Zmiany w umowach o pracę i informacji o warunkach zatrudnienia w 2023 roku

Umowy próbne uzależnione od zamiaru

Umowa na okres próbny jest szczególnym rodzajem umów o pracę. Przede wszystkim, daje możliwość pracodawcy sprawdzenia kandydata, czy aby na pewno ma odpowiednie kwalifikacje i umiejętności niezbędne do pracy na określonym stanowisku (art. 25 §  2 Kodeksu pracy). Wspomniana umowa może być zawarta na okres nieprzekraczający 3 miesięcy – jak widzimy, w tej kwestii nic nie uległo zmianie. 
Warto jednak podkreślić, że umowa na czas próbny zawarta na 3 miesiące oznacza, w domniemaniu, zamiar pracodawcy zawarcia z tą konkretną osobą, umowy kolejnej – na czas określony co najmniej dwunastomiesięczny. 

Uzależnienie długości trwania okresu próbnego od zamiaru zatrudnienia przedstawia się także następująco, jeśli: 

Autopromocja

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców

Książka z plakatem w prezencie

Sprawdź

Autopromocja

• pracodawca chce zawrzeć umowę na czas określony na okres krótszy niż 6 miesięcy, powinien zawrzeć najpierw umowę próbną na 1 miesiąc;
• pracodawca natomiast chce zawrzeć umowę określoną z zamiarem współpracy w okresie od 6 do 12 miesięcy, to powinien zawrzeć umowę próbną na 2 miesiące. 

Oczywiście warto w treści tych umów dodać informację o zamiarze zatrudnienia po okresie próbnym, pamiętając również o tym, że działając na korzyść pracownika, zawsze możemy nieco zmodyfikować powyższe i np. po okresie próbnym trwającym 1 miesiąc, zaoferować umowę na czas nieokreślony. 

Analizując wcześniej wspomniane zmiany, przychodzi na myśl pytanie: „Jak zachować się w sytuacji, kiedy nasz zamiar zawarcia umowy na czas określony ulegnie zmianie?”.  Tutaj niestety jeszcze nie znajdziemy konkretnej odpowiedzi. Sugerować możemy się m.in. stwierdzeniem, że zamiar to nie obowiązek. Jeśli z przyczyn niezależnych od nas, np. pracownik nie sprawdza się na określonym stanowisku lub budowa (inwestycja) zakończyła się wcześniej i nie jesteśmy już w stanie pracownikowi zapewnić innego zatrudnienia, to ryzyko kary z tyt. powyższego jest znikome. Warto jednak pamiętać o odpowiednim uzasadnieniu. 

Możliwość wydłużenia okresu próbnego

Ustawodawca przewidział również inną, ważną zmianę, która dotyczy możliwości jednokrotnego wydłużenia okresu próbnego o maksymalnie 1 miesiąc. Mamy taką możliwość, jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy i dotyczy to wyłącznie umów na czas próbny jedno i dwumiesięcznych. Natomiast, zgodnie z art. 25 §  2¹  Kodeksu pracy, strony mogą zawrzeć w umowie na okres próbny informację o przedłużeniu tej umowy o czas urlopu oraz innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Kolejny okres próbny tylko przy innym rodzaju pracy

Do 25 kwietnia 2023 r. pracodawca mógł ponownie zatrudnić tę samą osobę na podstawie umowy o pracę na okres próbny po upływie co najmniej 3 lat od momentu rozwiązania stosunku pracy. Po zmianach natomiast możemy zatrudnić jeszcze raz na okres próbny, jeśli zatrudnimy tego pracownika do innego rodzaju pracy, bez względu na trzyletnią przerwę. Trzeba zaznaczyć, że inny rodzaj pracy to nie tylko zmiana nazwy stanowiska, ale przede wszystkim zmiana zakresu obowiązków. Może zdarzyć się również tak, że wróci do nas dawny pracownik z chęcią zatrudnienia na tym samym stanowisku pracy np. do działu produkcji. Mimo że w ciągu tych kilku lub kilkunastu lat proces produkcji, maszyny itp. uległy znacząco zmianie, nie możemy „wypróbować” tego pracownika, możemy go jedynie zatrudnić na czas określony zgodnie z zasadą 33 i 3. 

