Ewidencja księgowa odsetek
REKLAMA
Koszty finansowe: W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz odsetki i obciążające ją koszty z tytułu odsetek dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.
Elementem wpływającym na wynik z operacji finansowych są odsetki, i to zarówno po stronie przychodów, jak i kosztów finansowych.
Do ewidencji księgowej odsetek należy stosować nadrzędne zasady rachunkowości, w tym zasadę memoriału oraz zasadę współmierności przychodów i kosztów. W księgach rachunkowych jednostki należy zatem ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz odsetki i obciążające ją koszty z tytułu odsetek dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Ponadto do aktywów jednostki będą zaliczone koszty lub przychody z tytułu odsetek dotyczące przyszłych okresów, a do pasywów – przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty z tytułu odsetek, które nie zostały jeszcze poniesione.
Wycena należności i zobowiązań
Należy pamiętać, że nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się (jest to przepis obligatoryjny) należności i udzielone pożyczki w kwocie wymaganej zapłaty, a zobowiązania – w kwocie wymagającej zapłaty. W obu przypadkach oznacza to powiększenie wartości nominalnych należności i zobowiązań o odsetki należne na dzień wyceny.
Kierownik jednostki może zrezygnować z naliczenia odsetek w sytuacjach, gdy:
• w umowach z odbiorcami wyraźnie uregulowano sprawę odstąpienia od naliczania odsetek za nieterminową zapłatę należności,
• kierownik jednostki, stosując dopuszczoną ustawą zasadę istotności, określił w zasadach (polityce) rachunkowości wysokość kwoty, do której nie będą wystawiane i księgowane noty za nieterminową zapłatę należności,
• w umowach z dostawcami wyraźnie uregulowano sprawę odstąpienia od naliczania odsetek za nieterminową zapłatę zobowiązań,
• jednostka posiada wyraźne, najlepiej w formie pisemnej, oświadczenie reprezentantów dostawcy dotyczące odstąpienia dochodzenia odsetek za nieterminową zapłatę zobowiązań.
Nie rzadziej niż na dzień bilansowy należności i udzielone pożyczki wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty, a zobowiązania – w kwocie wymagającej zapłaty.
Do przychodów finansowych zaliczamy w szczególności odsetki dotyczące:
• nieterminowej zapłaty należności,
• środków pieniężnych na rachunkach bankowych,
• udzielonych pożyczek,
• innych papierów wartościowych (np. obligacji Skarbu Państwa),
• umorzonych odsetek od zobowiązań.
Przykład 1
W 2004 r. spółka naliczyła i zaksięgowała odsetki za nieterminową zapłatę należności z tytułu dostaw i usług w kwocie 50 000 zł. Odbiorcy zapłacili w ciągu roku kwotę 25 000 zł. W wyniku rozmów z kontrahentami zarząd spółki postanowił umorzyć odsetki na kwotę 10 000 zł. Na koniec roku 2004 dokonano odpisu aktualizującego wartość pozostałej kwoty odsetek.
Operacje gospodarcze ujęto w następujący sposób:
1. Zaksięgowanie naliczonych kontrahentowi odsetek za nieterminową zapłatę należności (50 000 zł)
Wn „Należności z tytułu dostaw i usług”
Ma „Przychody finansowe – odsetki”
2. Zapłata odsetek przez odbiorców (25 000 zł)
Wn „Rachunek bankowy”
Ma „Należności z tytułu dostaw i usług”
3. Decyzja zarządu spółki o umorzeniu odsetek (10 000 zł)
a) księgowanie u dłużnika
Wn „Przychody finansowe – odsetki”
Ma „Należności z tytułu dostaw i usług”
b) księgowanie u wierzyciela
Wn „Koszty finansowe – umorzone odsetki”
Ma „Należności z tytułu dostaw i usług”
4. Odpis aktualizujący wartość pozostałej kwoty odsetek (15 000 zł)
Wn „Koszty finansowe – odpisy aktualizujące należności z tytułu odsetek”
Ma „Odpisy aktualizujące wartość należności”
Do kosztów finansowych zaliczamy w szczególności odsetki dotyczące:
• nieterminowej zapłaty zobowiązań,
• otrzymanych pożyczek,
• kredytów bankowych zaciągniętych na finansowanie działalności bieżącej jednostki,
• kredytów bankowych zaciągniętych na finansowanie zakupu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, płaconych po okresie oddania ich do używania,
• umorzonych odsetek od należności.
