REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy można w umowie wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialność deliktową?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria świadczy kompleksowe usługi prawne związane z bieżącą obsługą przedsiębiorców (głównie spółek handlowych).
Czy można w umowie wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialność deliktową? / Fotolia
Czy można w umowie wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialność deliktową? / Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Kwestie związane z odpowiedzialnością to jedne z kluczowych dla stron postanowień umownych. Zasada swobody umów, wyrażona w art. 3531 k.c., daje stronom możliwość ułożenia stosunku prawnego zgodnie z ich interesem i wolą. Uznanie stron nie jest oczywiście nieograniczone. Treść lub cel stosunku prawnego nie mogą pozostawać w sprzeczności z jego właściwością (naturą), zasadami współżycia społecznego oraz ustawą (por. art. 3531 k.c. i art. 58 k.c.). Istotne znaczenie mają w tym ostatnim przypadku zwłaszcza przepisy o charakterze wiążącym, których umowna modyfikacja jest niedopuszczalna w ogóle lub ograniczona.

Odpowiedzialność kontraktową - za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania można w umowie wyłączyć, ograniczyć lub rozszerzyć. Granice swobody stron wyznacza przede wszystkim przepis art. 473 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim, nie można jedynie zwolnić dłużnika z odpowiedzialności za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie. W pozostałym przypadku, czyli odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną nieumyślnie umowa może przewidywać różne rozwiązania. Ponadto, można nałożyć na dłużnika dodatkową odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych (konkretnych) okoliczności, za które na mocy ustawy nie ponosi on wcale odpowiedzialności. Możliwe są zatem i ograniczenie i rozszerzenie odpowiedzialności.

REKLAMA

Autopromocja

REKLAMA

Czy, idąc dalej, strony mogą umownie określić również zasady odpowiedzialności deliktowej i np. ją wyłączyć lub ograniczyć przez wskazanie jej przesłanek lub zasad naprawienia szkody? Z różnych względów strony mogą np. chcieć zabezpieczyć swoje interesy poprzez uregulowanie w umowie również odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez delikt, a nie tylko przez naruszenie umowy. Dzieje się dlatego, że wskutek naruszenia umowy może dojść równocześnie do wyrządzenia szkody, która znajdzie się poza reżimem odpowiedzialności kontraktowej. Ma to miejsce, gdy naruszenie jest bezprawne, czyli wówczas gdy jednocześnie z naruszeniem obowiązku umownego następuje naruszenie obowiązku powszechnego ciążącego na każdym (por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2013 roku, II CNP 50/12). Dochodzi do tzw. czynu niedozwolonego.

Problematyka odpowiedzialności za czyny niedozwolone uregulowana jest w art. 415 i nast. kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 415 k.c., kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Jest to podstawowa reguła kształtująca odpowiedzialność na zasadzie winy. Oprócz niej odpowiedzialność oparta została również na zasadach ryzyka i słuszności. Wskutek wyrządzenia szkody pomiędzy poszkodowanym (dłużnikiem) a sprawcą (wierzycielem) powstaje stosunek prawny, którego przedmiot sprowadza się do obowiązku naprawienia tej szkody.

Umowy przedsiębiorców z konsumentami a właściwość umowna sądu

REKLAMA

Poza przepisem art. 437 k.c., zakazującym wyłączania lub ograniczania z góry odpowiedzialności związanej z użyciem sił przyrody przez prowadzącego przedsiębiorstwo oraz posiadacza pojazdu, określonej odpowiednio w art. 435 i 436 k.c., kodeks cywilny nie wprowadza innych tego typu obostrzeń w zakresie odpowiedzialności deliktowej. Przepis art. 443 k.c., regulujący zbieg roszczeń odszkodowawczych z deliktu i kontraktu, wyraźnie zastrzega, że w sytuacji, w której działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynika, stanowi niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie jest wykluczone również roszczenie o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego. Treść tych przepisów, przy uwzględnieniu dodatkowo wyżej przywołanych art. 3531 k.c. i art. 58 § 2 k.c., pozwala przyjąć, że co do zasady możliwe jest kształtowanie przez strony w umowie zasad odpowiedzialności deliktowej we wzajemnych relacjach, niezależnie od reżimu odpowiedzialności kontraktowej wynikającej z łączących je umów. Możliwość taką należałoby dopuścić zarówno na przyszłość, czyli w odniesieniu do szkody, która mogłaby zostać wyrządzona i odpowiedzialności, która dopiero by powstała, jak i w odniesieniu do szkody i odpowiedzialności, która w momencie zawierania umowy już zaistniała. Oznacza to, że umowa może wyłączać, ograniczać lub zmieniać (co do przesłanek odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania) odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

