Wniesienie przedsiębiorstwa w drodze aportu do spółki prawa handlowego

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 kwietnia 2011 r., sygn. IPPP1-443-331/11-4/IGo

Zdarzenie przyszłe

Wnioskodawca prowadzi przedsiębiorstwo, które zamierza wnieść jako aport do spółki prawa handlowego posiadającej osobowość prawną (z o.o. lub akcyjna). Zgodnie z art. 55² kodeksu cywilnego wnioskodawca ma zamiar wyłączyć z wnoszonego aportem przedsiębiorstwa część wierzytelności. Wyżej wymieniony przepis oznacza, że czynność mająca za przedmiot przedsiębiorstwo nie musi obejmować wszystkich elementów przedsiębiorstwa, tj. całego jego majątku. Możliwe jest wyłączenie pewnych składników, np. wierzytelności.

Przedmiot aportu, oprócz dokonanych wyłączeń części wierzytelności, będzie obejmował wszystkie pozostałe składniki majątkowe i niemajątkowe przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ k.c.

Stanowisko wnioskodawcy

Zdaniem wnioskodawcy, dokonanie wyłączenia z przedsiębiorstwa, które ma być wniesione aportem do spółki prawa handlowego posiadającej osobowość prawną, pewnych jej składników w postaci części wierzytelności nawet w znaczącej kwocie nie powoduje utraty statusu dokonywanej czynności w postaci wniesienia pozostałych składników jako wniesienia aportu w postaci przedsiębiorstwa, a nie pojedynczych składników majątkowych.

Przepisy prawa kodeksu cywilnego pozwalają na przeniesienie przedsiębiorstwa z wyłączeniem pewnych składników i nie powoduje to uznania tej czynności jako niemającej za przedmiot przedsiębiorstwa. Pozostałe składniki, po wyłączaniu wierzytelności, w ocenie wnioskodawcy nadal stanowią przedsiębiorstwo i dlatego jego wniesienie do spółki nie powoduje obowiązku zapłaty VAT zgodnie z art. 6 ustawy o VAT.

Stanowisko dyrektora izby skarbowej

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54 poz. 535 z późn.zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Definicję towaru ustawodawca zawarł w art. 2 pkt 6 powołanej ustawy. Zgodnie z tym przepisem, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2011 r., przez pojęcie towaru należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jednocześnie przepisy art. 6 ustawy o VAT wskazują na wyłączenia określonych czynności spod zakresu opodatkowania. Są tutaj wskazane te czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszcząc się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług. Z uwagi jednakże na stosowne wyłączenie, czynności te - chociaż można je zakwalifikować jako odpłatną dostawę towarów czy też odpłatne świadczenie usług - nie podlegają opodatkowaniu. W świetle art. 6 pkt 1 ustawy przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawa towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej, w tym także w formie aportu.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”, zatem na potrzeby przepisów ustaw podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 55¹ ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.). Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa), własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości, prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych, wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne, koncesje, licencje i zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie i pokrewne, tajemnice przedsiębiorstwa oraz księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których niektóre elementy przedsiębiorstwa podlegają wyłączeniu z transakcji sprzedaży. Jednak nawet w takim przypadku składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w taki sposób, by można było o nich mówić jako o zespole, a nie tylko zbiorze pewnych elementów. Decydujące zatem jest to, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami w sposób umożliwiający kontynuowanie określonej działalności gospodarczej.

Powyższe jest zgodne z art. 55² kodeksu cywilnego, który stanowi, iż czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

(...) O tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa, decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Jak wynika z przywołanych powyżej przepisów prawa, jeżeli zostaną spełnione warunki określone w art. 55¹ ustawy - Kodeks cywilny dotyczące definicji przedsiębiorstwa, to zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, wniesienie przedsiębiorstwa aportem do spółki będzie czynnością wyłączoną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Jak wynika z powołanego wyżej art. 55² k.c., strony (poza wyłączeniami wynikającymi z przepisów szczególnych) mają pozostawioną swobodę co do tego, jakie elementy tworzące pojęcie przedsiębiorstwa objąć przedmiotem czynności prawnej, z tym że swoboda w wyłączeniu poszczególnych składników nie może iść tak daleko, aby zakres wyłączeń przekreślił istotę przedsiębiorstwa (art. 55¹ kc). Dlatego też zbycie przedsiębiorstwa powinno obejmować co najmniej te składniki, które determinują funkcje spełniane przez przedsiębiorstwo.

Wyłączenie z zespołu niektórych składników, tzn. części wierzytelności związanych z działalnością gospodarczą nie jest konieczne dla uznania grupy składników materialnych i niematerialnych za przedsiębiorstwo, jeżeli są powiązane ze sobą funkcjonalnie, organizacyjnie i finansowo w ten sposób, że służą do prowadzenia działalności gospodarczej.

Zauważyć należy, iż wnioskodawca w treści wniosku wskazał, iż mienie, które będzie przedmiotem aportu, stanowić będzie całość przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ kodeksu cywilnego.

Wobec powyższego stwierdzić należy, iż jeżeli warunki wynikające z przepisu art. 55¹ i 55² ustawy - Kodeks cywilny zostaną spełnione, to zamierzona przez wnioskodawcę czynność wniesienia przedsiębiorstwa, w drodze aportu do spółki prawa handlowego (z wyłączeniem wskazanym we wniosku), będzie nosiła znamiona czynności, do której zastosowanie będzie miał przepis art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa.

W związku powyższym stanowisko wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Jednocześnie należy wskazać, iż Minister Finansów nie jest uprawniony do oceny kwalifikacji czy w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z przedsiębiorstwem, o którym mowa w art. 55¹ kodeksu cywilnego, w związku z tym niniejszej odpowiedzi udzielono wyłącznie na podstawie informacji przedstawionych (...) we wniosku oraz jego uzupełnieniu.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

(...)