Autopromocja

Jak optymalizować koszty zatrudnienia

Sprawdź

Rezygnacja z umów na okres próbny

Wydawać by się mogło, że wprowadzone zmiany spowodują dużą niechęć do zawierania umów na okres próbny, jednak w rzeczywistości nie będzie to takie oczywiste. Powodem tego są zmiany dotyczące wypowiadania umów na czas określony. Do dnia przed wejściem w życie nowelizacji Kodeksu Pracy, jednym z obowiązków pracodawcy było uzasadnianie wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony. Biorąc pod uwagę art. 30 § 4 Kodeksu pracy, wypowiadając umowę terminową, musimy, tak, jak w przypadku tzn. „bezterminówek”, odpowiednio to uzasadnić, a więc podać prawdziwą, konkretną i zrozumiałą przyczynę.  Natomiast przy wypowiadaniu umowy próbnej nie jesteśmy do tego zobligowani. Nie musimy również konsultować się z organizacją związkową. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której to pracownik złoży odpowiedni wniosek o podanie tejże przyczyny. Wniosek ten może złożyć w terminie 7 dni od dnia wypowiedzenia, a pracodawca ma również kolejne 7 dni kalendarzowych na odpowiedź. Jeżeli takiej odpowiedzi nie udzieli, oznaczać to będzie wykroczenie przeciw prawom pracownika, co kolejno doprowadzić może do odpowiednich konsekwencji. Trzeba również pamiętać, że pracownik może taki wniosek złożyć elektronicznie. 

Rozszerzenie zakresu informacji o warunkach zatrudnienia

Kolejnym wyzwaniem, przed jakim postawieni zostali pracownicy działów kadr, jest zmiana zakresu informacji o warunkach zatrudnienia. Nie da się ukryć, że jest to jedna z dość problematycznych i bardzo obszernych nowelizacji, która rodzi setki pytań i wątpliwości. Zgodnie z art. 29 §  3 „Pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej (…) co najmniej o: 
a) obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
b) obowiązującym pracownika dobowym i tygodniowym wymiarze czasu pracy,
c) przysługujących pracownikowi przerwach w pracy,
d) przysługującym pracownikowi dobowym i tygodniowym odpoczynku,
e) zasadach dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych i rekompensaty za nią,
f) w przypadku pracy zmianowej - zasadach dotyczących przechodzenia ze zmiany na zmianę,
g) w przypadku kilku miejsc wykonywania pracy - zasadach dotyczących przemieszczania się między miejscami wykonywania pracy,
h) innych niż uzgodnione w umowie o pracę przysługujących pracownikowi składnikach wynagrodzenia oraz świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych,
i) wymiarze przysługującego pracownikowi płatnego urlopu, w szczególności urlopu wypoczynkowego lub, jeżeli nie jest możliwe jego określenie w dacie przekazywania pracownikowi tej informacji, o zasadach jego ustalania i przyznawania,
j) obowiązujących zasadach rozwiązania stosunku pracy, w tym o wymogach formalnych, długości okresów wypowiedzenia oraz terminie odwołania się do sądu pracy lub, jeżeli nie jest możliwe określenie długości okresów wypowiedzenia w dacie przekazywania pracownikowi tej informacji, sposobie ustalania takich okresów wypowiedzenia,
k) prawie pracownika do szkoleń, jeżeli pracodawca je zapewnia, w szczególności o ogólnych zasadach polityki szkoleniowej pracodawcy,
l) układzie zbiorowym pracy lub innym porozumieniu zbiorowym, którym pracownik jest objęty, a w przypadku zawarcia porozumienia zbiorowego poza zakładem pracy przez wspólne organy lub instytucje - nazwie takich organów lub instytucji,
m) w przypadku gdy pracodawca nie ustalił regulaminu pracy - terminie, miejscu, czasie i częstotliwości wypłacania wynagrodzenia za pracę, porze nocnej oraz przyjętym u danego pracodawcy sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy;”

Informację taką powinien przekazać w terminie 7 dni od momentu dopuszczenia pracownika do pracy, nie zaś, jak to było dotychczas, od momentu zawarcia umowy. Na szczęście ustawodawca nie nałożył obowiązku na pracodawcy aktualizacji informacji o warunkach zatrudnienia dla osób, którzy w dniu 26 kwietnia 2023 r. pozostawali już w zatrudnieniu. Obowiązek ten powstaje w momencie złożenia przez pracownika wniosku. Wtedy Pracodawca ma 3 miesiące na wręczenie nowej informacji o warunkach zatrudnienia.

Justyna Kurbiel, Specjalista ds. Kadr i Płac - Meritoros SA

Źródło: USTAWA z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy – w brzmieniu obowiązującym od 26 kwietnia 2023 r.