Kasowy PIT od 1 stycznia 2025 r. dla jednoosobowych firm z przychodami do 250 tys. euro. Nie dla spółek cywilnych i jawnych i tylko do transakcji fakturowanych

• Metoda kasowa rozliczania PIT - projekt nowelizacji
• Teraz zasadą jest metoda memoriałowa
• Metoda kasowa: kiedy trzeba będzie wykazać przychód?
• Metoda kasowa nie dla transakcji z podmiotami powiązanymi
• Przychody z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych poza metodą kasową
• Kto będzie mógł stosować metodę kasową?
• Kasowy PIT - ograniczenia
• Jak wybrać kasowy PIT - oświadczenie do urzędu skarbowego
• Kiedy wejdą w życie nowe przepisy

Metoda kasowa rozliczania PIT - projekt nowelizacji

W dniu 24 kwietnia 2024 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Projekt ten przygotowało Ministerstwo Finansów. Celem tej nowelizacji jest umożliwienie przedsiębiorcom rozliczania podatku dochodowego przy użyciu metody kasowej.
Rada Ministrów przyjęła ten projekt 13 sierpnia 2024 r. Teraz projekt trafi do prac legislacyjnych w Sejmie RP.

Teraz zasadą jest metoda memoriałowa

W aktualnym stanie prawnym przedsiębiorcy - co do zasady - rozliczają się na potrzeby podatku dochodowego z wykorzystaniem metody memoriałowej, w myśl której przychodem przedsiębiorcy są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (VAT) za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek VAT (tj. przychód netto). W tej metodzie przychód powstaje w chwili wystawienia faktury, wykonania usługi lub wydania towaru, niezależnie od tego, czy przedsiębiorca faktycznie otrzymał należną mu zapłatę. W ten sam sposób rozliczane są koszty – przedsiębiorcy mogą uwzględnić koszty, które jeszcze nie zostały realnie zapłacone. 

Przedsiębiorcy często narzekają na metodę memoriałową, bo oznacza ona m.in., że wykazują dochód, od którego muszą zapłacić realny podatek, w sytuacji, gdy jeszcze klient im nie zapłacił. Tę niedogodność nieco łagodzą przepisy o tzw. zatorach płatniczych i tzw. ulgi na złe długi.
Zgodnie z tymi przepisami przedsiębiorca może pomniejszyć podstawę obliczenia podatku o wartość wierzytelności, która nie została uregulowana lub zbyta w terminie 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub umowie. A w takiej sytuacji dłużnik ma obowiązek zwiększyć podstawę obliczenia podatku o wartość zobowiązania do zapłaty nieuregulowanego w tym samym terminie, tj.  90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub umowie.
Ale nawet Ministerstwo Finansów zauważyło, że nie w każdym przypadku braku zapłaty należności przepisy te ww. przepisy znajdują zastosowanie. Przykładowo nie znajdują zastosowania w sytuacji, gdy:
- dłużnik jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
- transakcja handlowa jest zawarta w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium RP,
- od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa.

Dlatego też w projekcie omawianej nowelizacji proponuje się wprowadzenie możliwości stosowania metody kasowej.

Metoda kasowa: kiedy trzeba będzie wykazać przychód?

„W metodzie kasowej przychód będzie powstawał w dacie uregulowania należności. Przez uregulowanie należności będzie rozumiane również częściowe uregulowanie należności, w tym również na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. Przychodem będzie zatem również, np. zapłacona zaliczka, przedpłata czy zapłacona rata” – poinformowało Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu. 

U podatnika, który wybierze metodę kasową, przychód podatkowy powstanie nie później niż w terminie 2 lat, licząc od daty wystawienia faktury. A zatem po upływie 2 lat od daty wystawienia faktury, podatnik będzie miał obowiązek rozpoznać, wykazać i opodatkować przychód z działalności gospodarczej, nawet jeżeli w tym czasie nie otrzyma od kontrahenta zapłaty wynikającej z wystawionej faktury. Jak tłumaczy Ministerstwo Finansów, ta zasada ma na celu zapobieganie świadomemu, długotrwałemu odwlekaniu zapłaty w celu unikania płacenia podatku dochodowego. Zdaniem MF 2 lata to wystarczający czas na wyegzekwowanie zapłaty za fakturę od kontrahenta.

