co najmniej sześciomiesięcznego terminu od wejścia w życie istotnych zmian w prawie wyborczym do pierwszej czynności kalendarza wyborczego (rozumianymi nie tylko jako sam akt głosowania, ale jako całość czynności objętych tzw. kalendarzem wyborczym) jest nieusuwalnym co do zasady normatywnym składnikiem treści art. 2 Konstytucji (cz. III uzasadnienia pkt 6.5). Zasada ta dotyczy także zmian limitów wydatków komitetów wyborczych.

Wybory do Sejmu i Senatu 2023 - kiedy się odbędą

Zgodnie z art. 98 ust. 1-2 Konstytucji RP Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji. Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

Aktualna IX kadencja Sejmu RP i Senatu RP rozpoczęła się posiedzeniem 12 listopada 2019 r. a więc zakończy się 12 listopada 2023 roku. Zatem wybory do Sejmu i Senatu, co do zasady muszą się odbyć w październiku albo listopadzie 2023 roku. Możliwe są tu jedynie 4 niedziele: 15 października, 22 października, 28 października lub 5 listopada.

Wybory samorządowe 2024 - kiedy się odbędą

Natomiast wybory samorządowe mają się odbyć na wiosnę 2024 roku. Na mocy ustawy z 29 września 2022 r. o przedłużeniu kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego, kadencja:
1) rad gmin, rad powiatów oraz sejmików województw,
2) rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy,
3) wójtów, burmistrzów i prezydentów miast
– która upływa w 2023 roku, została przedłużona do 30 kwietnia 2024 r.

Wybory do parlamentu europejskiego 2024 - kiedy się odbędą

Obecna IX kadencja europarlamentu trwa 5 lat od 2 lipca 2019 - a więc zakończy się na początku lipca 2024 roku. Zgodnie z art. 331 § 1-2 polskiego Kodeksu wyborczego okres wyborczy do europarlamentu określają przepisy Unii Europejskiej a wybory do europarlamentu w Polsce zarządza Prezydent Rzeczypospolitej, w drodze postanowienia, nie później niż na 90 dni przed dniem wyborów, wyznaczając ich datę na dzień wolny od pracy przypadający w ww. okresie wyborczym. Zatem kluczowe jest kiedy z przepisów UE wynika ten "okres wyborczy" do europarlamentu.

Jak czytamy na stronie Parlamentu Europejskiego:
Zgodnie z art. 10 i 11 aktu wyborczego z 1976 r. po ostatnich zmianach wybory do Parlamentu Europejskiego odbywają się w tym samym okresie, od czwartku rano do następującej po nim niedzieli. Dokładny dzień i godzinę ustala każde państwo członkowskie osobno. W 1976 r. Rada, stanowiąc jednomyślnie, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego, wyznaczyła okres wyborczy w celu przeprowadzenia pierwszych wyborów w 1979 r. Od 1979 r. kolejne wybory odbywały się w odnośnym okresie ostatniego roku pięciolecia, o którym mowa w art. 5 aktu wyborczego (1.3.1).
W przypadku wyborów w 2014 r. decyzją z dnia 14 czerwca 2013 r. Rada przesunęła ich termin (ustalony wstępnie na czerwiec) na dni 22-25 maja, aby uniknąć sytuacji, w której wybory wypadałyby w dni wolne z okazji Zielonych Świątek. Zastosowała w tym celu przepis art. 11, który stanowi, że: „Jeżeli przeprowadzenie wyborów w tym okresie okaże się niemożliwe, Rada, stanowiąc jednomyślnie, po konsultacji z Parlamentem Europejskim, wyznaczy, nie później niż rok przed końcem okresu pięciu lat, o którym mowa w art. 5, inny okres wyborczy nie późniejszy niż dwa miesiące przed lub jeden miesiąc po okresie wyznaczonym zgodnie z poprzednim akapitem”. Kolejne wybory mają się odbywać w odnośnym okresie ostatniego roku pięciolecia (art. 11 aktu wyborczego z 1976 r.). Zgodnie z tą zasadą wybory w 2019 r. odbyły się w dniach 23-26 maja.

Zatem należy się spodziewać, że również najbliższe wybory do europarlamentu odbędą się w maju lub czerwcu 2024 roku.

Wybory prezydenckie 2025 - kiedy się odbędą

Obecna kadencja Prezydenta RP Andrzeja Dudy rozpoczęła się 6 sierpnia 2020 roku i potrwa (5 lat - zgodnie z art. 127 ust. 2 Konstytucji RP) do 6 sierpnia 2025 roku.
Zgodnie z art. 128 ust. 2 Konstytucji RP, wybory Prezydenta Rzeczypospolitej zarządza Marszałek Sejmu na dzień przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej. Zatem wybory prezydenckie odbędą się na wiosnę 2025 roku - najprawdopodobniej w maju.

Źródła:

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie podwyższenia kwoty limitu wydatków komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie podwyższenia kwoty limitu wydatków komitetów wyborczych w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie podwyższenia kwoty przypadającej na jeden mandat radnego przy ustalaniu limitu wydatków komitetów wyborczych w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie podwyższenia kwoty limitu wydatków komitetów wyborczych w wyborach do Parlamentu Europejskiego 

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie podwyższenia kwoty limitu wydatków komitetów wyborczych w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Paweł Huczko