Inwestycja w obcym środku trwałym w kosztach podatkowych

Czym jest inwestycja w obcym środku trwałym?

Zgodnie więc z ustawową definicją inwestycja oznacza środek trwały w budowie w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Ta zaś ustawa mówi o środkach trwałych w budowie jako zaliczanych do aktywów trwałych środkach trwałych w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego. Na podstawie powyższego przyjęło się więc, że inwestycjami w obcych środkach trwałych można nazwać te nakłady ponoszone przez podatnika na niestanowiący jego własności środek trwały, które mają na celu ulepszenie czyli stanowią przebudowę, rozbudowę, adaptację czy modernizację (interpretacja indywidualna z dn. 2010.07.23 Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu - ILPB3/423-360/10-2/ŁM). Ulepszenie jest więc związane z unowocześnieniem lub też przystosowaniem składnika majątkowego do odpowiednich warunków.

W przypadku inwestycji w obcych środkach trwałych powodującej ich ulepszenie, kosztami podatkowymi są odpisy amortyzacyjne bez względu na okres używania takiej inwestycji, pod warunkiem, że nie zostaną zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie (np. przez właściciela środka trwałego).

Sposób amortyzacji określa w art. 16j ust. 4 ustawy o PDOP  oraz w art. 22j ust.4 ustawy o PDOF. Zgodnie z nimi podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych z tym, że dla:

1) inwestycji w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat,

2) inwestycji w obcych środkach trwałych innych niż wymienione wyżej okres amortyzacji nie może być krótszy niż:

   a) 24 miesiące - gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25.000 zł,

   b) 36 miesięcy - gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25.000 zł i nie przekracza 50.000 zł,

   c) 60 miesięcy - w pozostałych przypadkach,

3) inwestycji w obcych środkach transportu, w tym samochodów osobowych - okres amortyzacji nie może być krótszy niż 30 miesięcy.

Wartość wydatków związanych z przystosowaniem obcych środków trwałych do potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej może stanowić koszt uzyskania przychodów w postaci odpisów amortyzacyjnych. Także wydatki na remont, przywrócenie do pierwotnego stanu technicznego i użytkowego, będące następstwem eksploatacji danego środka trwałego podatnik może zaliczyć do kosztów podatkowych, jeśli jednak spełniony jest podstawowy warunek - koszt musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu.

Prowadząc działalność gospodarczą przedsiębiorcy korzystają ze składników majątku stanowiących ich  własność, czyli takich które zakupili, wytworzyli we własnym zakresie lub też z obcych środków transportu, narzędzi, maszyn, a także budynków użytkowanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy czy leasingu. Często takie obce środki trwałe wymagają przebudowania, odpowiedniej aranżacji, czyli dostosowania do potrzeb danej działalności. Bardzo istotne jest uzyskanie zgody właściciela ulepszanego środka trwałego na takie działania. Nakłady wtedy tak  poniesione stanowią dla podatnika inwestycję w obcym środku trwałym.

Spór wokół niezamortyzowanej część inwestycji w obcych środkach trwałych

Co się dzieje w sytuacji, gdy brakuje  racjonalnych przesłanek do dalszego użytkowania obcego środka trwałego, który został ulepszony lub zmodernizowany. Np.: dalsze użytkowanie zbyt małego, wynajmowanego budynku, czy też przestarzałego parku maszynowego nie jest uzasadnione ekonomicznie z punktu widzenia interesu przedsiębiorcy i jego przyszłych przychodów.  Najlepszym rozwiązaniem wydaje się wtedy  zakończenie użytkowania obcego środka trwałego, pomimo tego, że nie nastąpiło rozliczenie wszystkich odpisów amortyzacyjnych.

Z chwilą zaprzestania używania inwestycji przed zakończeniem amortyzacji podatnik z pewnością tarci prawo do ujmowania w kosztach podatkowych dalszych odpisów amortyzacyjnych. Inwestycję w obcym środku trwałym można odsprzedać, najczęściej właścicielowi. Powstanie wtedy przychód z działalności gospodarczej, który będzie należało opodatkować. Kosztem uzyskania przychodów będzie wówczas kwota poniesionych wydatków pomniejszona o sumę dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych.

Co jednak powinien zrobić podatnik, gdy zmuszony jest do wcześniejszego rozwiązania umowy użytkowania środka trwałego, a co za tym idzie przestaje korzystać z nakładów inwestycyjnych poniesionych na  taki środek przed zakończeniem ich amortyzowania i nie zdoła odsprzedać tej inwestycji właścicielowi?

W ustawach podatkowych znajdziemy zapis, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych, a także strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności. Czy można więc zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu pozostałą część nakładów, która nie została rozliczona dotychczas w postaci odpisów amortyzacyjnych?