REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Opodatkowanie CIT umowy dożywocia po stronie obdarowanego – osoby prawnej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mirosław Siwiński
Radca Prawny nr wpisu WA-9949 Doradca Podatkowy nr wpisu 09923
 Kancelaria Prawna Witold Modzelewski Radca Prawny
Kancelaria prawnopodatkowa w grupie Instytutu Studiów Podatkowych
Opodatkowanie umowy dożywocia po stronie obdarowanego – osoby prawnej
Opodatkowanie umowy dożywocia po stronie obdarowanego – osoby prawnej

REKLAMA

REKLAMA

Problem opodatkowania podatkiem dochodowym umów dożywocia zaprzątał głowy specjalistów prawa podatkowego od wielu lat. Skupiano się jednak przede wszystkim na sytuacji dożywotnika, który oddając nieruchomość otrzymywał przecież świadczenia wzajemne, wynikające z umowy dożywocia. Potencjalnie więc otrzymywał przychód. Kwestie te rozwiązał Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 17 listopada 2014 r., sygn. akt II FPS 4/14. Nie analizowano jednak sytuacji drugiej strony, którą co raz częściej, wobec rozwoju życia gospodarczego, są nie tylko najbliższe osoby fizyczne, ale także przedsiębiorcy, w tym spółki. Po ich stronie umowa dożywocia rodzi szereg praktycznych problemów podatkowych.

CIT przy umowie dożywocia - istota problemu, ramy prawne, orzecznictwo

Po stronie obdarowanego przedsiębiorcy otrzymanie nieruchomości rodzi 3 zasadnicze pytania:

REKLAMA

Autopromocja
  1. Czy rozpoznać przychód z tytułu otrzymania nieruchomości?
  2. Jakie koszty uzyskania przychodu można rozpoznać?
  3. Jak amortyzować nabytą nieruchomość?

Zgodnie z przepisem art.  12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2343 ze zm., „ustawa o CIT”) przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Orzecznictwa na ten temat brak, ale posiłkować można się ww. uchwałą NSA, gdyż wynika z niej istotne założenie, iż umowa dożywocia  ma charakter odpłatny: „w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego dominuje pogląd, zgodnie z którym umowa dożywocia jest umową odpłatną z konsekwencjami wynikającymi z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) u.p.d.o.f. oraz art. 19 ust. 1 u.p.d.o.f. (por. wyroki NSA : z 7 marca 2014 r., sygn. akt II FSK 406/12; z 14 stycznia 2014r., sygn. akt II FSK 471/12; z 28 listopada 2013 r., sygn. akt II FSK 96/12; z 15 października 2013 r., sygn. akt II FSK 2882/11; z 6 czerwca 2013 r., sygn. akt II FSK 1967/11; z 3 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 2267/11; z 15 marca 2013 r., sygn. akt II FSK 1467/11; z 14 marca 2013 r., sygn. akt II FSK 1398/11, z 8 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1101/10, z 10 lipca 2012 r., sygn. akt II FSK 2625/10; dostępne w CBOSA). Z kolei odmienne stanowisko zostało zaprezentowane w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. akt II FSK 211/12 (publ. CBOSA). Sąd w wyroku tym podzielając pogląd o odpłatnym charakterze umowy o dożywocie, uznał, że choć umowa ta prowadzi do odpłatnego zbycia nieruchomości, to nie jest to wystarczającą przesłanką do przyjęcia, iż przychód uzyskany w wyniku tego zbycia podlegałby opodatkowaniu.” Trzeba jednak zauważyć, iż uchwała ta, podobnie jak wyroki wydane na jej podstawie (np. wyrok NSA z dnia 3 grudnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2194/12), dotyczą zasad ustalania przychodu zbywcy nieruchomości w ramach umowy dożywocia, a nie nabywcy, dodatkowo na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych, a nie prawnych.

Przychód i koszt

Nie negując odpłatnego charakteru umowy dożywocia zauważyć zatem należy, iż przepis art.  12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT obejmuje wszelkie przysporzenia podatników CIT, nie tylko te nieodpłatne, co wprost wynika z jego treści. Dodatkowo da się określić wartość tego przychodu: jest nim wartość otrzymanego przysporzenia. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 5 powołanej ustawy wartość otrzymanych rzeczy lub praw, w tym otrzymanych nieodpłatnie, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Także w tym przypadku wyraźnie z przepisu wynika, że przepis ten nie dotyczy tylko nieodpłatnych świadczeń, ale wszelkich rzeczy lub praw otrzymanych przez podatnika CIT.