W zależności od warunków umów kredytowych odsetki mogą być płacone:
• łącznie ze spłatą kolejnych rat kapitałowych kredytu, np. w okresach miesięcznych, kwartalnych,
• jednorazowo za cały okres wykorzystywania i spłaty kredytu, w momencie udzielenia go przez bank.
Gdy kredyt bankowy został zaciągnięty w walucie obcej, należy pamiętać, że przy spłacie odsetek oraz przy ich wycenie, nie rzadziej niż na dzień bilansowy, wystąpią różnice kursowe, które spowodują zwiększenie lub zmniejszenie kwoty odsetek.
Ujęcie w księgach rachunkowych operacji gospodarczych dotyczących odsetek od kredytów udzielonych na sfinansowanie bieżącej działalności jednostki powinno być następujące:
1. Zapłata odsetek od kredytu w ciągu roku obrotowego
Wn „Koszty finansowe – odsetki od kredytu”
Ma „Rachunek bankowy”
2. Pobrane z góry jednorazowe odsetki od kredytu bankowego
Wn „Rozliczenia międzyokresowe kosztów – odsetki od kredytu”
Ma „Rachunek bankowy”
3. Zarachowanie w koszty miesięcznej raty odsetek pobranych z góry
Wn „Koszty finansowe – odsetki od kredytu”
Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów – odsetki od kredytu”
4. Naliczenie przez jednostkę na dzień bilansowy odsetek od kredytu bankowego (brak noty z banku)
Wn „Koszty finansowe – odsetki od kredytu”
Ma „Pozostałe rezerwy na zobowiązania”
5. Ustalenie na dzień bilansowy ujemnych różnic kursowych dotyczących odsetek
Wn „Koszty finansowe – ujemne różnice kursowe”
Ma „Pozostałe rezerwy na zobowiązania”
6. Ustalenie na dzień bilansowy dodatnich różnic kursowych dotyczących odsetek
Wn „Pozostałe rezerwy na zobowiązania”
Ma „Przychody finansowe – dodatnie różnice kursowe”
Wynik księgowy a podatkowy
Naliczone i zapłacone odsetki, zaewidencjonowane w przychodach lub kosztach finansowych, nie kształtują wyłącznie wyniku finansowego jednostki wykazywanego w sprawozdaniu finansowym. Wpływają one na wysokość podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, ponieważ odsetki stają się przychodem lub kosztem podatkowym w momencie ich faktycznej zapłaty lub otrzymania. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych:
• do przychodów podatkowych nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym udzielonych pożyczek (art. 12 ust. 4 pkt 2 updop),
• za koszty uzyskania przychodów nie uważa się niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym także od pożyczek i kredytów (art. 16 ust. 1 pkt 11 updop).
W związku z odmiennym momentem zaliczenia odsetek do przychodu lub kosztu według prawa bilansowego i według prawa podatkowego może powstać obowiązek ustalenia składnika aktywów lub utworzenia rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Stosownie do przepisów art. 37 ustawy o rachunkowości podstawę do ustalenia odroczonego podatku dochodowego będzie stanowić różnica przejściowa między wartością księgową a wartością podatkową składników aktywów lub pasywów dotyczących odsetek.
I tak w przypadku wystąpienia nie rzadziej niż na koniec roku:
1) należności z tytułu odsetek za zwłokę – powstanie dodatnia różnica przejściowa, w związku z którą należy utworzyć rezerwę na podatek odroczony i zaksięgować następująco:
Wn „Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”,
Ma „Rezerwa na odroczony podatek dochodowy”,
2) pozostałych rezerw na zobowiązania (oszacowanie własne jednostki) lub zobowiązań z tytułu odsetek (dokument obcy kontrahenta, np. dostawcy, banku) – powstanie ujemna różnica przejściowa, w związku z którą należy ustalić składnik aktywów na podatek odroczony i zaksięgować następująco:
Wn „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego”,
Ma „Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”.
