Czy odsetki wypłacane na rzecz obligatariuszy mogą stanowić koszty uzyskania przychodów?

Na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako ustawa o PDOP), kwestie kosztów uzyskania przychodów należy analizować w oparciu o art. 15 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym do kosztów uzyskania przychodów należą wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródeł. Jako kosztów podatkowych nie uznaje się jednakże tych wydatków, które zostały wprost wskazane przez ustawodawcę w art. 16 ust. 1 ustawy o PDOP.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

Natomiast stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Zgodnie z powyższym, naliczone, a niezapłacone odsetki nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. A contrario – za koszty uzyskania przychodów mogą zostać uznawane zapłacone odsetki, pod warunkiem spełnienia ogólnych przesłanek warunkujących możliwość zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów, zawartych w art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP.

W tym miejscu należy wskazać, że obligacje stanowią papiery wartościowe inkorporujące wierzytelność, w których emitent, stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, przede wszystkim do wykupu tych obligacji.

Obligacje mogą być oprocentowane w postaci odsetek (tzw. obligacje kuponowe) lub z dyskontem (tzw. obligacje zerokuponowe lub dyskontowe). W przypadku obligacji oprocentowanych w postaci odsetek, ich emitent, oprócz obowiązku wykupu obligacji, jest zobowiązany do okresowych świadczeń pieniężnych tj. płatności odsetkowych (tzw. kuponów odsetkowych), na rzecz obligatariusza.

Pomimo, iż obligacje pod pewnymi względami przypominają pożyczkę lub kredyt (sens obu tych instytucji jest zbliżony), to nie należy ich utożsamiać, są to bowiem dwa odrębne typy stosunków prawnych. 

Analizując zatem kwestie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od obligacji, należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na art. 16 ust. 1 pkt 23 ustawy o PDOP.

Zgodnie z tym przepisem, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na wykup obligacji, pomniejszonych o kwotę dyskonta. Z powyższej regulacji wynika, że ponoszone przez emitenta koszty wykupu obligacji w części dotyczącej należności głównej nie stanowią kosztów podatkowych. Wyłączenie nie obejmuje natomiast wydatków na zapłatę należności ubocznych, stanowiących wynagrodzenie z tytułu korzystania przez określony czas z kapitału podmiotu, który objął obligacje - w tym odsetek wypłacanych obligatariuszowi.

Tym samym, kwota odsetek wypłacanych na rzecz obligatariusza, będzie mogła stanowić dla emitenta koszt uzyskania przychodów po spełnieniu ogólnych przesłanek zawartych w art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP (zob. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16.11.2015 r., znak: ITPB3/4510-488/15/JG). Przykładowo, wypłacane odsetki będą mogły stanowić koszty uzyskania przychodów emitenta w przypadku gdy emisja obligacji ma na celu sfinansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa.

W tym miejscu należy wskazać, że emisja obligacji jest jedną z form pozyskiwania finansowania dłużnego. Tym samym, w odniesieniu do kosztów związanych z odsetkami wypłacanymi na rzecz obligatariusza, zastosowanie znajdują przepisy dotyczące finansowania dłużnego zawarte w art. 15c ustawy o PDOP.

Przepisy te zakładają konieczność wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego w części, w jakiej nadwyżka kosztów finansowania dłużnego przewyższa 30% kwoty odpowiadającej nadwyżce sumy przychodów ze wszystkich źródeł przychodów pomniejszonej o przychody o charakterze odsetkowym nad sumą kosztów uzyskania przychodów pomniejszonych o wartość zaliczonych w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16a-16m ustawy o PDOP, oraz kosztów finansowania dłużnego nieuwzględnionych w wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Ograniczenie dotyczy kosztów finansowania otrzymanego zarówno od podmiotów powiązanych jak i niepowiązanych.

Z powyższego wynika, że koszty finansowania dłużnego podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów w części, w jakiej nadwyżka kosztów finansowania dłużnego przewyższa 30% EBITDA , przy czym ograniczenie to odnosi się do podatkowego (a nie finansowego) wskaźnika EBITDA.

Przemysław Szwed, Konsultant podatkowy w ECDDP Sp. z o.o.