Momentem powstania tego będzie, w opinii autora, moment otrzymania nieruchomości przez obdarowaną spółkę, co można wyinterpretować z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kosztem tego nabycia byłyby zaś, zgodnie z ogólną regułą wynikającą z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, wydatki takiej spółki na nabycie przedmiotu nieruchomości poniesione przy zawarciu umowy dożywocia lub przed nią, ale w związku z jej zawarciem. Są to zatem koszty aktu notarialnego, jeżeli je ponosi (a nie np. dożywotnik), koszty opinii biegłych, obsług prawnej procesu itp.

Amortyzacja

Konieczność rozpoznania przychodu z tytułu otrzymania nieruchomości rodzi po stronie obdarowanej spółki prawo do rozpoznania także innych kosztów w tym zakresie, poza kosztami nabycia. W zakresie w jakim przedmiot nabycia mieści się w art. 16a ust. 1 ustawy o CIT (środki trwałem podlegające amortyzacji – z uwzględnieniem wyłączeń zawartych w art. 16c tej ustawy), obdarowana spółka, zdaniem autora, będzie mogła dokonywać amortyzacji tych środków trwałych. Trzeba jednak ustalić ich wartość początkową.

W opinii autora nie można przy tym zastosować przepisu art. 16g ust.  1 pkt 3 powołanej ustawy, gdyż ten dotyczy on nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób. Skoro mamy do czynienia z nabyciem odpłatnym, to właściwy będzie art. 16g ust. 1 pkt 1 tej ustawy, zgodnie z którym za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z uwzględnieniem ust. 2-14, uważa się w razie odpłatnego nabycia cenę ich nabycia. Zgodnie z art. 16g ust. 3 ustawy o CIT za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami VAT nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o VAT.

To ceną nabycia, w opinii autora, nie będzie jednak wartość świadczeń obdarowanej spółki dokonywanych w wykonaniu umowy dożywocia, bo jak słusznie zauważył NSA, w powołanej uchwale z dnia 17 listopada 2014 r., nie można tej wartości określić na dzień zbycia. Ceną to będzie natomiast wartość nieruchomości określona w tej umowie jako odpowiednik wartości, za którą ta spółka nabywa te nieruchomość. Nie ma bowiem, w opinii autora, innej możliwości ustalenia tej ceny, a skoro dana spółka odpłatnie nabywa, to powinno się określić wartość tej odpłatności.

Początkiem dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest dzień przyjęcia środków trwałych do używania (art. 16f ust. 3 ustawy o CIT).

Dodatkowo, w opinii autora, obdarowana spółka będzie miała prawo zaliczenia wydatków ponoszonych na wykonanie umowy dożywocia do kosztów uzyskania przychodu. Nie będą one jednak zwiększały wartości środka trwałego, bo nie są wydatkami na jego ulepszenie (art. 16g ust. 13), lecz będą mogły być zaliczane jako koszty pośrednie, czyli poniesione na zachowanie źródła przychodu.

Polecamy: CIT 2018. Komentarz

Rozwiązanie alternatywne

Jak widać z powyższego, proponowane rozwiązania, z uwagi na luki w regulacji CIT, oparte jest na dalece posuniętej wykładni prawa. Zdaniem autora na gruncie powyżej omówionych przepisów oraz uchwały NSA sformułować można odmienne od wskazanych zasady rozpoznania przychodu i kosztów uzyskania przychodu (amortyzacji) umowy dożywocia. Skoro bowiem NSA w powołanej uchwale stwierdził, że osoba fizyczna zbywająca nieruchomość na podstawie umowy dożywocia czyni to w ramach transakcji odpłatnej, ale na moment jest zawarcia nie jest możliwe określenia przychodu, to samo stwierdzić można w odniesieniu do drugiej strony transakcji, tj. obdarowanej spółki. Nabywa ona nieruchomość w ramach czynności odpłatnej, ale wartość przychodu z tego nabycia nie może zostać na ten moment określona – w związku z czym nie rozpoznaje się go. Mimo tego, określona jest jednak w umowie wartość samej nieruchomości, a skoro dochodzi do nabycia odpłatnego, to dla ustalenia wartości początkowej zastosować się art. 16g ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT i przyjąć jako wartość z umowy. W tym jednak wariancie, w przeciwieństwie do opisanego wyżej, nie ma w opinii autora podstaw do rozpoznania wydatków na umowę dożywocia jako kosztu uzyskania przychodu, bo nie został on rozpoznany.

Schemat takiej transakcji wyglądałby zatem następująco:

- na dzień nabycia nieruchomości obdarowana spółka nie rozpoznaje przychodu, bo zgodnie z uchwałą NSA nie można go określić na ten dzień,

- ustala się jednak wartość na potrzeby amortyzacji na podstawie określonej w umowie dożywocia wartości nabywanej nieruchomości,

- obdarowana spółka dokonuje amortyzacji od dnia wprowadzenia środków trwałych do używania,

- obdarowana spółka nie zalicza wydatków na wykonanie umowy dożywocia do kosztów uzyskania przychodu.


