REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy można w umowie wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialność deliktową?

Kancelaria Prawna GHMW – Hulist, Prawdzic Łaszcz – Radcowie Prawni spółka partnerska
Kancelaria świadczy kompleksowe usługi prawne związane z bieżącą obsługą przedsiębiorców (głównie spółek handlowych).
Czy można w umowie wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialność deliktową? / Fotolia
Czy można w umowie wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialność deliktową? / Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Kwestie związane z odpowiedzialnością to jedne z kluczowych dla stron postanowień umownych. Zasada swobody umów, wyrażona w art. 3531 k.c., daje stronom możliwość ułożenia stosunku prawnego zgodnie z ich interesem i wolą. Uznanie stron nie jest oczywiście nieograniczone. Treść lub cel stosunku prawnego nie mogą pozostawać w sprzeczności z jego właściwością (naturą), zasadami współżycia społecznego oraz ustawą (por. art. 3531 k.c. i art. 58 k.c.). Istotne znaczenie mają w tym ostatnim przypadku zwłaszcza przepisy o charakterze wiążącym, których umowna modyfikacja jest niedopuszczalna w ogóle lub ograniczona.

Odpowiedzialność kontraktową - za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania można w umowie wyłączyć, ograniczyć lub rozszerzyć. Granice swobody stron wyznacza przede wszystkim przepis art. 473 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim, nie można jedynie zwolnić dłużnika z odpowiedzialności za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie. W pozostałym przypadku, czyli odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną nieumyślnie umowa może przewidywać różne rozwiązania. Ponadto, można nałożyć na dłużnika dodatkową odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych (konkretnych) okoliczności, za które na mocy ustawy nie ponosi on wcale odpowiedzialności. Możliwe są zatem i ograniczenie i rozszerzenie odpowiedzialności.

REKLAMA

Autopromocja

Czy, idąc dalej, strony mogą umownie określić również zasady odpowiedzialności deliktowej i np. ją wyłączyć lub ograniczyć przez wskazanie jej przesłanek lub zasad naprawienia szkody? Z różnych względów strony mogą np. chcieć zabezpieczyć swoje interesy poprzez uregulowanie w umowie również odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez delikt, a nie tylko przez naruszenie umowy. Dzieje się dlatego, że wskutek naruszenia umowy może dojść równocześnie do wyrządzenia szkody, która znajdzie się poza reżimem odpowiedzialności kontraktowej. Ma to miejsce, gdy naruszenie jest bezprawne, czyli wówczas gdy jednocześnie z naruszeniem obowiązku umownego następuje naruszenie obowiązku powszechnego ciążącego na każdym (por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2013 roku, II CNP 50/12). Dochodzi do tzw. czynu niedozwolonego.

Problematyka odpowiedzialności za czyny niedozwolone uregulowana jest w art. 415 i nast. kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 415 k.c., kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Jest to podstawowa reguła kształtująca odpowiedzialność na zasadzie winy. Oprócz niej odpowiedzialność oparta została również na zasadach ryzyka i słuszności. Wskutek wyrządzenia szkody pomiędzy poszkodowanym (dłużnikiem) a sprawcą (wierzycielem) powstaje stosunek prawny, którego przedmiot sprowadza się do obowiązku naprawienia tej szkody.

Umowy przedsiębiorców z konsumentami a właściwość umowna sądu

REKLAMA

Poza przepisem art. 437 k.c., zakazującym wyłączania lub ograniczania z góry odpowiedzialności związanej z użyciem sił przyrody przez prowadzącego przedsiębiorstwo oraz posiadacza pojazdu, określonej odpowiednio w art. 435 i 436 k.c., kodeks cywilny nie wprowadza innych tego typu obostrzeń w zakresie odpowiedzialności deliktowej. Przepis art. 443 k.c., regulujący zbieg roszczeń odszkodowawczych z deliktu i kontraktu, wyraźnie zastrzega, że w sytuacji, w której działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynika, stanowi niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie jest wykluczone również roszczenie o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego. Treść tych przepisów, przy uwzględnieniu dodatkowo wyżej przywołanych art. 3531 k.c. i art. 58 § 2 k.c., pozwala przyjąć, że co do zasady możliwe jest kształtowanie przez strony w umowie zasad odpowiedzialności deliktowej we wzajemnych relacjach, niezależnie od reżimu odpowiedzialności kontraktowej wynikającej z łączących je umów. Możliwość taką należałoby dopuścić zarówno na przyszłość, czyli w odniesieniu do szkody, która mogłaby zostać wyrządzona i odpowiedzialności, która dopiero by powstała, jak i w odniesieniu do szkody i odpowiedzialności, która w momencie zawierania umowy już zaistniała. Oznacza to, że umowa może wyłączać, ograniczać lub zmieniać (co do przesłanek odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania) odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