To jednak zasada. I jak każda, doznaje pewnych wyjątków. Dotyczą one w pierwszej kolejności odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną na osobie. Przeważa podgląd, że odpowiedzialność odszkodowawcza w takim przypadku nie powinna być ani wyłączona ani ograniczona w stosunku do tej, która wynika z przepisów kodeksu cywilnego. Należy to odnieść przede wszystkim do umów określających przyszłe zasady odpowiedzialności stron. Mimo braku wyraźnego zakazu w tym zakresie, w głównej mierze przemawiają za tym zasady współżycia społecznego, a także potrzeba zapewnienia odpowiedniej ochrony dóbr osobistych. Ponadto, wydaje się, że na grunt odpowiedzialności deliktowej należałoby przenieść regułę wynikającą z przywołanego już art. 473 § 2 k.c., wyłączającą możliwość zwolnienia dłużnika z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej. Dotyczy on co prawda wyłącznie odpowiedzialności kontraktowej, ale właściwie nie ma podstaw do tego, by przy odpowiedzialności deliktowej przyjąć inne rozwiązanie i traktować ją „łagodniej” niż odpowiedzialność za naruszenie umowy.

Problem masowych powództw o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone - część I

Na marginesie można jeszcze dodać, że nie ma przeszkód by umownie rozszerzyć uprawnienia poszkodowanego. Choć i w tym przypadku zapewne nie należy przesadzać, gdyż zakres swobody umów i ewentualne inne przepisy, które mogłyby znaleźć zastosowanie w danym przypadku, mogą wymagać zachowania względnej równowagi stron i ekwiwalentności świadczeń.


Autor: Agnieszka Śniegowska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.  (www.ghmw.pl)

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kiedy cudzoziemcy (np. obywatele Ukrainy) muszą płacić w Polsce podatek od spadków i darowizn?

W Polsce obecnie mieszka wielu cudzoziemców, przeważają obywatele Ukrainy, tutaj pracują, kształcą się, a także nabywają rzeczy m.in. w drodze darowizn otrzymywanych od swoich rodzin czy w drodze dziedziczenia. Warto zatem przybliżyć im zasady opodatkowania obowiązujące na terytorium RP, a przede wszystkim wyjaśnić w jakich sytuacjach ciąży na nich w naszym kraju obowiązek podatkowy.

KSeF zrewolucjonizuje pracę biur rachunkowych. Nadchodzi największa zmiana od lat

Już od kwietnia 2026 każdy przedsiębiorca będzie musiał korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur. To ogromne wyzwanie – ale też szansa – zwłaszcza dla biur rachunkowych. Dowiedz się, jak KSeF zmieni obieg dokumentów, rolę księgowych i co zrobić, by nie zostać w tyle w erze cyfrowej rewolucji.

