Odpoczynek dobowy pracownika a odpoczynek tygodniowy - wyrok TSUE

Prawo do odpoczynku węgierskiego maszynisty

Maszynista pociągu zatrudniony przez MÁV-START, węgierskie narodowe przedsiębiorstwo kolejowe, kwestionuje przed sądem w Miszkolcu decyzję pracodawcy o nieudzielaniu mu odpoczynku dobowego w wymiarze co najmniej 11 kolejnych godzin (z którego pracownik powinien korzystać w każdym okresie obejmującym 24 godziny na mocy dyrektywy dotyczącej organizacji czasu pracy), gdy okres ten poprzedza okres odpoczynku tygodniowego albo okres urlopu lub po nich następuje. 

MÁV-START twierdzi natomiast, że ponieważ układ zbiorowy mający zastosowanie w niniejszym przypadku przewiduje minimalny okres odpoczynku tygodniowego znacznie dłuższy (co najmniej 42 godziny) od okresu wymaganego na podstawie dyrektywy (24 godziny), pracownik ten w żaden sposób nie jest pokrzywdzony wspomnianą decyzją przedsiębiorstwa. 

Pytanie prejudycjalne sądu w Miszkolcu

Sąd w Miszkolcu zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości w szczególności z pytaniem, czy na mocy tej dyrektywy odpoczynek dobowy udzielany w sekwencji z okresem odpoczynku tygodniowego stanowi część tego ostatniego okresu.

Okresy odpoczynku dobowego i tygodniowego to dwa odrębne uprawnienia pracownika. Wyrok TSUE 

W wydanym 2 marca 2023 r. wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE zauważył, że okresy odpoczynku dobowego i tygodniowego stanowią dwa autonomiczne uprawnienia, które realizują odrębne cele. 

Odpoczynek dobowy umożliwia pracownikowi opuszczenie środowiska pracy na określoną liczbę godzin, które mają nie tylko tworzyć nieprzerwany okres, ale też następować bezpośrednio po okresie pracy. 

Odpoczynek tygodniowy umożliwia pracownikowi odpoczynek w każdym okresie siedmiodniowym. 

Jeśli odpoczynek dobowy miałby stanowić część odpoczynku tygodniowego, sprowadzałoby się to do pozbawienia znaczenia prawa do odpoczynku dobowego, uniemożliwiając pracownikowi rzeczywiste korzystanie z niego, gdy korzysta on z prawa do odpoczynku tygodniowego. 
W tym kontekście TSUE stwierdził, że dyrektywa nie ogranicza się do ogólnego ustalenia minimalnego okresu w ramach prawa do odpoczynku tygodniowego, lecz uściśla w wyraźny sposób, że okres ten dodaje się do okresu związanego z prawem do odpoczynku dobowego. Wynika z tego, że okres odpoczynku dobowego nie stanowi części okresu odpoczynku tygodniowego, lecz dodaje się do niego – nawet wtedy, gdy poprzedza bezpośrednio ten ostatni okres. 

Trybunał zauważył także, że przepisy bardziej korzystne w stosunku do dyrektywy przewidziane w uregulowaniach węgierskich w odniesieniu do minimalnego czasu trwania odpoczynku tygodniowego nie mogą pozbawić pracownika innych praw, które przyznaje mu ta dyrektywa, a w szczególności prawa do odpoczynku dobowego. 

Zatem zdaniem TSUE odpoczynku tygodniowego należy udzielić niezależnie od przewidzianego w mającym zastosowanie uregulowaniu krajowym czasu trwania odpoczynku tygodniowego. 

Pełna treść wyroku TSUE z 2 marca 2023 r. - sprawa C-477/21 (MÁV-START)

Czym jest odesłanie prejudycjalne?

Warto wiedzieć, że odesłanie prejudycjalne pozwala sądom państw członkowskich, w ramach rozpatrywanego przez nie sporu, zwrócić się do Trybunału z pytaniem o wykładnię prawa Unii lub o ocenę ważności aktu Unii. Trybunał nie rozpoznaje sporu krajowego. Do sądu krajowego należy rozstrzygnięcie sprawy zgodnie z orzeczeniem Trybunału. Orzeczenie to wiąże w ten sam sposób inne sądy krajowe, które spotkają się z podobnym problemem.