REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zmiana umowy w czasie COVID-19 – klauzula rebus sic stantibus

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mariański Group
Profesjonalizm & Pasja
Zmiana umowy w czasie COVID-19
Zmiana umowy w czasie COVID-19

REKLAMA

REKLAMA

Zmiana umowy w czasie COVID-19. Kodeks cywilny zawiera instrument prawny (klauzulę) zwany z łac. rebus sic stantibus, który dopuszcza możliwość ingerencji sądu w treść zawartej umowy, gdy z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków wykonanie umowy (spełnienie świadczenia) byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy. Jak zastosować klauzulę rebus sic stantibus z powodów wywołanych pandemią COVID-19?

Pandemia COVID-19 a wykonywanie umów

Działalność zdecydowanej większości przedsiębiorstw opiera się na wykonywaniu różnego rodzaju umów. Realizacja zobowiązań umownych w sposób w pełni prawidłowy i zgodny z ustaleniami poczynionym przez strony kontraktu bywa utrudniona, a czasem wręcz niemożliwa, co nierzadko prowadzi do konfliktów na tym tle. W dobie pandemii, kiedy przedsiębiorcy zmuszeni są walczyć o przetrwanie, łańcuchy dostaw są zaburzone, a rozprzestrzeniające się w zakładach pracy ogniska zakażeń paraliżują ich pracę, prawidłowe wykonywanie umów bywa szczególnie utrudnione.

Nie zawsze zatem nawet najbardziej wnikliwa analiza kontraktu pozwoli uniknąć negatywnych konsekwencji niewykonywania zobowiązań, mających swoje źródło w zawartych kontraktach. Kontrahenci nie są bowiem w stanie przewidzieć wszystkich sytuacji, które mogą mieć miejsce w przyszłości, już po zawarciu przez nich umowy. Do takich właśnie nadzwyczajnych, niemożliwych do przewidzenia zdarzeń należy pandemia COVID-19, która stanowi jeden z przykładów tzw. „siły wyższej”. W polskim systemie prawa brak jest legalnej definicji pojęcia „siła wyższa”, niemniej mając na uwadze linię orzeczniczą w tym zakresie, za siłę wyższą uznaje się zdarzenie o charakterze zewnętrznym, którego przewidzenie wystąpienia było niemożliwe (lub prawie niemożliwe), a przy tym, którego skutkom nie można zapobiec.

REKLAMA

Autopromocja

Nadzwyczajne okoliczności a możliwość zmiany albo rozwiązania umowy

Co zatem w sytuacji, gdy już po zawarciu umowy przez przedsiębiorców wystąpi owo nadzwyczajne zdarzenie? W art. 357kodeksu cywilnego został przewidziany instrument, który dopuszcza możliwość ingerencji sądu w treść zawartego kontraktu wówczas, gdy z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy.
Klauzula ta (łac. rebus sic stantibus) dotyczy sytuacji wystąpienia nadzwyczajnej zmiany stosunków, będącej konsekwencją niezwykłych okoliczności, występujących wyjątkowo i wykraczających poza ryzyko kontraktowe, a przy tym mających charakter obiektywnych i powszechnych oraz obejmujących głównie stosunki gospodarcze.
Dla jej zastosowania wymagane jest, aby pomiędzy ową nadzwyczajną zmianą stosunków a utrudnieniami dla strony umowy w wykonaniu zobowiązania istniał związek przyczynowy, co oznacza, że bez zmiany stosunków nie powstałyby komplikacje w spełnieniu świadczenia ani groźba rażącej straty.
Wystąpienie nadzwyczajnej zmiany stosunków gospodarczych nie oznacza jednakże, że modyfikacja stosunku umownego następuje w sposób automatyczny. Wymaga ona każdorazowo ingerencji sądu, który może – mając na względzie interesy stron umowy – oznaczyć na nowo sposób wykonania zobowiązania (czas, miejsce, sposób spełnienia świadczenia), zmienić wysokość świadczenia (poprzez jego podwyższenie albo obniżenie), a w ostateczności rozwiązać umowę – zakończyć stosunek zobowiązaniowy stron, uchylając jednocześnie ich obowiązki.

Zastosowanie klauzuli rebus sic stantibus w praktyce

REKLAMA

Stan pandemii mający ewidentny wpływ na stosunki zobowiązaniowe należy zakwalifikować jako niemożliwą do przewidzenia niezwykłą okoliczność, prowadzącą do nadzwyczajnej zmiany stosunków skutkującą nadmiernymi trudnościami w spełnieniu świadczenia albo zagrożeniem rażącą stratą dla jednej ze stron. Można uznać zatem, że zostały spełnione przesłanki warunkujące ingerencję sądu w dany stosunek zobowiązaniowy. Praktyka orzecznicza sądów w tym zakresie nie została jeszcze wypracowana.
Powództwa wytoczone na podstawie art. 3571 k.c. w związku ze stanem pandemii są aktualnie rozpoznawane przez sądy. Wynik tych postępowań nie jest jeszcze znany, niemniej analizując dotychczasową linię orzeczniczą możemy spodziewać się, że klauzula rebus sic stantibus będzie stosowana przez sądy jedynie w szczególnie wyjątkowych sytuacjach, a do uznania, że zostały spełnione przesłanki warunkujące ingerencję sądu w daną umowę nie będzie wystarczające samo istnienie stanu epidemii. Każdy przypadek wymaga bowiem indywidualnego podejścia i oceny, wśród których będzie brane pod uwagę między innymi to, czy dany przedsiębiorca próbował efektywnie uniknąć stanu niemożliwości dalszej realizacji umowy, w tym czy np. skorzystał z pomocy państwa w tym zakresie, w szczególności dofinansowań oferowanych w ramach tarcz antykryzysowych.