Co wybrać?

W pierwszym wariancie nabycie takie nie jest wprawdzie nieodpłatnym świadczeniem, ale zrodzi po stronie obdarowanej spółki przychód w wysokości wartości rynkowej tej nieruchomości na moment otrzymania nieruchomości. Koszty poniesione w związku z zawarciem umowy dożywocia obdarowana spółka będzie mogła rozpoznać jako koszty uzyskania przychodu tej transakcji.

Obdarowana spółka natomiast będzie mogła, według tej samej wartości, amortyzować wchodzące w skład przedmiotu nabycia środki trwałe podlegające amortyzacji od dnia przyjęcia ich do używania. Dodatkowo spółka taka będzie mogła rozpoznawać pośrednie koszty uzyskania przychodu w postaci wydatków ponoszonych na wykonanie umowy dożywocia.

W drugim wariancie rozliczeń, który zdaniem autora jest poprawny pod kątem prawnym (przy uwzględnieniu wskazywanych luk w prawie), obdarowana spółka nie rozpoznaje przychodu z tytułu nabycia, bo ma ono charakter odpłatny, ale wysokości tej odpłatności nie sposób określić na moment zawarcia transakcji. Obdarowana spółka przyjmuje do celów amortyzacji wartość nieruchomości wynikającą z umowy dożywocia i na tej podstawie amortyzuje środki trwałe podlegające amortyzacji, ale jednocześnie nie zalicza wydatków na wykonanie umowy dożywocia do kosztów uzyskania przychodu.

Mirosław Siwiński, radca prawny, doradca podatkowy,

Dyrektor Departamentu Podatków Kancelarii Prof. W. Modzelewskiego

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sprzedałeś 30 rzeczy w sieci przez rok? Twoje dane ma już urząd skarbowy. Co z nimi zrobi? MF i KAS walczą z szarą strefą w handlu internetowym i unikaniem płacenia podatków

Ministerstwo Finansów (MF) i Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) wdrożyły unijną dyrektywę (DAC7), która nakłada na operatorów platform handlu internetowego obowiązki sprawozdawcze. Dyrektywa jest kolejnym elementem uszczelnienia systemów podatkowych państw członkowskich UE. Dyrektywa nie wprowadza nowych podatków. Do 31 stycznia 2025 r. operatorzy platform mieli obowiązek składać raporty do Szefa KAS za lata 2023 i 2024. 82 operatorów platform przekazało za ten okres informacje o ponad 177 tys. unikalnych osobach fizycznych oraz ponad 115 tys. unikalnych podmiotach.

2 miliony firm czeka na podpis prezydenta. Stawką jest niższa składka zdrowotna

To może być przełom dla mikroprzedsiębiorców: Rada Przedsiębiorców apeluje do Andrzeja Dudy o podpisanie ustawy, która ulży milionom firm dotkniętym Polskim Ładem. "To test, czy naprawdę zależy nam na polskich firmach" – mówią organizatorzy pikiety zaplanowanej na 6 maja.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje skutków błędów w deklaracjach podatkowych. Ochrona dopiero po wykupieniu rozszerzonej polisy OC

Księgowi w biurach rachunkowych mają coraz mniej czasu na złożenie deklaracji podatkowych swoich klientów – termin składania m.in. PIT-36, PIT-37 i PIT-28 mija 30 kwietnia. Pod presją czasu księgowym zdarzają się pomyłki, np. błędne rozliczenie ulg, nieuwzględnienie wszystkich przychodów czy pomyłki w zaliczkach na podatek. W jednej z takich spraw nieprawidłowe wykazanie zaliczek w PIT-36L zakończyło się naliczonymi przez Urząd Skarbowy odsetkami w wysokości ponad 7000 zł. Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje błędów w deklaracjach podatkowych – ochronę zapewnia dopiero wykupienie rozszerzonej polisy.

Rewolucja płacowa w całej UE od 2026 r. Pracodawcy będą musieli ujawniać kwoty wynagrodzenia pracownikom i kandydatom do pracy

Wynagrodzenia przestaną być tematem tabu. Od czerwca 2026 roku pracodawcy będą mieli obowiązek ujawniania informacji o płacach, zarówno kandydatom do pracy, jak i zatrudnionym pracownikom. Czy to koniec nierówności i początek nowego rozdania na rynku pracy?

