Wydatki na posiłki i konferencje a koszty podatkowe działalności gospodarczej

Wyłączenie wydatków reprezentacji z kosztów uzyskania przychodów

Jednym z podstawowych aktów prawno-podatkowych w Polsce, jest ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 22 ust. 1, za koszty uzyskania przychodu należy rozumieć koszty poniesione, w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródeł przychodów. W tym miejscu widać już pierwsze zasady, które wprowadza ustawodawca stwierdzając, że pomiędzy poniesionym kosztem (np. posiłku czy konferencji) powinno być odpowiednie powiązanie z celem osiągnięcia lub zachowania przychodów. Wydatki mogą być więc w uproszczeniu zaliczone do kosztów, pod warunkiem, że wchodzą w pewien proces przyczynowo-skutkowy, prowadzący do osiągania celów gospodarczych, a nie tylko uprzyjemnienia życia czy spotkania.

Jednak od ogólnej zasady oczywiście zostały przez ustawodawcę poczynione pewne wyjątki, wymienione między innymi już w następnym artykule Ustawy, czyli art. 23. W tym przypadku, ust. 1 pkt. 23 stwierdza jasno, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych. Przepis ten w zmienionej wersji obowiązuje od 1 stycznia 2007 roku.

Na tle ustawy podatek dochodowy od osób prawnych, zgodnie z art. 15 pojęcie kosztów uzyskania przychodów zostało zdefiniowane bardzo podobnie. Zgodnie z nim, kosztami uzyskania przychodów, są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Podobnie jak w drugiej ustawie podatkowej, ustawodawca określił wyjątki mające swoje odzwierciedlenie, przede wszystkim w brzmieniu art. 16 Ustawy. W tym miejscu, w zakresie posiłków czy konferencji, mógłby mieć zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt. 28, który wyłącza ponownie koszty reprezentacji, w tym w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Koszty reprezentacji – według orzecznictwa

Na gruncie ustaw podatkowych, kluczowe stało się więc określenie, kiedy wydatki na usługi gastronomiczne, żywności i napojów są kosztami reprezentacji, które podlegają wyłączeniu z możliwości zaliczenia jako koszty uzyskania przychodów. Na tej podstawie wyniknęło bardzo wiele sporów przedsiębiorców z organami podatkowymi. Część z nich znalazła swoje zakończenie w Sądzie. Należy pamiętać, że orzeczenia sądowe i linia orzecznicza nie jest wiążącym źródłem prawa w Polsce (nie obowiązuje tutaj prawo precedensu), jednak orzeczenia Sądów i ich uzasadnienia, mogą wskazywać podatnikom możliwe prawidłowe rozumienie tematu oraz potencjalne zakończenie sporu.

W wyroku z dnia 8 kwietnia 2013 roku, Naczelny Sąd Administracyjny (III FPS 7/12) stwierdził,  że wymienienie jako przykładowego kosztu reprezentacji wydatków na usługi gastronomiczne, zakup żywności itp. nie oznacza, że w każdym przypadku wydatki te muszą zostać wyłączone z kosztów uzyskania przychodów. Zostaną one wyłączone wyłącznie wówczas, jeżeli mają charakter reprezentacyjny.

Zgodnie z aktualnym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, z dnia 2 kwietnia 2015 roku (sygn. II FSK 483/13), "Reprezentacja" stanowi działanie w celu wykreowania oraz utrwalenia pozytywnego wizerunku podatnika wobec innych podmiotów. Zgodnie z tym, działanie reprezentacyjne ma więc na celu kreowanie wizerunku, uwypuklenie swojej zasobności, czy podkreślenie profesjonalizmu. Waga aktualnych tez sądowych przywiązywana jest do celu działania- co chce lub ma osiągnąć przedsiębiorca. W związku z powyższym, nie podlegają wykluczeniu (z art. 16 ust. 1 pkt. 28 u.p.d.o.p. i art. 23 ust. 1 pkt. 23 u.p.d.o.f.) ponoszone przez przedsiębiorców wydatki na drobne poczęstunki, ale również na posiłki, jeżeli podawane są podczas prowadzenia rozmów z kontrahentami, dotyczących zakresu prowadzonej przez podatników działalności gospodarczej.

Interpretacje Ministerstwa Finansów

W kwestii omawianych kosztów wypowiada się również Ministerstwo Finansów. Warto jednak pamiętać, że podobnie jak orzecznictwo, interpretacja ogólna nie obliguje odpowiednich organów podatkowych do jej stosowania wprost do konkretnej, indywidualnej sytuacji podatnika.

W interpretacji ogólnej z dnia 27 listopada 2013 roku (nr DD6/033/127/SOH/2013/RD-120521), Minister Finansów przedstawił wyjaśnienia w zakresie możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków na usługi gastronomiczne, zakup żywności itp. Minister zauważył, że po wprowadzeniu zmian od 2007 roku, brak było legalnej definicji pojęcia "reprezentacja" i organy podatkowe podejmowały próby nadania właściwego mu sensu. Wiele sporów zakończyło się w Sądzie, ale również tutaj wydawane były odmienne wyroki, pomimo zbliżonych stanów faktycznych.

Interpretacja podkreśla, że podsumowaniem sporów ma winien być wyrok NSA z dnia 17 czerwca 2013 roku (II FSK 702/11).  Na podstawie jego analizy Minister stwierdził, że:

1. wymienienie kosztów gastronomicznych jako przykładowych w wyłączeniu nie oznacza, że zawsze koszty te muszą zostać wyłączone z kosztów uzyskania przychodów;
2. dla kwalifikacji wydatków nie jest ważne miejsce podania posiłków, ani ich jakość, czy wystawność;
3. wyłączeniu powinny podlegać te, których celem jest stworzenie pewnego wizerunku podatnika.

W każdym jednak przypadku należy przeprowadzić indywidualną analizę sytuacji.

Podsumowanie i rekomendacje

Brak jest jednej ustawowej i jasnej definicji kosztów reprezentacji. Jako przykładowe, podane są koszty usług gastronomicznych czy zakupu żywności. Nie zawsze jednak musza one zostać zaliczone do wyłączonych kosztów reprezentacji. Zgodnie ze stanowiskiem Sądów, każdą sytuację należy więc oceniać indywidualnie – stosując wykładnię funkcjonalną, dostosowaną do rzeczywistości gospodarczej. Ważną kwestią pozostaje więc zmieniający się świat i rynek – to co dawniej mogłoby zostać uznane za reprezentację (np. zapewnienie lunchu), w dzisiejszych czasach może być ocenione odmiennie - np. jako standardowe zapewnienie posiłku w trakcie pracy nad projektem. W każdym wypadku, jeżeli podmiot chce zaliczyć koszty posiłków lub konferencji do kosztów uzyskania przychodu, rekomendowanym jest przeprowadzenie rzetelnej oceny indywidualnej, w tym przygotowanie odpowiedniej dokumentacji oraz dowodów na okoliczności towarzyszące danym wydatkom.