REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zakaz konkurencji w prawie pracy

Karolina Dołęgowska
Zakaz konkurencji w prawie pracy / Fotolia
Zakaz konkurencji w prawie pracy / Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Pracodawca, który chce zabezpieczyć swoje interesy, powinien zastanowić się nad zawarciem z pracownikiem umowy o zakazie konkurencji. Zakaz konkurencji jest to zobowiązanie się pracownika do nieprowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy oraz do nieświadczenia pracy na rzecz innego podmiotu prowadzącego taką działalność.

REKLAMA

Autopromocja

Kodeks pracy rozróżnia dwa rodzaje umów o zakazie konkurencji: umowę o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy

Umowę o zakazie konkurencji na czas trwania stosunku pracy można zawrzeć z każdym pracownikiem. Aby zakaz konkurencji był skuteczny pracodawca musi podpisać z pracownikiem odrębną umowę, w której określone zostaną szczegóły zakazu. Umowa powinna być zawarta na piśmie, pod rygorem nieważności. W związku z tym, że Kodeks pracy nie wyjaśnia pojęcia działalności konkurencyjnej, strony powinny ustalić jakie zachowania i jaka działalność będą uznawane za złamanie zakazu konkurencji. Określenia działalności konkurencyjnej można dokonać poprzez wskazanie konkretnych podmiotów, w których pracownik nie może podjąć zatrudnienia lub stanowisk, których pracownik nie może zajmować.

Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody na zasadach odpowiedzialności materialnej pracowników przewidzianej w Kodeksie pracy. Oznacza to, że pracownik, który złamał zakaz konkurencji będzie zobowiązany do zapłaty pracodawcy odszkodowania. Poniesie odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty pracodawcy i tylko za normalne następstwa swojego działania. Dodatkowo, jeżeli pracownik działał nieumyślnie odszkodowanie będzie limitowane i nie będzie mogło przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. W przypadku umyślnego złamania zakazu konkurencji, pracownik będzie obowiązany do naprawienia szkody w pełnej wysokości.

Ustna umowa również zobowiązuje

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ponadto należy pamiętać, że zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej w czasie trwania stosunku pracy jest traktowany jako obowiązek pracowniczy. W razie jego naruszenia pracodawca będzie miał podstawę do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Umowa ta, jako mocno ingerująca w sferę wolności wyboru pracy, może być zawierana jedynie z pracownikami, którzy mają dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Nie można więc zawierać jej z szeregowymi pracownikami, którzy postanawiają opuścić firmę i przenieść się do konkurencji.

Również ta umowa powinna zostać zawarta na piśmie, pod rygorem nieważności. Oprócz wskazania zakresu działalności konkurencyjnej, który powinien zostać zapisany bardzo precyzyjnie, strony muszą ustalić czas trwania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania, które będzie przysługiwało pracownikowi w zamian za stosowanie się do zakazu. Bez tych elementów, umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy będzie nieważna. Sąd Najwyższy stwierdził jednak, że jeżeli strony nie uzgodniły wysokości odszkodowania za powstrzymanie się od prowadzenia działalności konkurencyjnej pracownikowi przysługuje odszkodowanie w minimalnej wysokości określonej w art. 1012 § 3 k.p. (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2003 roku, III PZP 16/2003). Ta minimalna wysokość to nie mniej niż 25 % wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Pracodawca i pracownik mogą ustalić dowolny sposób wypłaty odszkodowania (np. jednorazowo, w ratach kwartalnych, miesięcznie), jednakże jego całkowita wielkość nie może być niższa od wskazanej minimalnej wartości.

Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń

Należy również podkreślić, że „wynagrodzenie otrzymane” nie jest równoznaczne z wynagrodzeniem wskazanym w umowie o pracę. W pewnych sytuacjach wynagrodzenie, które pracownik otrzymał, będzie niższe niż to zapisane w umowie. Jeżeli w okresie, za który pensja jest uwzględniana jako podstawa odszkodowania, pracownik otrzymywał wynagrodzenie chorobowe, albo wynagrodzenie za czas przestoju, to należy uwzględnić wartość wynagrodzenia jaką faktycznie otrzymał, a nie tę, którą powinien był otrzymać gdyby pracował w normalnym trybie. Do podstawy odszkodowania należy zaliczyć składniki mające charakter wynagrodzenia za pracę, czyli przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze i dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Nie należy natomiast zaliczać diet za podróże służbowe, świadczeń urlopowych czy jednorazowych zasiłków.