To jednak zasada. I jak każda, doznaje pewnych wyjątków. Dotyczą one w pierwszej kolejności odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną na osobie. Przeważa podgląd, że odpowiedzialność odszkodowawcza w takim przypadku nie powinna być ani wyłączona ani ograniczona w stosunku do tej, która wynika z przepisów kodeksu cywilnego. Należy to odnieść przede wszystkim do umów określających przyszłe zasady odpowiedzialności stron. Mimo braku wyraźnego zakazu w tym zakresie, w głównej mierze przemawiają za tym zasady współżycia społecznego, a także potrzeba zapewnienia odpowiedniej ochrony dóbr osobistych. Ponadto, wydaje się, że na grunt odpowiedzialności deliktowej należałoby przenieść regułę wynikającą z przywołanego już art. 473 § 2 k.c., wyłączającą możliwość zwolnienia dłużnika z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej. Dotyczy on co prawda wyłącznie odpowiedzialności kontraktowej, ale właściwie nie ma podstaw do tego, by przy odpowiedzialności deliktowej przyjąć inne rozwiązanie i traktować ją „łagodniej” niż odpowiedzialność za naruszenie umowy.

Problem masowych powództw o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone - część I

Na marginesie można jeszcze dodać, że nie ma przeszkód by umownie rozszerzyć uprawnienia poszkodowanego. Choć i w tym przypadku zapewne nie należy przesadzać, gdyż zakres swobody umów i ewentualne inne przepisy, które mogłyby znaleźć zastosowanie w danym przypadku, mogą wymagać zachowania względnej równowagi stron i ekwiwalentności świadczeń.


Autor: Agnieszka Śniegowska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.  (www.ghmw.pl)

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Samotny rodzic, ulga podatkowa i 800+. Komu skarbówka pozwoli skorzystać, a kto zostanie z niczym?

Ulga prorodzinna to temat, który każdego roku podczas rozliczeń PIT budzi wiele emocji, zwłaszcza wśród rozwiedzionych lub żyjących w separacji rodziców. Czy opieka naprzemienna oznacza równe prawa do ulgi? Czy ten rodzaj opieki daje możliwość rozliczenia PIT jako samotny rodzic? Ministerstwo Finansów rozwiewa wątpliwości.

Twój e-PIT 2025: logowanie. Dane autoryzujące, bankowość elektroniczna, Profil Zaufany, mObywatel, e-Dowód

W ramach usługi Twój e-PIT przygotowanej przez Ministerstwo Finansów i Krajową Administrację Skarbową w 2025 roku, można złożyć elektronicznie zeznania podatkowe: PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-37 i PIT-38 a także oświadczenie PIT-OP i informację PIT-DZ. Czas na to rozliczenie jest do 30 kwietnia 2025 r. Najpierw jednak trzeba się zalogować do e-US (e-Urząd Skarbowy - urzadskarbowy.gov.pl). Jak to zrobić?

Księgowy, biuro rachunkowe czy samodzielna księgowość? Jeden błąd może kosztować Cię fortunę!

Prowadzenie księgowości to obowiązek każdego przedsiębiorcy, ale sposób jego realizacji zależy od wielu czynników. Zatrudnienie księgowego, współpraca z biurem rachunkowym czy samodzielne rozliczenia – każda opcja ma swoje plusy i minusy. Źle dobrane rozwiązanie może prowadzić do kosztownych błędów, kar i niepotrzebnego stresu. Sprawdź, komu najlepiej powierzyć finanse swojej firmy i uniknij pułapek, które mogą Cię słono kosztować!

