Transakcje z podmiotami powiązanymi - co warto wiedzieć?

Transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi

Pierwszy krokiem przy weryfikacji obowiązków w zakresie cen transferowych danego podatnika jest ustalenie:

Autopromocja

• czy podatnik posiada podmioty powiązane;
• czy podatnik z tymi podmiotami powiązanymi realizował w roku podatkowym jakiekolwiek transakcje.

Definicja podmiotów powiązanych jest bardzo szeroka i wynika ona z art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT / 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Podmioty powiązane to:

• podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot,
• podmioty, na które wywiera znaczący wpływ ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot.

Wywieranie znaczącego wpływu oznacza posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% :

• udziałów w kapitale 
• lub praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, 
• lub udziałów lub praw do udziału w zyskach lub majątku lub ich ekspektatywy, w tym jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych.

Na podstawie powyższego, najprostszym przykładem powiązań są powiązania kapitałowe, czyli np. jedna spółka w drugiej spółce ma co najmniej 25% udziałów.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Wywieranie znaczącego wpływu to także faktyczna zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych w danej firmie – spółce. W praktyce przepis ten powoduje, że za podmioty powiązane uważa się także członka zarządu i spółkę, a nawet prokurenta i spółkę.

Powiązania pomiędzy podmiotami mogą wystąpić także w związku z więzami rodzinnymi – przykładem może być np. zarządzanie spółką A przez męża i posiadanie udziałów w spółce B przez żonę. Spółka A i B są podmiotami powiązanymi.
Podmioty powiązane to także:

• spółka osobowa i jej wspólnik, w tym spółka komandytowa i jej komplementariusz,
• podatnik i jego zagraniczny zakład.

Kiedy już zostaną zidentyfikowane wszystkie podmioty powiązane danego podatnika, należy ustalić, czy pomiędzy nimi dochodzi do zawierania jakichkolwiek transakcji kontrolowanych.
Zgodnie z przepisami: „Transakcja kontrolowana to identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym, w tym przypisywanie dochodów do zagranicznego zakładu, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań”.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

O ile nie ma wątpliwości, że transakcją kontrolowaną jest sprzedaż czy zakup towarów, wyrobów gotowych, usług, pożyczka, to niektóre zdarzenia pomiędzy podmiotami mogą budzić wątpliwości, czy spełniają definicję transakcji kontrolowanej. Jest to np. wypłata dywidendy czy podwyższenie kapitału zakładowego.

Ceny transferowe

Podmioty powiązane w zawieranych transakcjach mają obowiązek ustalania cen transferowych zgodnie z tzw. zasadą ceny rynkowej. Zgodnie bowiem z art. 11c ust. 1 ustawy o CIT /  art. 23o ust. 1 ustawy o PIT: „Podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane”.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Ustalenie w transakcji zawartej między podmiotami powiązanymi ceny transferowej niższej lub wyższej niż cen rynkowa wiąże się z konsekwencjami w postaci doszacowania dochodu podatnika przez urząd skarbowy oraz sankcjami karnymi skarbowymi.

Przepisy wskazują, że cena transferowa oznacza rezultat finansowy warunków ustalonych lub narzuconych w wyniku istniejących powiązań, w tym cenę, wynagrodzenie, wynik finansowy lub wskaźnik finansowy.
Najprostszym przykładem cen transferowej będzie cena ustalona między dwoma podmiotami powiązanymi z tytułu sprzedaży określonych dóbr (np. towarów) lub usług.

Dokumentacja cen transferowych

Dokumentacja cen transferowych (TP) ma służyć udowodnieniu organom podatkowym, że cena transferowa została ustalona pomiędzy podmiotami powiązanymi zgodnie z zasadą ceny rynkowej.

Dokumentacja TP obejmuje lokalną dokumentacje cen transferowych (local file) oraz analizę porównawczą. Podmioty działające w dużych grupach kapitałowych, mogą dodatkowo być zobowiązane do sporządzenia grupowego dokumentu – tzw. master file.

Dokumentację TP sporządza się po przekroczeniu limitów transakcyjnych, czyli kiedy podatnik w roku podatkowym zrealizuje transakcje z podmiotami powiązanymi na kwoty co najmniej:

• 10 mln zł – dla transakcji towarowych i finansowych
• 2 mln zł – dla transakcji usługowych i pozostałych

Poza sporządzeniem dokumentacji TP, podatnik ma obowiązek także składania do urzędu skarbowego informacji o cenach transferowych (TPR-C / TPR-P) oraz oświadczenia zarządu o sporządzeniu dokumentacji TP i stosowaniu cen transferowych zgodnie z zasadą ceny rynkowej.

Terminy w TP

Podatnicy powinni pamiętać o następujących terminach w zakresie cen transferowych (dotyczy obowiązków w zakresie TP za 2021 rok):

• TPR oraz oświadczenie zarządu należy wysłać do urzędu terminie do końca 9. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego (Polski Ład wydłuża ten termin do końca 11. miesiąca);
• z uwagi na terminy złożenia TPR i oświadczenia, dokumentację TP (local file + analizę porównawczą) należy sporządzić do końca 9. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego (Polski Ład wprowadza termin do końca 10. miesiąca);
• master file sporządza się do końca 12. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.

W zakresie dokumentacji TP za 2021 rok podatnicy, których rok podatkowy pokrywa się rokiem kalendarzowym, powinni pamiętać o miesiącu wrześniu jako ostatecznym terminie na wypełnienie podstawowych obowiązków TP. Warto jednak wcześniej zabrać się za przygotowanie dokumentacji i TPR-a, gdyż jest to proces żmudny i długotrwały.

Tekst przygotowała:
Aleksandra Trocińska, doradca podatkowy