REKLAMA

Przepisy Kodeksu pracy regulują odszkodowanie należne pracownikowi, jednak nie mówią nic o ewentualnym odszkodowanie należnym pracodawcy w przypadku złamania zakazu przez pracownika.  Wobec tego w razie ewentualnej szkody lub niedotrzymywania postanowień umowy przez pracownika należy stosować przepisy Kodeksu cywilnego. Dopuszczalne jest np. zawarcie w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy postanowień o karze umownej. Pracownik, który nie będzie wypełniał swoich zobowiązań, będzie musiał zapłacić umówioną karę pracodawcy.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy przestaje obowiązywać po upływie czasu, na jaki ją zawarto. Obowiązek powstrzymywania się przez pracownika od działalności konkurencyjnej może wygasnąć w terminie wcześniejszym niż przewidywała to umowa. Dojdzie do tego w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz (np. kiedy firma, która zawarła z pracownikiem umowę przestanie istnieć) lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania – np. kiedy pracodawca będzie długotrwale zwlekał z wypłatą odszkodowania lub nie wypłaci go w ogóle. Jednorazowe lub krótkotrwałe opóźnienia w wypłacie odszkodowania nie stanowią jeszcze podstawy do rozwiązania umowy o zakazie konkurencji, jednakże pracownik będzie mógł domagać się odsetek ustawowych za spóźnienie (Wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2003 r., I PK 528/02). Dopuszczalne jest również zawarcie w umowie o zakazie konkurencji postanowień o możliwości jej wcześniejszego wypowiedzenia przez pracodawcę, nawet bez uzasadnienia (Wyrok Sądu Najwyższego z 12 listopada 2014 r., I PK 86/14). Należy jednak podkreślić, że ustanie zakazu konkurencji wskutek ustania przyczyn uzasadniających ten zakaz lub wskutek wypowiedzenia umowy przez pracodawcę oznacza jedynie zwolnienie pracownika z obowiązku powstrzymania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy. Dotyczy jedynie zobowiązania pracownika, a nie zobowiązania pracodawcy do zapłaty umówionego odszkodowania.

Umowa o pracę - najczęstsze błędy

Tajemnica przedsiębiorstwa

Brak umowy z pracownikiem o zakazie konkurencji w czasie trwania umowy o pracę lub po jej rozwiązaniu nie pozbawia pracodawcy możliwości ochrony tajemnic przedsiębiorstwa, które prowadzi. Jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych jest dbanie o dobro zakładu pracy oraz zachowywanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 1 pkt 4 k.p.). Wobec tego pracownik, który prowadzi działalność konkurencyjną może ponieść odpowiedzialność materialną, jeżeli naraził swojego pracodawcę na szkody.

Obowiązek nieujawniania tajemnic przedsiębiorstwa uregulowany jest również w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 nr 153 poz. 1503 z późn. zm.). Art. 11 ust. 2 ustawy wskazuje, że osoba, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, przez okres trzech lat  po rozwiązaniu umowy o pracę zobowiązana jest do zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa. Okres ten można wydłużyć w umowie.

autor: Karolina Dołęgowska


Podstawa prawna:

- art. 100 – 1014, 114,115, 119,122 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502)

- art. 11 ust.2 ustawie z 16 kwietnia 1993 r, o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji -tekst jednolity: Dz. U. z 2003 nr 153 poz. 1503 z późn. zm.

Orzecznictwo:

- Wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2003 r. sygn. I PK 528/02, OSNP 2004, nr 19, poz. 336.

- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2003 roku, III PZP 16/03, OSNP 2004/7 poz. 116.

- Wyrok Sądu Najwyższego z 12 listopada 2014 r., I PK 86/14, Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń | e-wydanie numer 24/2014.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Duże zmiany w ordynacji podatkowej od 2026 r. Przedawnienie, zapłata podatku, zwrot nadpłaty, MDR. Ponad 50 różnych zmian w projekcie nowelizacji

W dniu 28 marca 2025 r. opublikowany został projekt bardzo obszernej nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilkunastu innych ustaw. Zmiany są bardzo liczne i mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ministerstwo Finansów informuje, że celem tej nowelizacji jest poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Zobaczmy jakie zmiany czekają podatników od początku przyszłego roku.

Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

REKLAMA

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

PKPiR 2026: będzie 15 poważnych zmian i nowe rozporządzenie od 1 stycznia. Terminy wpisów, dodatkowe kolumny do KSeF, dowody księgowe i inne nowości

Minister Finansów przygotował projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (pkpir). Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Sprawdziliśmy co się zmieni w zasadach prowadzenia pkpir w porównaniu do obecnego stanu prawnego.

Odpisy amortyzacyjne spółek nieruchomościowych

Najnowsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przynoszą istotne zmiany dla spółek nieruchomościowych w zakresie możliwości rozpoznawania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. W styczniu tego roku NSA w kilku wyrokach (sygn. II FSK 788/23, II FSK 789/23, II FSK 987/23, II FSK 1086/23, II FSK 1652/23) potwierdził korzystne dla podatników stanowisko wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA).

CIT estoński a optymalizacja podatkowa. Czy to się opłaca?

Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują skutecznych sposobów na obniżenie obciążeń podatkowych. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności, jest estoński CIT. Czy rzeczywiście ta forma opodatkowania przynosi realne korzyści? Przyjrzyjmy się, na czym polega ten model, kto może z niego skorzystać i jakie są jego zalety oraz wady dla polskich przedsiębiorstw.

REKLAMA

Składka zdrowotna w 2026 roku – będzie ewolucja czy rewolucja?

Planowane na 2026 rok zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej dyskutowanych tematów w sferze podatkowej, mimo iż sama składka podatkiem nie jest. Tak jak każda kwestia dotycząca finansów osobistych a równocześnie publicznych, wywołuje liczne pytania zarówno wśród prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jak i wśród polityków, gdzie widoczne są wyraźne podziały.

Podatnik już nie będzie karany za przypadkowe błędy, nie będzie udowadniał niewinności

Szef rządu Donald Tusk poinformował, że za niecelowe, przypadkowe błędy nie będzie się już karać podatnika. Teraz to urząd skarbowy będzie musiał udowadniać jak jest.

REKLAMA