Rozliczanie kilometrówek od aut elektrycznych: jest stanowisko Ministra Finansów i zapowiedź zmian w przepisach

Pieniądze, jakie pracodawca przekazuje pracownikowi tytułem zwrotu kosztów używania samochodu elektrycznego do celów służbowych, stanowią przychód pracownika i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wydatki takie nie są też kosztem przedsiębiorcy (pracodawcy). Takie jest stanowisko Ministra Finansów zaprezentowane w odpowiedzi wiceministra finansów Jarosława Nenemana na interpelację poselską. Jednocześnie w interpelacji poinformowano, że Ministerstwo Infrastruktury rozpoczęło prace nad zmianami w rozporządzeniu w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Zmiany te mają pozwolić na wprowadzenie możliwości zwrotu pracownikom kosztów używania do celów służbowych samochodów o napędzie elektrycznym lub hybrydowym, a także napędzanych wodorem, czy też zasilanych innymi alternatywnymi źródłami energii.

Ministerstwo Finansów chce zakończyć nadużycia z przedawnieniem podatków. Nowe zasady już w 2026 roku

W nowej wersji projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej Ministerstwo Finansów chce zlikwidować możliwość zawieszania biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego poprzez wszczęcie postępowania karnego skarbowego. O szczegółach zmian mówi wiceminister finansów Jarosław Neneman.

REKLAMA

Stawki podatku od środków transportowych w 2026 roku: Nowe limity już opublikowane

Znamy już nowe górne granice stawek podatku od środków transportowych na 2026 rok. Większość limitów wzrosła o około 4,5% względem 2025 r. Sprawdź szczegółowe porównanie stawek, terminy płatności oraz zasady ustalania stawek przez gminy. To ważne dla przedsiębiorców i samorządów.

TSUE: Urzędy skarbowe nie mogą automatycznie wykreślać firm z rejestru VAT za zaległości

Przełomowy wyrok TSUE potwierdza, że wykreślenie firmy z rejestru VAT za brak zapłaty podatku nie może odbywać się automatycznie. Fiskus musi najpierw zbadać przyczyny zaległości i zachowanie przedsiębiorcy. Orzeczenie może uchronić tysiące firm przed nieproporcjonalnymi sankcjami i nieodwracalnymi stratami.

Koniec z bieganiem po zaświadczenia! Rewolucyjne zmiany w podatku od spadków i darowizn, dotyczące zaświadczeń z urzędu skarbowego oraz rozliczeń rent prywatnych

Koniec z obowiązkiem przedstawiania zaświadczeń z urzędu skarbowego przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny! Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn upraszcza formalności i rozliczenia rent prywatnych. Sprawdź, co dokładnie się zmienia i kiedy nowe przepisy wchodzą w życie.

2 mln zł zamiast 1 mln! Rząd luzuje zasady w podatku PIT – to przełom dla przedsiębiorców, którzy korzystają z rozliczenia kasowego

Rząd szykuje istotną zmianę w podatku dochodowym – limit przychodów uprawniający do kasowego PIT ma wzrosnąć z 1 mln do 2 mln zł. To ogromna ulga dla tysięcy firm, które dzięki nowym przepisom poprawią swoją płynność finansową i uproszczą rozliczenia z fiskusem.

REKLAMA

Wystawianie faktur ustrukturyzowanych narusza konstytucyjne prawo do prywatności

Istotna część podatników, mimo istnienia formalnego obowiązku, nie będzie mogła wystawiać faktur ustrukturyzowanych, gdyż nie pozwalają im na to zawarte umowy, w których nabywcy zastrzegają sobie zachowanie tajemnicy handlowej. Wystawianie faktur ustrukturyzowanych w sposób oczywisty narusza tę zasadę, bowiem ich treść będzie w sposób nieograniczony dostępna dla długiej listy organów państwa – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski. I dodaje: Organy te będą mogły bez jakichkolwiek ograniczeń czerpać informacje o tajemnicach handlowych, a zwłaszcza o towarach i usługach oraz cenach stosowanych przez podatników.

Nowe Centrum Kompetencyjne i Zespół ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego – jest ważny krok w uszczelnianiu CIT

Ministerstwo Finansów ogłosiło powstanie Centrum Kompetencyjnego ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego w CIT oraz nowego Zespołu analizującego systemowe rozwiązania w tym obszarze. KAS zmienia też priorytety kontroli – liczyć się będą efekty, nie liczba postępowań.

REKLAMA