Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę – o czym powinien pamiętać pracownik

Strona formalna

Pierwszym krokiem powinno być sprawdzenie wypowiedzenia pod względem formalnym. Pracodawca, który chce rozwiązać umowę z pracownikiem powinien wręczyć mu wypowiedzenie na piśmie. Pracownik otrzymując taki dokument musi sprawdzić czy zawiera on wszystkie konieczne elementy. Wypowiedzenie powinno wskazywać jaka umowa ulega rozwiązaniu – jest to szczególnie ważne, jeżeli pracodawcę i pracownika łączy kilka umów.

Ponadto pracodawca powinien wskazać datę wypowiedzenia, od której będzie płynął okres wypowiedzenia oraz datę rozwiązania umowy. Jeżeli wypowiedzenie dotyczy umowy na czas nieokreślony powinno zawierać uzasadnienie. Podstawy zwolnienia pracownika powinny być wskazane jasno i wyraźnie. Nie mogą być to ogólne sformułowania, bez powoływania się na konkretne zachowania pracownika.

Terminy

Następnie pracownik powinien skontrolować czy pracodawca zastosował wobec niego poprawny okres wypowiedzenia i czy dobrze obliczył datę rozwiązania umowy. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy umowy na czas określony mają dwutygodniowy okres wypowiedzenia, ale tylko wtedy, gdy takie postanowienie znalazło się w umowie o pracę.

W przypadku umów na czas nieokreślony okres wypowiedzenia zależny jest od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi odpowiednio: 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy; 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy; 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Należy pamiętać, że okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność zawsze kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

Powierzenie pracownikowi innej pracy bez wypowiedzenia zmieniającego

Przykład

Pracownik 12 lutego 2015 r. otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Obowiązuje go miesięczny okres wypowiedzenia. Umowa o pracę rozwiąże się dopiero 31 marca 2015 r.

Nieświadczenia pracy w okresie wypowiedzenia

Kolejną kwestią, którą pracownik powinien ustalić, jest to czy pracodawca oczekuje od niego świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik jest obowiązany wykorzystać w okresie wypowiedzenia przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. Pracownik może zostać zobowiązany nie tylko do wykorzystania urlopu z bieżącego roku, ale też zaległych urlopów z poprzednich lat. Urlop w okresie wypowiedzenia jest udzielany bez wniosku pracownika, a pracownik ma obowiązek ten urlop wykorzystać.

Jeżeli pracodawca nie życzy sobie obecności zwalnianego pracownika w firmie może zwolnić go z obowiązku świadczenia pracy. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy nie jest równoznaczne z udzieleniem urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia. Jeżeli pracodawca w sposób wyraźny nie udzieli pracownikowi urlopu, ale zwolni go z obowiązku świadczenia pracy, pracownik po rozwiązaniu umowy będzie mógł domagać się ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy od przymusowego urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia różni też to, że pracodawca nie może dokonać zwolnienia w drodze jednostronnej decyzji, konieczne jest zawarcie porozumienia z pracownikiem. Ten obowiązek wynika z tego, że takie zwolnienie nie zawsze będzie korzystne dla pracownika. Może na tym ucierpieć jego prestiż, a brak praktyki przez długi okres wypowiedzenia może obniżyć jego umiejętności. Ponadto na takim zwolnieniu mogą ucierpieć finanse pracownika. Najczęściej pracodawcy zwalniając pracownika z obowiązku pojawiania się w firmie nie wypłacają im za ten okres pełnego wynagrodzenia za pracę. Zazwyczaj za taki okres pracownik otrzymuje wynagrodzenie takie jak w czasie przestoju, a więc niższe od podstawowego. Pracownik, powinien więc poważnie zastanowić się czy wyraża zgodę na zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy. Musi jednak pamiętać, że w pewnych sytuacjach brak takiej zgody może zostać potraktowany jako działanie na szkodę firmy i pracodawca może podjąć w tej kwestii kroki prawne. Jeżeli pracownik zgodzi się na zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, a pracodawca po pewnym czasie będzie chciał to zwolnienie cofnąć, może to nastąpić jedynie za zgodą pracownika.

Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne – PDF

Świadczenia pieniężne

Kodeks pracy przewiduje, że wynagrodzenie powinno być wypłacone niezwłocznie po ustaleniu jego wysokości. Jeżeli umowa pracownika rozwiązuje się w połowie miesiąca, a na jego wynagrodzenie nie składają się zmienne składniki, to teoretycznie pracodawca nie powinien zwlekać z wypłatą pensji do końca miesiąca. Pracownik, który otrzymał wypowiedzenie, powinien też sprawdzić czy jego wynagrodzenie zostało poprawnie wyliczone, czy i w jakiej wysokości otrzymał wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.

Poza wynagrodzeniem, zwalnianej osobie należy się także ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop. Pracownik może domagać się pieniężnej rekompensaty także za zaległy urlop z poprzednich lat, o ile nie doszło do przedawnienia tych świadczeń.