U podatnika, który wybierze metodę kasową, przychód będzie powstawał również nie później niż w dacie likwidacji działalności gospodarczej. Jeżeli podatnik nie otrzyma zapłaty za fakturę wystawioną przed dniem likwidacji działalności gospodarczej, będzie miał obowiązek rozpoznania przychodu wynikającego z wystawionej faktury najpóźniej w dacie jej likwidacji, nawet jeżeli od daty wystawienia faktury nie upłynęły jeszcze 2 lata.

Metoda kasowa nie dla transakcji z podmiotami powiązanymi

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, w celu uniknięcia ewentualnych nadużyć, metoda kasowa rozliczania przychodów nie znajdzie zastosowania do transakcji z podmiotami powiązanymi, z tym, że w tym przypadku, wywieranie znaczącego wpływu będzie rozumiane jako posiadanie bezpośrednio lub pośrednio 5%, np. udziałów w kapitale lub praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających. Podmiot powiązany będzie oceniany w kontekście przesłanek określonych w art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy PIT. Zapobieganie ewentualnym nadużyciom jest również powodem, dla którego metoda kasowa nie znajdzie zastosowania także w przypadku transakcji z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową lub zagranicznym zakładem położonym na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.

Omawiany projekt nowelizacji nie przewiduje analogicznego rozwiązania po stronie kosztów uzyskania przychodów. Nie ma przepisów wyłączających kosztów wynikających z transakcji z podmiotem powiązanym lub podmiotem z kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową z kasowej metody rozliczania kosztów uzyskania przychodów, tj. z zakresu projektowanego art. 22 ust. 4a ustawy PIT. Rozwiązanie to oznaczałoby, że koszty wynikające z transakcji z takimi podmiotami byłyby podatkowo rozliczane korzystniej w stosunku do kosztów wynikających z transakcji z pozostałymi podmiotami. Podatnik, który wybrał kasowy PIT, koszty wynikające z transakcji z podmiotem powiązanym lub podmiotem z kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową mógłby zaliczyć te koszty do kosztach uzyskania przychodów nawet, jeżeli nie zostały jeszcze opłacony, a koszty wynikające z transakcji z podatnikiem niepowiązanym, dopiero po ich opłaceniu. 

Przychody z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych poza metodą kasową

Metoda kasowa nie znajdzie zastosowania w odniesieniu do przychodów z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Data powstania przychodu ze zbycia tych składników będzie ustalana zawsze metodą memoriałową. Rozwiązanie to koresponduje z określonym w projektowanym w art. 22 ust. 4a, wyjątkiem od stosowania metody kasowej w odniesieniu do kosztów z tytułu odpisów amortyzacyjnych od tych składników majątku.

Kto będzie mógł stosować metodę kasową?

Ministerstwo Finansów informuje, że kasowy PIT będą mogli stosować podatnicy PIT prowadzący działalność gospodarczą, którzy będą opłacać podatek dochodowy według:
- skali podatkowej (art. 27 ustawy PIT), 
- IP BOX (art. 30ca ustawy PIT), 
- podatek liniowy (art. 30c ustawy PIT) oraz 
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (rozdział 2 ustawy o ryczałcie).

Z projektu wynika, że z metody kasowej będą mogli skorzystać – bez względu na to, czy rozliczają się podatkiem liniowym, na zasadach ogólnych czy płacą ryczałt - przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą oraz tacy, których przychody w poprzednim roku podatkowym nie przekraczały 250 tys. euro. 

Przy obliczaniu tego limitu będzie brany pod uwagę średni kursu euro ogłaszany przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy. 

Z kasowego PIT będą mogły korzystać osoby fizyczne osiągające przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie. Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów, samodzielne prowadzenie działalności nie oznacza, że w tej działalności podatnik nie może zatrudniać pracowników. Samodzielne prowadzenie działalności oznacza, że prawa do kasowego PIT nie będą miały osoby prowadzące działalność gospodarczą, np. w formie spółki cywilnej czy spółki jawnej. 