Czas pokaże zatem, jak kształtować będzie się praktyka orzecznicza sądów w tym zakresie, niemniej warto mieć na uwadze, że nasz system prawny przewiduje instrument umożliwiający zmianę lub rozwiązanie umowy w sytuacji, gdy jej kontynuowanie stało się – wskutek stanu epidemii COVID-19 – znacznie utrudnione lub grozi rażącą stratą dla jednego z kontrahentów.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Anna Dolińska, adwokat w Departamencie Doradztwa Prawnego w Mariański Group Kancelaria Prawno-Podatkowa

Artykuł pochodzi z bloga firmabezryzyka.pl

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tusk zapowiada rewolucję: uprościmy podatki i prowadzenie biznesu w Polsce

Podczas piątkowej konferencji prasowej, poprzedzającej posiedzenie rządu, premier Donald Tusk zapowiedział szeroko zakrojone działania mające na celu uproszczenie prowadzenia biznesu w Polsce, w tym gruntowną reformę systemu podatkowego. Jego słowa, pełne determinacji i świadomości skali wyzwań, padły w momencie, gdy polscy przedsiębiorcy coraz częściej apelują o zmniejszenie biurokratycznego ciężaru i stabilność regulacyjną.

Gra w zagranicznym kasynie online: legalność, podatki i ryzyko utraty wygranej

W dobie globalizacji i rosnącej popularności internetowego hazardu wiele osób z Polski decyduje się na grę w zagranicznych kasynach online. Kuszące wygrane i łatwy dostęp to jednak tylko pozory – brak znajomości przepisów może kosztować cię nie tylko grzywnę, ale również całą wypłatę. Sprawdź, kiedy gra jest legalna, kiedy zapłacisz podatek, a kiedy... stracisz wszystko.

Krajowy System e-Faktur – przełomowa zmiana wraca do Komisji Sejmowej. Co oznacza dla przedsiębiorców?

Sejm ponownie skierował do Komisji Finansów Publicznych projekt ustawy wprowadzającej Krajowy System e-Faktur (KSeF). Nowe przepisy mają zrewolucjonizować wystawianie faktur w Polsce, wprowadzając cyfrową platformę. Zgłoszono poprawki wydłużające termin przesyłania faktur nawet do 5 dni.

Rekonstrukcja rządu Tuska: Na czele nowego Ministerstwa Finansów i Gospodarki stanie Andrzej Domański

Rząd Donalda Tuska przechodzi rekonstrukcję. Dziś o godz. 10 premier ogłosił nowy skład Rady Ministrów. Na czele nowego Ministerstwa Finansów i Gospodarki stanie Andrzej Domański - dotychczasowy minister finansów poinformował premier Donald Tusk.

REKLAMA

Budujesz? Możesz zapłacić VAT później. Sprawdź, jak to zrobić zgodnie z prawem

Dzięki wyrokowi TSUE firmy budowlane mogą legalnie przesunąć termin zapłaty VAT – nawet o kilka miesięcy. Wystarczy dobrze skonstruowana umowa i protokół odbioru. To rozwiązanie, które realnie poprawia płynność finansową przedsiębiorców.

BGK chce ściśle współpracować z KAS

Bank Gospodarstwa Krajowego chce dołączyć do elitarnego grona najbardziej zaufanych podatników w Polsce. Planuje przystąpić do Programu Współdziałania z Krajową Administracją Skarbową, którego celem jest budowanie transparentnych relacji z organami podatkowymi oraz zapewnienie większej pewności i bezpieczeństwa w zakresie rozliczeń podatkowych.

Księgowość w erze automatyzacji. Eksperci spotkają się w Targach Kielce

Nowe technologie, presja legislacyjna i rosnące oczekiwania klientów nie pozostawiają złudzeń – biura rachunkowe muszą redefiniować swoje modele działania. VI Kongres Biur Rachunkowych, który odbędzie się 30 września i 1 października 2025 roku w Targach Kielce, to odpowiedź branży na dynamiczne zmiany w otoczeniu prawnym, podatkowym i organizacyjnym.

Nowe zasady rozliczania VAT przy imporcie towarów w procedurze uproszczonej – projekt nowelizacji ustawy opublikowany

Zmiany w przepisach celnych Unii Europejskiej wymusiły aktualizację krajowych regulacji dotyczących VAT. W piątek 19 lipca na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, przygotowany przez Ministerstwo Finansów. Nowelizacja ma istotne znaczenie dla przedsiębiorców korzystających z procedury uproszczonej przy imporcie towarów.

REKLAMA

Darowizna od babci lub dziadka – kiedy bez podatku? Jest kilka warunków, które decydują o pełnym zwolnieniu

Otrzymałeś gotówkę od babci lub dziadka? Sprawdź, kiedy darowizna pieniężna nie podlega podatkowi od spadków i darowizn. Przepisy przewidują korzystne zwolnienia, ale warto znać limity kwoty wolnej i terminy zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego. Wyjaśniamy, co trzeba wiedzieć.

Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

REKLAMA