Umowy energetyczne jako szantaż korporacyjny

Stale wzrasta wzajemna zależność energetyczna pomiędzy państwami w dziedzinie energii (podobnie jak i w innych obszarach) skutkiem, czego dysfunkcja w jednym podmiocie natychmiast oddziałuje na inny. W celu zapobieżenia i zmniejszenia powyższych ryzyk do polityki energetycznej wprowadzono trzy założenia m.in. przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, ograniczanie podatności na wpływ czynników zewnętrznych wynikającej z zależności od importu węglowodorów oraz wzrost gospodarczy, mający zapewnić odbiorcom bezpieczeństwo zaopatrzenia w energię, jednakże dla polskiej energetyki podstawowe znaczenie mają zobowiązania wynikające z protokołów i konwencji międzynarodowych oraz prawodawstwo.

Podstawową zasadą wynikającą z Prawa energetycznego jest równoważenie interesów przedsiębiorstw energetycznych. Jakkolwiek sprzeczne bywają interesy inwestorów i przedsiębiorstw sieciowych, dla żadnej z tych grup korzyści nie przynoszą zmiany umów ramowych czy indywidualne podejście do każdego z podmiotów.

Należy mieć tu na względzie Traktat Karty Energetycznej z 1994 roku, który wskazuje, że obowiązek uwzględniania rozwoju i wykorzystania odnawialnych źródeł energii dotyczy efektywności energetycznej i aspektów ochrony środowiska, oraz wyróżnia zasadniczo trzy tryby umów ofertowy, negocjacji, aukcji lub przetargu. Do zawarcia umowy dochodzi również poprzez przystąpienie do umowy tzw. umowy adhezyjne tzn. umowy, w której jedna strona określa wszystkie istotne warunki w taki sposób, że druga strona może albo w całości je przyjąć, albo zrezygnować z zawarcia umowy.

100 pytań o samochód w firmie + CD

Dotychczasowe umowy ramowe funkcjonujące w obrocie energetycznym opracowane zostały pod dyktando umowy European Federation of Energy Traders (EFET). EFET jako umowa ramowa określa cele gospodarcze podmiotów chcących nawiązać stosunek gospodarczy, który ma być realizowany za pomocą wielu umów. Nie mogąc określić wszystkich istotnych elementów zawieranych w umowach, dążą do związania się więzią gospodarczą na dłuższy okres dlatego celowe staje się zawarcie umowy ramowej, która zazwyczaj jest długoterminowa. A brak uregulowań umownych, wyraźnych standardów i ram zakreślających założenia, sprawiały chaos proceduralny pomiędzy podmiotami energetycznymi i ich kontrahentami w związku z czym przyjęcie i respektowanie EFET w znacznym stopniu uprościło transakcje energetyczne.

Przyglądając się decyzjom podejmowanym ad hoc, w stosunku do powyższych umów energetycznych należy wyraźnie stwierdzić, że ich wpływ na treść łączącego strony stosunku nie jest najlepszym procesem decyzyjnym, działając na podstawie przesłanek o charakterze jednostkowym. Efektami zamierzonymi tak pojmowanych decyzji przeważnie politycznych będą przekształcenia oraz zmiany właściwości, przy czym z punktu widzenia całej zbiorowości politycznej podstawowe znaczenie będą miały efekty zagregowane. Podejmowane, zatem decyzje największe odbicie mają w międzynarodowych porozumieniach określających kształt i zawartość dokumentów strategicznych oraz polityk i planów rozwojowych.

Skutki wykorzystania surowców energetycznych, jako środka szantażu politycznego, niewątpliwie jest niezbędnym elementem umów energetycznych w których podmioty dominujące na arenie międzynarodowej tylko pozornie korzystają ze swojego uprawnienia, a w istocie nie zmierzają do jego zrealizowania, lecz osiągnięcia innych celów. Nadużycie tego prawa ma miejsce, gdy podejmuje się działania określone przepisami proceduralnymi bez rzeczywistego uzasadnienia, w sposób sprzeczny z przeznaczeniem tych przepisów lub sprzeczny z ekonomią procesową. Dlatego niewątpliwie niezbędnym elementem umów energetycznych jest audyt efektywności energetycznej, na podstawie których Komisja Europejska opracowuje wytyczne, które znacznie utrudnią korzystanie z unijnych przywilejów.

