Przychód ze stosunku pracy a przychody z innych źródeł

W tym przypadku rację ma nasza Czytelniczka - przychody pracownika ze świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS) należy wykazać w PIT-11 jako przychody ze stosunku pracy (stosunków pokrewnych). W tym przypadku źródłem przychodu jest bowiem stosunek pracy (art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej: updof), a nie „inne źródła” (art. 10 ust. 1 pkt 9 updof).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c updof oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa zaniechano poboru podatku (art. 9 ust. 1 updof).

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3 updof, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 updof). Co istotne - przychodami nie są przysługujące pracownikowi należności, ale przychód otrzymany lub postawiony do dyspozycji (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16 marca 2005 r., sygn. akt III AUa 2121/04; OSAB 2006/1/58, oraz wyrok NSA z 20 maja 2002 r., sygn. akt I SA/Wr 2964/99).

Z ORZECZNICTWA

Przychód, a w konsekwencji - dochód, pojawia się dopiero wtedy, gdy podatnik otrzymuje pieniądze, albo kiedy pieniądze są postawione do jego dyspozycji, a nie w chwili samego stwierdzenia przez osobę zobowiązaną, że podatnikowi przysługuje należność w określonej wysokości.

Wyrok NSA z 24 lutego 1994 r., sygn. akt SA/Wr 1804/93; POP 1996/5/160

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Dotyczy to w szczególności: wynagrodzenia zasadniczego, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatków, nagród, ekwiwalentów za niewykorzystany urlop i wszelkich innych kwot niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczeń pieniężnych ponoszonych za pracownika, jak również wartości innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 updof).

Definicja pracownika w updof jest zbieżna z tą zawartą w art. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.) - patrz: tabela.

Tabela. Definicje pracownika

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W celu ustalenia, czy w danej sytuacji wystąpiły przesłanki składające się na kodeksowe pojęcie „pracownik”, należy łącznie traktować definicje ustawowe z art. 2 i art. 22 § 1 k.p. (określającym istotę stosunku pracy). Zestawienie treści obu przepisów nakazuje przyjąć, że pracownikiem jest osoba, która w drodze jednej z czynności prawnych wyliczonych w art. 2 k.p. nawiązała stosunek pracy charakteryzujący się wskazanymi w art. 22 § 1 k.p. cechami (patrz: wyrok NSA z 13 marca 2007 r., sygn. akt I OSK 630/06). Dla nawiązania stosunku pracy musi zaistnieć sytuacja - chociażby faktyczna (bez zachowania wymaganej formy) - zobowiązania się pracodawcy działającego przez organ uprawniony do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem (wyrok SN z 18 czerwca 2007 r., sygn. akt II PK 341/06; M.P.Pr. 2007/12/647).

O zakwalifikowaniu świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy, zgodnie z art. 12 ust. 1 updof, decyduje zatem to, czy określone świadczenie może otrzymać wyłącznie pracownik w myśl ust. 4 tego przepisu, czy również inna osoba niezwiązana tego rodzaju stosunkiem prawnym. Istotne jest więc to, czy istnieje związek prawny lub też faktyczny danego świadczenia z istniejącym stosunkiem pracy (patrz: wyrok WSA we Wrocławiu z 10 lutego 2005 r., sygn. akt I SA/Wr 1038/03; Biul. Skarb. 2005/5/26). A tak właśnie jest w przypadku świadczeń wypłacanych pracownikom ze środków ZFŚS. Fundusz socjalny tworzą bowiem pracodawcy i jest on przeznaczony m.in. na finansowanie działalności socjalnej pracodawcy organizowanej na rzecz osób uprawnionych (art. 1 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych).

Konstrukcja otwartego katalogu świadczeń zaliczonych do przychodów ze stosunku służbowego (pracy) powoduje, że każda wypłata, którą otrzymuje pracownik w związku ze stosunkiem pracy, stanowi jego przychody z tego źródła, z którego dochód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, chyba że są to świadczenia związane co prawda ze stosunkiem pracy, ale zwolnione od podatku na mocy odrębnego przepisu. Dotyczy to np. zwróconych kosztów przeniesienia służbowego czy zasiłków na zagospodarowanie (patrz: wyrok NSA z 9 maja 2006 r., sygn. akt II FSK 758/05).

W przypadku uzyskiwania przez pracownika przychodów ze stosunku pracy, płatnikiem podatku dochodowego jest zakład pracy dokonujący wypłaty tych środków (art. 31 updof). Płatnicy mają również obowiązek sporządzenia i przekazania podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym imiennych informacji PIT-11 (art. 39 ust. 1 updof).

Należy wskazać, że zgodnie ze specyfikacją źródeł przychodów, zawartą w art. 10 updof, źródłami przychodów są także m.in. „inne źródła” (art. 10 ust. 1 pkt 9 updof). Przepis ten dotyczy przychodów, których jednoznaczne zakwalifikowanie do pozostałych źródeł przychodów (wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 updof) nie jest możliwe. Przychody z „innych źródeł” określa art. 20 ust. 1 updof. Przepis ten nie zawiera definicji przychodów, wskazuje tylko przykładowo przychody z innych źródeł, o jakich traktuje przepis art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy. Na przykładowe wyliczenie tych innych źródeł przychodów wskazuje użycie w przepisie wyrazów „w szczególności”.

Zapamiętaj!

Poza źródłami przychodu wymienionymi w art. 10 ust. 1. pkt 9 updof mogą istnieć jeszcze te z „innych źródeł” (patrz: wyrok NSA z 19 grudnia 2003 r., sygn. akt SA/Bk 1013/03) - np. wkłady pieniężne na książeczkach mieszkaniowych, założonych dla niepełnoletniego dziecka zmarłego pracownika, sfinansowane w całości ze środków ZFŚS.

Przychód z innych źródeł należy wykazać w informacji PIT-8C i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika (art. 42a updof).

Przy czym obowiązek sporządzenia i przekazania informacji PIT-8C wynikający z art. 42a updof istnieje, jeżeli spełnione są następujące przesłanki:

• świadczenie jest wypłacane przez podmiot inny niż osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, a więc przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,

• należność lub świadczenie jest świadczeniem, w związku z którym przepisy przewidują obowiązek sporządzania i przekazywania informacji, a więc przysługującym na podstawie art. 20 ust. 1 updof i uważanym za przychód z innego źródła na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 updof,

• świadczenie nie stanowi dochodu zwolnionego od podatku albo dochodu, w stosunku do którego zaniechano poboru podatku; nie jest ponadto świadczeniem, od którego podmiot wypłacający jest obowiązany pobierać zaliczkę na podatek lub zryczałtowany podatek dochodowy.

Podstawy prawne

• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1673)

• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1671)

• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1672)

• Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 86, poz. 522)