Sądowe przywrócenie do pracy to nie wszystko

Przykład

Pracownik jest zatrudniony w firmie X od 2007 r. 30 stycznia 2015 r. otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Obowiązuje go 3 miesięczny okres wypowiedzenia. Pracodawca nie udziela mu urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia. Po sprawdzeniu akt pracowniczych pracownik dowiaduje się, że w roku 2008 nie wykorzystał 7 dni przysługującego mu urlopu wypoczynkowego. Ma do wykorzystania również proporcjonalny urlop z 2015 r. Może domagać się wypłaty ekwiwalentu jedynie za urlop z 2015 r., ponieważ roszczenie o zaległy urlop z 2008 r. przedawniło się: minęły 3 lata od momentu, w którym mógł go wykorzystać.

Zobowiązania dodatkowe

Po otrzymaniu wypowiedzenia pracownik powinien zastanowić się czy nie zawierał z pracodawcą dodatkowych umów i zbadać jak na ich realizację wpłynie fakt rozwiązania umowy o pracę. Do takich umów związanych ze stosunkiem pracy można zaliczyć np. umowę o podnoszenie kwalifikacji czy umowę o zakazie konkurencji.

Umowa o podnoszenie kwalifikacji zawodowych może nakładać na pracownika obowiązek pozostawania przez  pewien czas po zakończeniu nauki w zatrudnieniu u pracodawcy, który zdecyduje się wesprzeć pracownika w zdobywaniu nowych umiejętności. W razie niespełnienie tego obowiązku pracownik może zostać zobowiązany do zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów. Jeżeli jednak to pracodawca decyduje się na rozwiązanie umowy z pracownikiem bez jego winy, to zgodnie z przepisami Kodeksu pracy nie może domagać się takiego zwrotu. Nie zawsze pracodawca zawiera z pracownikiem dodatkową umowę o podnoszenie kwalifikacji, czasami zapisy dotyczące uczestnictwa w szkoleniach czy kursach znajdują się w umowie o pracę. Otrzymując wypowiedzenie, pracownik powinien sprawdzić czy z powodu rozwiązania umowy o pracę nie będzie musiał zwrócić pracodawcy kosztów szkoleń, w których wziął udział.

Jeżeli pracownik miał dostęp do istotnych informacji i pracodawca zawarł z nim umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, rozwiązanie umowy o pracę wiąże się dla tego pracownika zarówno z obowiązkami, jak i prawami. Poszukując nowej pracy taka osoba musi dokładnie sprawdzać czy podejmując nowe zatrudnienie nie będzie prowadzić działalności konkurencyjnej i nie narazi się na zapłatę kary wobec poprzedniego pracodawcy. Odchodzącemu pracownikowi, który zobowiązał się do powstrzymywania od działalności konkurencyjnej należy się od pracodawcy odszkodowanie. Minimalną wysokość tego odszkodowania wskazuje Kodeks pracy: odszkodowanie nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Pracownik może otrzymać odszkodowanie w formie jednorazowego świadczenia, ale możliwe są wypłaty w miesięcznych ratach. Jeżeli pracodawca nie będzie wypłacał odszkodowania, pracownik nie będzie zobowiązany do przestrzegania zakazu działalności konkurencyjnej.

Świadectwo pracy

W związku z rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy. Świadectwo powinno zostać wydane niezwłocznie  i nie można uzależniać tego od rozliczenia się pracownika z pracodawcą.

W świadectwie pracy  powinny znaleźć się informacje na temat okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a ponadto inne informacje, które będą potrzebne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. W świadectwie nie umieszcza się wysokości wynagrodzenia, które pracownik otrzymywał. Pracownik może jednak zażądać aby takie informacje w świadectwie pracy się znalazły. Ponadto na żądanie pracownika pracodawca może zamieścić w świadectwie pracy wzmiankę o uzyskanych przez niego kwalifikacjach, może to być cenne z punktu widzenia szukania nowej pracy.

Jeżeli pracownik uważa, że w świadectwie wydanym przez pracodawcę znajdują się błędy, może w ciągu 7 dni zwrócić się do pracodawcy o jego sprostowanie. Jeżeli pracodawca odmówi zmiany, pracownik może zwrócić się do sądu.

Umowa o pracę - najczęstsze błędy

Niewydanie świadectwa pracy  lub wydanie niewłaściwego świadectwa może spowodować szkodę pracownikowi np. pracownik nie otrzymał nowej pracy ponieważ nie dostarczył w terminie świadectwa pracy. W takiej sytuacji pracownik może wystąpić do sądu o odszkodowanie.

Wypowiedzenie nieuzasadnione lub niezgodne z prawem

Jeżeli pracownik po analizie wypowiedzenie dojdzie do wniosku, że wypowiedzenie złożone przez pracodawcę było nieuzasadnione lub niezgodne z prawem, w ciągu 7 dni powinien złożyć odwołanie do sądu pracy. Jeżeli sąd przyzna pracownikowi rację i okres wypowiedzenia jeszcze nie upłynął, sąd orzeknie o bezskuteczności wypowiedzenia. Jeżeli umowa o pracę uległa już rozwiązaniu sąd może zadecydować o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o przyznaniu mu odszkodowaniu. Sąd powinien uwzględnić w tej kwestii żądania pracownika zawarte w pozwie. Nie musi jednak tego robić, jeżeli uzna, że spełnienie żądań  jest niemożliwe lub niecelowe. W takim wypadku pracownik otrzyma odszkodowanie.

autor: Karolina Dołęgowska

Podyskutuj o tym na naszym FORUM