Urlop wypoczynkowy – wszystko, co warto wiedzieć?

Kiedy pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego?

Pracownik, który po raz pierwszy podjął pracę, w danym roku kalendarzowym nabywa prawo do urlopu z każdym przepracowanym miesiącem, 1/12 całości wymiaru urlopu co miesiąc. Kolejne urlopy wypoczynkowe zyskuje w trybie normalnym, z początkiem każdego następnego roku kalendarzowego, niezależnie od tego, czy zmienił miejsce pracy. Pracownik, któremu przysługuje 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego, otrzymuje ten limit z góry, wraz z rozpoczęciem nowego roku. 

Polecamy: Koszty pracy po zmianach - multipakiet: książka, program, CD, teleporadnia

Jaki jest wymiar urlopu wypoczynkowego?

Czas urlopu, jaki przysługuje pracownikowi, zależy od sumy przepracowanych lat. Jest to: 

• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Okres zatrudnienia to nie tylko czas, który pracownik przepracował u obecnego pracodawcy - to także wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia, a także lata nauki. Jeżeli pracownik pobierał naukę w trakcie trwania stosunku pracy, przy wyliczaniu  wymiaru urlopu bierze się pod uwagę długość pobierania nauki lub trwanie stosunku pracy w zależności od tego, który jest dla pracownika korzystniejszy.

Art. 155 kodeksu pracy wymienia typ szkół i uczelni, których ukończenie zwiększa wymiar urlopu:

• zasadnicza lub równorzędna szkoła zawodowa - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, jednak nie więcej niż 3 lata,
• średnia szkoła zawodowa - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, jednak nie więcej niż 5 lat,
• średnia szkoła zawodowa dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średnia szkoła ogólnokształcąca - 4 lata,
• szkoła policealna - 6 lat,
• szkoła wyższa - 8 lat.

Okresy nauki w różnych szkołach i uczelniach nie sumują się.      

Jak pracodawca może udzielić urlopu wypoczynkowego?

Pracodawca udziela pracownikowi urlopu jedynie na dni, w których według rozkładu pracy miał on wykonywać pracę i w wymiarze godzin, który go obowiązuje - średnio więc jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Udzielenie urlopu na mniej, niż pracownik ma w danym dniu przepracować, jest  dopuszczalne tylko w sytuacjach, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop. Urlopów nie udziela się na dni ustawowo wolne od pracy, chyba że według rozkładu pracy pracownik miał tego dnia pracować.

Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

Czy pracownikom, zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy, przysługuje urlop wypoczynkowy?

Pracownikom, którzy są zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu, czyli mniej niż 40 godzin tygodniowo, również przysługuje urlop wypoczynkowy, jednak jest on liczony godzinowo. Osobie, która pracuje na ½ etatu, nie przysługuje zatem 20 dni urlopu po 4 godziny w każdym dniu, ale 10 dni urlopu po 8 godzin. Urlop obejmuje cały dzień pracy pracownika. Jak już wspomniano wyżej, dzielenie urlopu na część dnia jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy w dniu, w który ma być udzielony urlop.

Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń

Co w sytuacji, gdy pracownik nie wykorzysta urlopu wypoczynkowego?

Jeżeli pracownik nie wykorzystał w danym roku kalendarzowym całego urlopu, może to zrobić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku (jeśli urlop rozpocznie się 30 września, uznaje się to za zachowanie terminu). Pracodawca musi natomiast w pierwszej kolejności udzielić urlopu zaległego, ale pracownik nie może samowolnie określić jego terminu i wykorzystać go bez konsultacji z pracodawcą - takie działanie narusza podległość służbową i nie usprawiedliwia nieobecności w pracy. 

Zaległy urlop wypoczynkowy tylko do końca września

Pracodawca może jednak udzielić pracownikowi urlopu zaległego bez jego zgody, stanowi to bowiem jego obowiązek, przewidziany przepisami kodeksu pracy. Obowiązek ten dotyczy także pracownika - musi on dostosować się pod tym względem do pracodawcy.

Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?

Pracodawca ma prawo odwołania pracownika z urlopu, jednak musi takie działania odpowiednio uzasadnić. Nie może się kierować wyłącznie własnym uznaniem - odwołanie z urlopu wypoczynkowego musi być spowodowane pojawieniem się okoliczności, które nie mogły być przewidziane w chwili rozpoczynania przez pracownika urlopu, zaś obecność tego właśnie pracownika jest w zakładzie pracy niezbędna. Oprócz tego pracodawca ma obowiązek pokryć koszty poniesione przez pracownika w związku z odwołaniem go z urlopu (pracownik jednak musi je udokumentować). Są to nie tylko koszty przejazdu, ale także koszty, związane z przerwaniem wypoczynku rodziny, jeśli bez pracownika nie mogła ona kontynuować urlopu. Pracownik nie może kwestionować odwołania z urlopu, nawet jeśli ma na ten temat inna opinię niż pracodawca. Niewykorzystaną część urlopu pracownik może wykorzystać w dowolnym terminie.

Źródło: wFirma.pl

Podyskutuj o tym na naszym FORUM