Czym są przychody pasywne, wykluczające z Estońskiego CIT? Sądy odpowiadają niejednoznacznie

Przychody pasywne w Estońskim CIT. Czy w przypadku gdy firma informatyczna sprzedaje prawa do gier jako licencje, są to przychody pasywne, wykluczające z Estońskiego CIT? Na pytanie, czy limit do 50% przychodów z wierzytelności dla podatników na Estońskim CIT powinien być liczony z uwzględnieniem zbywania własnych wierzytelności w ramach faktoringu, sądy odpowiadają niejednoznacznie.

REKLAMA

Dość biurokratycznych absurdów! 14 kluczowych zmian, które uwolnią firmy od zbędnych ograniczeń

Mikro, małe i średnie firmy od lat duszą się pod ciężarem skomplikowanych przepisów i biurokratycznych wymagań. Rzecznik MŚP, Agnieszka Majewska, przekazała premierowi Donaldowi Tuskowi listę 14 postulatów, które mogą zrewolucjonizować prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce. Uproszczenia podatkowe, ograniczenie kontroli, mniej biurokracji i szybsze procedury inwestycyjne – te zmiany mogą zdecydować o przyszłości setek tysięcy przedsiębiorstw. Czy rząd odpowie na ten apel?

Odliczenie w PIT zakupu smartfona, smartwatcha i tabletu jest możliwe. Kto ma takie prawo? [Ulga rehabilitacyjna 2025]

Wydatki poniesione przez podatnika z orzeczoną niepełnosprawnością na zakup telefonu komórkowego (smartfona), smartwatcha i tabletu oraz oprogramowania i baterii do tych urządzeń (a także na naprawy tych urządzeń), można uznać za wydatki, podlegające odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej określonej w art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podstawowym warunkiem tego odliczenia jest to, by te urządzenia ułatwiały wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Takie jest stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej zaprezentowane np. w interpretacji indywidualnej z 19 listopada 2024 r.

Twój e-PIT już jest! Jak szybko rozliczyć PIT i otrzymać zwrot podatku?

Usługa Twój e-PIT ruszyła 15 lutego 2025 roku rusza. To najprostszy sposób na szybkie i wygodne rozliczenie podatku PIT za 2024 rok. Sprawdź, jakie nowości wprowadzono w tym roku i jak złożyć zeznanie w kilka kliknięć, by nie czekać na zwrot podatku!

Zaniechanie poboru podatku od subwencji i wsparcia finansowego z tarcz PFR do końca 2026 roku

Ministerstwo Finansów chce wydłużyć do końca 2026 r. okres zaniechania poboru podatku od subwencji finansowych oraz finansowania preferencyjnego udzielonych przez PFR w ramach tarcz – wynika z projektu rozporządzenia, opublikowanego 14 lutego 2025 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

REKLAMA

Twój e-PIT 2025: jakie ulgi podatkowe trzeba wypełnić samemu? Jak złożyć zeznanie podatkowe za 2024 rok?

Od 15 lutego do 30 kwietnia 2025 r. można składać roczne zeznania podatkowe PIT i rozliczyć dochody (przychody) uzyskane w 2024 roku. Ministerstwo Finansów zachęca do korzystania z e-usług Krajowej Administracji Skarbowej i rozliczania podatków drogą elektroniczną. W 2025 r. kolejny raz z usługi Twój e-PIT będą mogły skorzystać również osoby prowadzące działalność gospodarczą oraz działy specjalne produkcji rolnej. Pierwszy raz usługa Twój e-PIT będzie dostępna także w aplikacji mobilnej e-Urząd Skarbowy (e-US). MF i KAS zachęcają także do aktywowania usługi e-korespondencji przy okazji logowania do e-US w związku z rozliczeniem podatku.

Składka zdrowotna 2025: kwoty, podstawy wymiaru, zmiany i korzyści dla firm. Kiedy pierwsze płatności na nowych zasadach?

Od 1 stycznia 2025 r. zmieniły się zasady obliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców. Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, kto skorzysta z nowych przepisów i kiedy pierwsze płatności „na nowych zasadach”. Ile wynoszą składki zdrowotne i podstawy wymiaru poszczególnych przedsiębiorców w zależności od ich formy opodatkowania?

REKLAMA