Wyjątki w ujmowaniu księgowym odsetek
Wyjątek od przedstawionych reguł stanowią odsetki, które powiększają cenę nabycia lub koszt wytworzenia w przypadkach:
• uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem towaru lub produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu, gdy jednostka ponosi koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasu towarów lub produktów w okresie ich przygotowania do sprzedaży bądź wytworzenia (art. 28 ust. 4 ustawy o rachunkowości),
• środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, kiedy koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania wpływają na ogół kosztów z nimi związanych za okres ich budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub dnia oddania ich do używania (art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości).
Przykład 2
Spółka zaciągnęła w banku kredyt w kwocie 300 tys. zł na sfinansowanie budowy magazynu wyrobów gotowych. W okresie trwania budowy bank naliczył i pobrał z rachunku bankowego spółki kwotę 30 tys. zł tytułem odsetek od tego kredytu. Po oddaniu do używania magazynu bank naliczył i pobrał kolejną ratę odsetek w kwocie 5 tys. zł.
Spółka zakupiła także maszynę do pakowania wyrobów gotowych o wartości netto 50 tys. zł. Ponieważ nastąpiło opóźnienie w zapłacie faktury za maszynę, dostawca naliczył odsetki za nieterminową zapłatę w wysokości 4 tys. zł. W wyniku negocjacji kwota 2 tys. zł została przez kontrahenta umorzona, a pozostałą kwotę spółka uregulowała przelewem łącznie z zapłatą za fakturę. Do dnia przelewu maszyna do pakowania nie została oddana do używania.
Sposób ewidencji księgowej operacji gospodarczych:
1. Wpływ na wydzielony rachunek bankowy kwoty przyznanego kredytu
Wn „Rachunek kredytu bankowego” 300 tys. zł
Ma „Kredyty bankowe” 300 tys. zł
2. Naliczenie i pobranie przez bank odsetek w okresie budowy magazynu
Wn „Środki trwałe w budowie – magazyn” 30 tys. zł
Ma „Rachunek bankowy bieżący” 30 tys. zł
3. Naliczenie i pobranie przez bank odsetek po oddaniu magazynu do używania
Wn „Koszty finansowe – odsetki” 5 tys. zł
Ma „Rachunek bankowy bieżący” 5 tys. zł
4. Faktura za zakup maszyny do pakowania (kwota netto)
Wn „Środki trwałe w budowie – maszyna” 50 tys. zł
Ma „Zobowiązania” 50 tys. zł
5. Naliczenie odsetek przez dostawcę
Wn „Środki trwałe w budowie – maszyna” 4 tys. zł
Ma „Zobowiązania” 4 tys. zł
6. Umorzenie odsetek przez dostawcę
Wn „Zobowiązania” 2 tys. zł
Ma „Środki trwałe w budowie – maszyna” 2 tys. zł
7. Zapłata za fakturę i odsetki
Wn „Zobowiązania” 52 tys. zł
Ma „Rachunek bankowy bieżący” 52 tys. zł
Odsetki od środków ZFŚS
Poza wymienionymi wcześniej sytuacjami odsetki powstaną również w czasie gospodarowania środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Zdarzenia ich dotyczące powinny być ewidencjonowane w następujący sposób:
1. Naliczone i wpłacone przez bank odsetki od środków na rachunku bankowym
Wn „Rachunek bankowy środków funduszu świadczeń socjalnych”
Ma „Fundusz świadczeń socjalnych”
2. Naliczenie odsetek od pożyczki na cele mieszkaniowe
Wn „Rozrachunki z tytułu pożyczek z funduszu świadczeń socjalnych”
Ma „Fundusz świadczeń socjalnych”
3. Umorzenie naliczonych odsetek od pożyczki na cele mieszkaniowe
Wn „Fundusz świadczeń socjalnych”
Ma „Rozrachunki z tytułu pożyczek z funduszu świadczeń socjalnych”
Teresa Fołta
biegły rewident,
wiceprezes Zarządu Rewiks Sp. z o.o.
Podstawa prawna
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66
Autopromocja
REKLAMA
Źródło:
Serwis Finansowo-Księgowy
Podatek PIT - część 2
Jak zdobyć Certyfikat:
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
1/10
Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
2 maja 2023 r. (wtorek)
4 maja 2023 r. (czwartek)
29 kwietnia 2023 r. (sobota)