REKLAMA

Firmy ignorują KSeF? Tylko 5 tys. podmiotów gotowych na rewolucję e-fakturowania

Choć obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur wejdzie w życie za 9 miesięcy, zaledwie 5230 firm zdecydowało się na dobrowolne wdrożenie systemu. Eksperci biją na alarm – to ostatni moment na przygotowania. Firmy nie tylko ryzykują chaos, ale też muszą zmierzyć się z brakiem środowiska testowego, napiętym harmonogramem i rosnącą liczbą innych zmian w przepisach.

Spółka komandytowa bez VAT od dywidendy – ważna interpretacja skarbówki

Dywidenda wypłacana komplementariuszowi nie podlega VAT – potwierdził to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Oznacza to, że spółki komandytowe, w których wspólnicy prowadzą sprawy spółki bez wynagrodzenia, nie muszą obawiać się dodatkowego obciążenia podatkowego. To dobra wiadomość dla przedsiębiorców poszukujących efektywnych i bezpiecznych rozwiązań podatkowych.

Fiskus wlepi kary za niezapłacony podatek od sprzedaży ubrań i zabawek w internecie? MF analizuje informacje o 300 tys. osób i podmiotów handlujących na platformach internetowych

Operatorzy platform, za pośrednictwem których dokonywane są transakcje w internecie, przekazali MF dane ponad 177 tys. osób fizycznych i 115 tys. podmiotów – poinformowała PAP rzeczniczka szefa KAS Justyna Pasieczyńska. Dane te są teraz analizowane.

Katastrofa fakturowa w 2026 roku? Kto odważy się wdrożyć obowiązek stosowania KSeF i faktur ustrukturyzowanych?

Niedawno opublikowano kolejną wersję projektu „nowelizacji nowelizacji” ustaw na temat faktur ustrukturyzowanych i KSeF, które mają być niezwłocznie uchwalone. Ich jakość woła o pomstę do nieba. Co prawda zaproponowane zmiany świadczą o tym, że twórcy przepisów chcą pozostawić tym, którzy połapią się w tych zawiłościach, jakieś możliwości unikania tej katastrofy, zachowując fakturowanie w dotychczasowej formie przynajmniej do końca 2026 r. Pytanie, tylko po co to całe zamieszanie i dezorganizacja obrotu gospodarczego – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Jak nie zbankrutować na IT: inteligentne monitorowanie i optymalizacja kosztowa środowiska informatycznego. Praktyczny przewodnik po narzędziach i strategiach monitorowania

W dzisiejszej erze cyfrowej, środowisko IT stało się krwiobiegiem każdej nowoczesnej organizacji. Od prostych sieci biurowych po rozbudowane infrastruktury chmurowe, złożoność systemów informatycznych stale rośnie. Zarządzanie tak rozległym i dynamicznym ekosystemem to nie lada wyzwanie, wymagające nie tylko dogłębnej wiedzy technicznej, ale przede wszystkim strategicznego podejścia i dostępu do odpowiednich narzędzi. Wyobraźcie sobie ciągłą potrzebę monitorowania wydajności kluczowych aplikacji, dbałości o bezpieczeństwo wrażliwych danych, sprawnego rozwiązywania problemów zgłaszanych przez użytkowników, a jednocześnie planowania przyszłych inwestycji i optymalizacji kosztów. To tylko wierzchołek góry lodowej codziennych obowiązków zespołów IT i kadry managerskiej. W obliczu tej złożoności, poleganie wyłącznie na intuicji czy reaktywnym podejściu do problemów staje się niewystarczające. Kluczem do sukcesu jest proaktywne zarządzanie, oparte na solidnych danych i inteligentnych systemach, które nie tylko informują o bieżącym stanie, ale również pomagają przewidywać przyszłe wyzwania i podejmować mądre decyzje.

Wojna celna USA - Chiny. Jak może się bronić Państwo Środka: 2 scenariusze. Świat (też Stany Zjednoczone) nie może się obejść bez chińskiej produkcji

Chiny mogą przekierować towary nadal objęte nowymi, wysokimi cłami USA przez gospodarki i porty azjatyckie lub (a raczej równolegle) przekierować sprzedaż dotychczas kierowaną do USA na inne rynki - prognozują eksperci Allianz Trade. Bardziej prawdopodobna jest przewaga drugiego scenariusza – tak było podczas pierwszej wojny handlowej prezydenta Trumpa, co obecnie oznaczać będzie m.in. 6% rokroczny wzrost importu z Chin do UE (ale też do innych krajów) w ciągu trzech najbliższych lat. Branża, która nie korzysta z żadnych wyłączeń w wojnie celnej – odzież i tekstylia może odczuć ją w największym stopniu na swoich marżach.

REKLAMA