Zatem dobra materialne przeznaczone na projekty energetyczne mają zostać przeznaczone na inwestycje związane z energią odnawialną i niekonwencjonalną, a projekt będzie trzeba zgłaszać, jako pomoc publiczną, co znacząco będzie wydłużyć czas przyznawania na realizację inwestycji. Z kolei kontrakty długoterminowe będące sposobem na finansowanie inwestycji energetyki o charakterze modernizacyjnym oraz mającym na celu spełnienie norm w zakresie ochrony środowiska naturalnego stworzyły jedynie określone ograniczenia dla reformy sektora energetycznego z tego względu, że dzięki tym kontraktom określone zostały jedynie warunki dostaw.

Monitor Księgowego – prenumerata

Zatem sfinansowanie kosztów umów energetycznych winne być uzależnione od opracowania precyzyjnego programu jednolitych i niezmienianych ram, które powinny doprowadzić do dostosowywania przyjętych norm do rzeczywistych potrzeb gospodarki, ograniczenia programów inwestycyjnych, wyeliminowania najbardziej nieefektywnych producentów, tym samym obniżenia kosztów eksploatacji w sektorze.

Wreszcie należy mieć na uwadze, że radykalna zmiana będzie bardzo trudnym problemem społecznym i z tego względu nie może być poddana wyłącznie oddziaływaniom mechanizmu rynkowego, lecz winna być wspierana osłonowymi działaniami państwa.

Mając na uwadze prace organów na rzecz energetyki, należy wskazać, że  trzy projekty ustaw tzw. „trójpaku energetycznego”, w którego skład wchodzą projekt ustawy Prawo energetyczne, projekt ustawy Prawo gazowe oraz projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz  czwartą już – wersję projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii są sprzeczną z wytycznymi KE która wyraźnie zaleca odchodzenie od feed in tariff na rzecz feed in premiun, czyli certyfikaty zamiast taryf na energię zieloną.

Powyższa polityka energetyczna i cel negocjacji międzynarodowych jest niezbędnym elementem do skutecznego stosowania instrumentów ekonomicznych, w tym dla prawidłowego funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji energii na mocy ustanowionej strefy w Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą.

,,Sprawnie działający’’ i konkurencyjny wewnętrzny rynek ma za zadanie zapewnić znaczne korzyści w zakresie bezpieczeństwa dostaw i wysokich standardów dotyczących świadczenia usług publicznych. Oddzielenie sieci od konkurencyjnych części przedsiębiorstw elektroenergetycznych i gazowych ma dać firmom prawdziwą zachętę do inwestowania w infrastrukturę, przepustowość i nowe moce.

Rozważając powyższy problem w kontekście teraźniejszego układu polityki energetycznej należy wskazać, że połączenia międzysystemowe z krajami trzecimi nie są udostępniane dla uczestników rynku na zasadach rynkowych a wprowadzenie opłaty celnej na dostarczaną ropę, dało konsekwencję obciążenia cłem tranzytowym ropy do państw trzecich. W związku z niewielką skalą importu energii z krajów trzecich są ograniczone konsekwencje społeczne i środowiskowe. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska (NFOS) zobowiązał się do przekazania funduszy na projekty związane z promocją alternatywnych źródeł energii oraz zwiększanie efektywności energetycznej, wobec czego przedsiębiorstwa energetyczne będą miały możliwość zintensyfikowania wielostronnej, międzynarodowej współpracy gospodarczej, co przyczyni się do przyspieszenia rozwoju, oraz przyniesie wymierne korzyści społeczno-gospodarcze.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Kontrakty długoterminowe a w szczególności ich zakres, mechanizmy finansowe, relacje stron były początkowo celowo marginalizowane, w obecnym systemie traktowane są jako bariera rozwoju procesów rynkowych, a ich konsekwencją jest podejmowanie prób restrukturyzacji zawartych kontraktów, a zwłaszcza złagodzenia ich skutków cenowych dla odbiorców, które zostały wygenerowane przez dawny system.