Kasowy PIT - ograniczenia

Kasowy PIT będzie dotyczył tylko transakcji udokumentowanych fakturami.

„Istotne znaczenie będzie miało również to, żeby faktura była wystawiona w terminach określonych zgodnie z odrębnymi przepisami. Wymóg udokumentowania transakcji fakturami ułatwi weryfikację zasadności stosowania przez przedsiębiorców metody kasowej. Będzie dotyczył również wyłącznie transakcji pomiędzy przedsiębiorcami (B2B), tj. podatnik będzie rozpoznawał przychód w sposób kasowy, gdy stroną transakcji będzie inny przedsiębiorca” – czytamy w uzasadnieniu.

Zdaniem resortu finansów, pozwoli to na zmniejszenie ryzyka uchylania się przez przedsiębiorcę od opodatkowania poprzez nieujawnianie faktu otrzymania zapłaty od osoby niebędącej przedsiębiorcą.
„Nabywca towaru lub usługi będący przedsiębiorcą ujawni poniesiony wydatek, ponieważ rozlicza go w kosztach uzyskania przychodów i w ten sposób pomniejsza należny podatek dochodowy. Natomiast nabywca towaru lub usługi niebędący przedsiębiorcą (konsument), nie będzie zainteresowany ujawnieniem dokonania faktycznej zapłaty, gdyż w żaden sposób nie wpływa to na jego sytuację podatkową” – czytamy.

Jak wybrać kasowy PIT - oświadczenie do urzędu skarbowego

Ministerstwo Finansów poinformowało, że konieczne dla stosowania kasowego PIT będzie złożenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenia o jego wyborze. Kasowy PIT będzie więc dobrowolną, fakultatywną formą rozliczeń podatku dochodowego. 
Oświadczenie w tej sprawie podatnicy będą mogli składać do 20 lutego roku podatkowego, a podatnicy rozpoczynający działalność w trakcie roku, do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęli działalność, albo do końca roku podatkowego, jeżeli działalność rozpoczęli w grudniu roku podatkowego.

Kiedy wejdą w życie nowe przepisy

Większość przepisów omawianej nowelizacji ma wejść w życie od 1 stycznia 2025 r. 

Nowe przepisy dotyczące tzw. kasowego PIT, co do zasady, będą miały zastosowanie do przychodów udokumentowanych fakturami wystawionymi, w terminach określonych zgodnie z odrębnymi przepisami, po 31 grudnia 2024 r. oraz kosztów uzyskania przychodów poniesionych po 31 grudnia 2024 r., przy założeniu, że przychody albo koszty uzyskania przychodów nie zostały odpowiednio zaliczone do przychodów przed wejście w życie zmian, tj. przed dniem 1 stycznia 2025 r., zgodnie z art. 14 ustawy PIT albo koszty nie zostały potrącone przed tą datą, tj. przed dniem 1 stycznia 2025 r. 

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu omawianego projektu, nowe przepisy dotyczące metody kasowej nie znajdą zastosowania, np. w przypadku faktury wystawionej po 31 grudnia 2024 r., jeżeli tą fakturą jest udokumentowany przychód rozpoznany w 2024 r., np. w związku z wydaniem towaru albo wykonaniem usługi w 2024 r.

Jeżeli w 2024 r. podatnik otrzyma, np. zaliczkę na poczet dostawy towarów lub wykonania usługi, ale wydanie towaru lub wykonanie usługi oraz wystawienie faktury nastąpi w 2025 r., kiedy podatnik będzie już korzystał z metody kasowej, to w takim przypadku pobraną zaliczkę zaliczy do przychodów z działalności gospodarczej w 2025 r., np. 15 styczniu 2025 r., przyjmując, że z tą datą zostanie wystawiona faktura - tłumaczy Ministerstwo Finansów.

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 13 sierpnia 2024 r. (POPRZEDNI TYTUŁ: projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne).