REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Karolina Dołęgowska
Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy / Fot. Fotolia
Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy / Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Generalną zasadą dotyczącą urlopów wypoczynkowych jest obowiązek wykorzystywania ich w naturze. Oznacza to, że pracownik powinien mieć szansę do rzeczywistego wypoczynku i nieświadczenia pracy. Prawo do urlopu obwarowane jest w Kodeksie pracy szeregiem przepisów gwarancyjnych, które mają sprawić, że pracownik wykorzysta urlop zgodnie z założeniem – na odpoczynek. Wyjątkiem od reguły wykorzystywania urlopu w naturze jest instytucja ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Jako wyjątek, powinna więc być stosowana jedynie w konkretnych przypadkach, wskazanych w Kodeksie pracy.

Prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop

REKLAMA

REKLAMA

Zgodnie z art. 171 § 1 Kodeksu pracy (dalej k.p.) ekwiwalent może zostać wypłacony za urlop niewykorzystany z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Prawo do ekwiwalentu powstaje nie tylko w razie definitywnego zakończenia stosunku pracy. Świadczenie to należy się po rozwiązaniu lub zakończeniu każdej umowy terminowej, na podstawie której pracownik świadczył pracę. Wyjątkowo pracodawca nie musi wypłacić ekwiwalentu, gdy bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy o pracę, zawiera z pracownikiem kolejną umowę, a strony postanawiają o możliwości wykorzystania urlopu powstałego podczas poprzedniego stosunku pracy w czasie nowego zatrudnienia (art. 171 § 3 k.p.). W takiej sytuacji strony powinny zawrzeć dodatkowo porozumienie, w którym zdecydują o późniejszym wykorzystywaniu urlopu.

Żądanie wypłaty ekwiwalentu przez pracownika nie może być traktowane jako nadużycie prawa, jeżeli nie miał on możliwości skorzystania z urlopu udzielonego mu przez pracodawcę w terminie określonym w Kodeksie pracy. Dla oceny prawa pracownika do ekwiwa­lentu nie jest zatem istotne skierowanie pracownika na urlop przez pracodawcę, ale faktyczne jego wykorzystanie (Wyrok Sadu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r., sygn. II PK 313/07, OSNP nr 17–18/2009, poz. 229). Jednakże, jeżeli pracownik pomimo decyzji pracodawcy, będzie uporczywie odmawiał przejścia na urlop, licząc na to, że otrzyma ekwiwalent, zarzut nadużycia prawa może zostać uwzględniony.

REKLAMA

Liczba dni pracujących i wolnych w 2015 r.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wypłata ekwiwalentu w innych wypadkach niż wskazane powyżej nie jest dopuszczalna. Dotyczy to zwłaszcza niemożliwości zawarcia przez pracodawcę i pracownika porozumienia o wypłacie ekwiwalentu w trakcie trwania stosunku pracy. Umowa taka nie może zwalniać pracodawcy z obowiązku udzielenia urlopu wypoczynkowego w naturze w zamian za comiesięczną wypłatę ekwiwalentu „z góry”, jako dodatku do wynagrodzenia (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2009 r., sygn. I PK 58/09, OSP nr 5/2010, poz. 52).

Jako niedopuszczalne oceniane są też umowy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, które dotyczą wypłaty ekwiwalentu w sytuacji, gdy pracownikowi „nawarstwiają się” zaległe urlopy z poprzednich lat. Pracodawca, który nie może pozwolić sobie na zwolnienie pracownika od pracy na dłuższy czas, ustala z nim, że pomimo trwania umowy o pracę wypłaci ekwiwalent za najbardziej zaległy urlop, a urlop tegoroczny zostanie wykorzystany w naturze. Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 171 § 1  k.p. taka sytuacja nie powinna mieć miejsca i dopiero w momencie rozwiązania umowy o pracę, pracownik powinien otrzymać ekwiwalent zarówno za niewykorzystany tegoroczny urlop oraz za urlopy zaległe.

Można jednak znaleźć opinie odmienne, które dopuszczają zawarcie umowy, w której strony postanowią, że w zamian za wypłatę ekwiwalentu, pracownikowi umorzą się zaległe niewykorzystane dni urlopu. Oczywiście taka umowa nie może dotyczyć urlopu tegorocznego, gdyż mogłaby zostać potraktowana jako złamanie zasady udzielania urlopu w naturze. Wobec tego, jeżeli np. pracownik ma zaległy urlop za rok 2013 i 2014 oraz jeszcze niewykorzystany urlop za rok 2015, mógłby w tym roku odebrać w naturze urlop za rok 2015 oraz za rok 2014 (zgodnie z dyspozycją art. 168 k.p, który stwierdza, że urlopu niewykorzystanego należy udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego). Natomiast w odniesieniu do zaległego urlopu z 2013 pracodawca mógłby zawrzeć z pracownikiem umowę o wypłacie ekwiwalentu. Rozwiązanie takie nie jest wprost uregulowane w przepisach, jednakże dopuszcza je Sąd Najwyższy. W uchwale z 8 lipca 1999 r., (sygn. III ZP 10/99,OSNP nr 6/2000 poz. 233), wskazano, że ekwiwalent może zostać wypłacony za niewykorzystany urlop z innych przyczyn niż wymienione w art. 171 par. 1 k.p. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 171 par. 1 k.p. pełni funkcję gwarancyjną i zapewnia wypłacenie ekwiwalentu w sytuacjach w nim wskazanych. W żaden sposób nie ogranicza jednak możliwości wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w innych sytuacjach – zgodnie z wolą stron stosunku pracy. Skorzystanie z takiego rozwiązania nie może jednak naruszać prawa pracownika do wykorzystywania urlopu w naturze i może być stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Ponadto należy podkreślić, że wola zawarcia takiej umowy powinna pochodzić od pracownika. W przeciwnym wypadku pracodawca w razie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy mógłby narazić się na zarzut, że dopuszcza się naruszenia praw pracownika poprzez nieudzielanie mu urlopu w naturze (art. 282 k.p.), a tym samym otrzymać karę grzywny. Wniosek od pracownika o wypłatę ekwiwalentu za zaległy urlop i zawarta pomiędzy pracownikiem a pracodawca umowa, będą stanowiły podstawę do odparcia ewentualnych zarzutów Państwowej Inspekcji Pracy. Pracodawca będzie mógł powołać się na swobodę kształtowania stosunku pracy, a przede wszystkim wskazać na racjonalność takiego rozwiązania, które może być bardzo korzystne dla pracownika. Wypłata ekwiwalentu za zaległy urlop jeszcze w czasie trwania umowy o pracę, może uchronić pracownika przed przedawnieniem się roszczenia o to świadczenie. W Kodeksie pracy przyjęto zasadę, że roszczenia pracownicze przedawniają się po upływie 3 lat od daty ich wymagalności. Po tym czasie od nabycia prawa do urlopu, pracownik nie może domagać się, ani udzielenia mu zaległego urlopu w  naturze, ani wypłaty za niego ekwiwalentu. Umowa o wypłatę ekwiwalentu byłaby więc rozwiązaniem kompromisowym. Należy jednak podkreślić, że to powyższe rozwiązanie opiera się o orzecznictwo Sądu Najwyższego, które nie jest w Polsce uznawane za powszechne źródło prawa.

Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne – PDF


Kiedy wypłata ekwiwalentu?

Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu  w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę. Wypłata ekwiwalentu powinna nastąpić ostatniego dnia zatrudnienia. W przypadku niedotrzymania tego terminu przez pracodawcę, pracownikowi przysługują odsetki za zwłokę.

Jeżeli wygaśnięcie stosunku pracy nastąpiło z powodu śmierci pracownika, ekwiwalent przysługuje w równych częściach jego małżonkowi i innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej mają:

- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,

- małżonek (wdowa i wdowiec),

- rodzice (w tym także ojczym, macocha lub osoby, które dziecko adoptowały).

Pod pewnymi warunkami, ekwiwalent po zmarłym pracowniku może otrzymać były małżonek pracownika. Jeżeli była żona miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony, ustalone wyrokiem lub ugodą sądową a dodatkowo spełnia warunki do otrzymania renty rodzinnej może domagać się wypłaty ekwiwalentu od pracodawcy zmarłego.

Urlop wypoczynkowy – wymiar, wykorzystanie, przedawnienie

Wysokość ekwiwalentu

Kwotę ekwiwalentu wylicza się na podstawie przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Obliczając wysokość świadczenia bierze się pod uwagę:

- stałe miesięczne składniki wynagrodzenia – w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu;

- składniki wynagrodzenia o zmiennej wysokości przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu – w średniej wysokości z tego okresu;

- składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu - w średniej wysokości z tego okresu.

Suma tych składników stanowi tzw. podstawę wymiaru ekwiwalentu. Należy pamiętać, że nawet jeżeli ekwiwalent oblicza się za zaległe niewykorzystane urlopy (np. sprzed 2 lat) to i tak przyjmuje się wysokość wynagrodzenia z okresu bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1976 roku, I PRN 1/76), a nie wysokość wynagrodzenia w latach, w których pracownik nabył prawo do urlopu.


Kolejnym krokiem jest podzielenie podstawy wymiaru ekwiwalentu przez współczynnik ekwiwalentu. Współczynnik ten jest ustalany odrębnie na każdy rok kalendarzowy. W roku 2015 współczynnik dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 21, a dla pracowników zatrudnionych na część etatu proporcjonalnie mniej.

Polecamy: Komplet żółtych książek – Prawo Pracy i ZUS 2015

Kwota otrzymana w ten sposób to wysokość ekwiwalentu za 1 dzień urlopu. Aby obliczyć ekwiwalent należny za jedną godzinę niewykorzystanego urlopu należy podzielić kwotę przysługującą za dzień urlopu przez liczbę godzin odpowiadającą dobowej normie czasu pracy obowiązującej pracownika. Tak otrzymany ekwiwalent za jedną godzinę urlopu następnie trzeba pomnożyć przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu. Wynik tego mnożenia to wysokość należnego pracownikowi ekwiwalentu.

autor: Karolina Dołęgowska


PODSTAWA PRAWNA:

- art. 168, 171, 282 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502);

- art. 67, 70 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.);

- § 14–17 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop – Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353.

ORZECZNICTWO:

- Wyrok Sadu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r., sygn. II PK 313/07, OSNP nr 17–18/2009, poz. 229;

- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2009 r., sygn. I PK 58/09, OSP nr 5/2010, poz. 52;

- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1999 r., sygn. akt III ZP 10/99,OSNP  nr 6/2000, poz. 233.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Decyzja RPP w sprawie stóp procentowych

Rada Polityki Pieniężnej obniżyła w środę stopy procentowe o 25 pkt. bazowych; stopa referencyjna wyniesie 4,5 proc. w skali rocznej. To czwarta obniżka stóp procentowych w tym roku.

Umowy o dzieło mniej popularne. ZUS pokazał statystyki

Umowy o dzieło w Polsce pozostają domeną krótkich zleceń – aż 28 proc. trwa jeden dzień, a najwięcej wykonawców tych umów to osoby w wieku 30–39 lat. Dane ZUS za pierwsze półrocze wskazują na rosnący udział sektorów kreatywnych, takich jak informacja i komunikacja.

Reeksport po nieudanej dostawie – jak prawidłowo postąpić?

Eksport towarów poza Unię Europejską jest procesem wieloetapowym i wymaga zarówno sprawnej logistyki, jak i poprawnego dopełnienia obowiązków celnych oraz podatkowych. Pomimo starannego przygotowania, czasami zdarzają się sytuacje, w których kontrakt handlowy nie zostaje zrealizowany – odbiorca w kraju trzecim z różnych powodów nie przyjmuje przesyłki. W rezultacie towar wraca na teren Unii, co rodzi szereg pytań: jak ująć taki zwrot w dokumentacji? czy trzeba korygować rozliczenia podatkowe? jak ponownie wysłać towar zgodnie z przepisami?

Księgowość influencerów i twórców internetowych. Rozliczanie: barterów, donejtów, kosztów. Kiedy trzeba zarejestrować działalność?

Jak rozliczać nowoczesne źródła dochodu i jakie wyzwania stoją przed księgowymi obsługującymi branżę kreatywną? Influencerzy i twórcy internetowi przestali być ciekawostką świata popkultury, a stali się pełnoprawnymi przedsiębiorcami. Generują znaczące przychody z reklam, współpracy z markami, sprzedaży własnych produktów czy kursów online. Obsługa księgowa tej specyficznej branży stawia przed biurami rachunkowymi nowe wyzwania. Nietypowe źródła przychodów, różnorodne formy rozliczeń, a także niejednoznaczne interpretacje podatkowe to tylko część tematów, z którymi mierzą się księgowi influencerów. Jak poprawnie rozliczać tę branżę? Na co zwrócić uwagę, by nie narazić klienta na błędy podatkowe?

REKLAMA

KSeF w jednostkach budżetowych – wyzwania i szanse. Wywiad z dr Małgorzatą Rzeszutek

Jak wdrożenie KSeF wpłynie na funkcjonowanie jednostek sektora finansów publicznych? Jakie zagrożenia i korzyści niesie cyfrowa rewolucja w fakturowaniu? O tym rozmawiamy z dr Małgorzatą Rzeszutek, doradcą podatkowym i specjalistką w zakresie prawa podatkowego.

Pieniądze dla dziecka: Ile razy można dać bez podatku? Jest jeden kluczowy warunek przy darowiznach

Pieniądze dziecku bez podatku można przekazać wielokrotnie, gdyż nie jest istotne ile razy, ale trzeba uważać, aby po przekroczeniu limitu kwoty wolnej od podatku od darowizn dokonać niezbędnych formalności urzędowych. Sprawdź, jakie aktualnie obowiązują kwoty wolne od podatku.

Skuteczna windykacja: 5 mitów – dlaczego nie warto w nie wierzyć. Terminy przedawnienia roszczeń (branża TSL)

Wśród polskich przedsiębiorców, w tym także w branży TSL (transport, spedycja i logistyka) temat windykacji należności powraca jak bumerang. Z jednej strony przedsiębiorcy zmagają się z chronicznymi zatorami płatniczymi, z drugiej – wciąż krążą liczne stereotypy, które sprawiają, że wiele firm reaguje zbyt późno albo unika działań windykacyjnych. W efekcie przedsiębiorcy narażają się na utratę płynności finansowej i problemy z dalszym rozwojem.

Podatek od nieruchomości - stawki maksymalne w 2026 roku. 1,25 zł za 1 m2 mieszkania lub domu, 35,53 zł za 1 m2 biura, magazynu, sklepu

Stawki maksymalne podatku od nieruchomości będą w 2026 roku wyższe o ok. 4,5% od obowiązujących w 2025 roku. Przykładowo stawka maksymalna podatku od budynków mieszkalnych i samych mieszkań wyniesie w 2026 roku 1,25 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, a od budynków (także mieszkalnych) używanych do prowadzenia działalności gospodarczej: 35,53 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej. Faktyczne stawki podatku od nieruchomości na dany rok ustalają rady gmin w formie uchwały ale stawki te nie mogą być wyższe od maksymalnych stawek określonych przez Ministra Finansów i Gospodarki.

REKLAMA

Limit poniżej 10 000 zł - najczęściej zadawane pytania o KSeF

Czy przedsiębiorca z obrotami poniżej 10 tys. zł miesięcznie musi korzystać z KSeF? Jak długo można jeszcze wystawiać faktury papierowe? Ministerstwo Finansów wyjaśnia szczegóły nowych zasad, które wejdą w życie od lutego 2026 roku.

"Podatek" (opłata) od psa w 2026 r. Jest stawka maksymalna ale każda gmina ustala samodzielnie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

REKLAMA