Nowa ustawa o obywatelstwie polskim - cz. I

W związku z obszernością materii, którą reguluje nowa ustawa, w niniejszej I części publikacji zostaną przedstawione trzy pierwsze sposoby nabycia obywatelstwa polskiego (z mocy prawa, poprzez nadanie oraz uznanie). Natomiast w następnej, II części publikacji zostanie przestawione nabycie obywatelstwa polskiego poprzez jego przywrócenie, a także zagadnienia związane z utratą obywatelstwa polskiego oraz z potwierdzeniem jego posiadania lub utraty.

Do czasu wejścia w życie nowej ustawy, kwestie związane z obywatelstwem polskim reguluje ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 z późn. zm., dalej „poprzednia ustawa”). Poprzednia ustawa straci moc z chwilą wejścia w życie nowej ustawy. Poprzednia ustawa była w ostatnich latach kilkakrotnie nowelizowana, jednak ostatecznie ustawodawca zdecydował się uregulować kwestie dotyczące obywatelstwa uchwalając nową ustawę. Intencją projektodawcy nowej ustawy było przede wszystkim dostosowanie polskich przepisów o obywatelstwie do nowoczesnych standardów, w tym do standardów międzynarodowych.

Istotną zmianą jest nieco inne niż w poprzedniej ustawie ujęcie zasady wyłączności obywatelstwa polskiego. Poprzednia ustawa stanowiła bowiem kategorycznie, że obywatel polski w myśl prawa polskiego nie może być uznany za obywatela innego państwa. Nowe przepisy inaczej rozwiązują problem podwójnego lub wielokrotnego obywatelstwa. Przewidują one, że obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo polskie i obywatelstwo innego państwa bądź państw ma takie same prawa i obowiązki wobec Rzeczypospolitej Polskiej, jak osoba posiadająca jedynie obywatelstwo polskie. Dodatkowo, obywatel polski nie może wobec władz polskich powoływać się ze skutkiem prawnym na posiadane równocześnie obce obywatelstwo i na wynikające z niego prawa i obowiązki. Zgodnie z nową ustawą, obywatel polski może zatem jednocześnie posiadać obywatelstwa innych państw, jednak w zakresie praw i obowiązków obywatela bezwzględny priorytet został przyznany tylko obywatelstwu polskiemu.

Zgodnie z nową ustawą, obywatelstwo polskie z mocy prawa nabywa się jak dotychczas poprzez urodzenie w oparciu o zasadę prawa krwi (gdy co najmniej jedno z jego rodziców jest obywatelem polskim) oraz uzupełniająco o zasadę prawa terytorium (jeśli małoletni urodził się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a jego rodzice są nieznani, nie posiadają żadnego obywatelstwa lub ich obywatelstwo jest nieokreślone). Małoletni nabywa także z mocy prawa obywatelstwo polskie gdy został znaleziony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a jego rodzice są nieznani. Ponadto, z mocy prawa nabycie obywatelstwa polskiego następuje w konsekwencji przysposobienia pełnego małoletniego cudzoziemca, który nie ukończył 16 lat, przez osobę lub osoby posiadające obywatelstwo polskie.