REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Oprogramowanie w modelu SaaS - aspekty prawne, podatkowe i rachunkowe

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Business Tax Professionals Sp. z o.o. sp. k.
Doradztwo podatkowe, przeglądy i szkolenia podatkowe, ceny transferowe
Software-as-a-Service (SaaS); Oprogramowanie w modelu SaaS - aspekty prawne, podatkowe i rachunkowe
Software-as-a-Service (SaaS); Oprogramowanie w modelu SaaS - aspekty prawne, podatkowe i rachunkowe

REKLAMA

REKLAMA

Podatnicy coraz częściej korzystają z dobrodziejstw technologicznych w swojej działalności. Wykorzystywanie możliwości udostępniania oprogramowania komputerowego w modelu Software-as-a-Service (SaaS) jest coraz bardziej powszechne i stanowi alternatywę dla klasycznych umów licencyjnych. Zarówno skomplikowane systemy, jak i proste narzędzia informatyczne mogą zostać podatnikowi udostępnione „w chmurze” – bez konieczności fizycznej instalacji oprogramowania na własnym sprzęcie.

Pomimo rosnącej powszechności omawianej formuły korzystania z oprogramowania, nie wypracowano jak dotychczas jednolitej koncepcji kwalifikacji prawnej i podatkowej umów  realizowanych w modelu SaaS.

REKLAMA

Dlaczego odpowiedź na pytanie czy korzystanie z formuły SaaS stanowi usługę, czy też wiąże się z nabyciem licencji jest istotna z perspektywy podatkowej? Otóż – właściwa kwalifikacja ma znaczenie dla sposobu rozliczania wydatków przez podatnika – koszty uzyskania przychodów na zasadach ogólnych w przypadku SaaS „bezlicencyjnego”, natomiast w przypadku licencji - amortyzowanie wartości niematerialnych i prawnych.

Polecamy: CIT 2019. Komentarz

Polecamy: INFORLEX Biznes

SaaS – usługa, czy licencja? Wątpliwości natury prawnej

REKLAMA

Należy wskazać, że na gruncie prawnym wiodącym problemem jest rozstrzygnięcie, czy korzystanie  z  SaaS  stanowi  wkroczenie  w  monopol prawnoautorski (w skrócie - czy udzielenie licencji w ramach SaaS jest niezbędne dla legalności dostępu).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jedna z koncepcji zakłada, że odpowiedź na to pytanie jest zawarta w samej nazwie formuły korzystania z oprogramowania (SaaS - oprogramowania jako usługa). Dla tej koncepcji istotne są aspekty techniczne – brak powielenia oprogramowania na sprzęcie odbiorcy, brak instalacji. Skoro na gruncie takiego świadczenia dochodzi wyłącznie do wyświetlenia efektów użytkowania oprogramowania, to takie korzystanie nie stanowi ingerencji w sferę autorskich praw majątkowych do oprogramowania. Tym samym, udzielenie licencji w ramach SaaS nie jest konieczne.

REKLAMA

Druga koncepcja zakłada, że także w formule SaaS dochodzi do zwielokrotnienia oprogramowania komputerowego (jego „reprodukcji” w systemie informatycznym dostawcy). Skoro ustawa o prawach autorskich nie precyzuje, gdzie ma być dokonywane takie zwielokrotnienie, to także zwielokrotnienie poza własną infrastrukturą wymaga stosownej licencji.

Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że częstokroć w ramach modelu SaaS dochodzi do zainstalowania „wtyczek", „plug-inów”, „interfejsów” -  niezbędnych do umożliwienia korzystania z oprogramowania na serwerze zewnętrznym. Samo fizyczne położenie oprogramowania, a także pewien zakres niezbędnej implementacji technicznej na sprzęcie odbiorcy nie powinien mieć wiodącego znaczenia dla prawnej kwalifikacji SaaS. Niemniej jednak, z uwagi na fakt, że prawnoautorskie koncepcje ujęcia dostępu do oprogramowania w tej formule w dalszym ciągu ścierają się ze sobą – także ten aspekt winien być uwzględniony w analizie. 

Kwalifikacja prawna a kwestie podatkowe

Jak już zasygnalizowano na wstępie, prawna kwalifikacja umowy realizowanej w formule SaaS jako umowy licencyjnej lub umowy o świadczenie usług ma decydujące znaczenie z punktu widzenia sposobu rozpoznawania wydatków ponoszonych na wdrożenie i korzystanie z oprogramowania. W przypadku przyjęcia, iż odbiorca nabywa licencję na korzystanie z oprogramowania, wydatki powinny zostać ujęte w wartości początkowej wartości niematerialnej i prawnej (zaliczane do kosztów podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne). Z kolei w przypadku kwalifikacji SaaS jako modelu  stricte usługowego wydatki te powinny podlegać rozpoznaniu jako koszty podatkowe na zasadach ogólnych.

Tym samym, to podatnik poniesie ryzyko błędnej kwalifikacji umowy realizowanej w formule SaaS. Istotne zatem jest to, czy umowa SaaS wiąże się z nabyciem „substancji” wartości niematerialnej i prawnej w rozumieniu ustaw podatkowych tj. nabycia od innego podmiotu licencji.

W orzecznictwie sądów administracyjnych podnosi się, że „umowa o korzystanie z oprogramowania (czyli licencja w rozumieniu art. 41 ust. 2 ustawy o prawie autorskim) stanowi prawo majątkowe (wartość niematerialną i prawną) podlegające amortyzacji na podstawie art. 16b ust. 1 pkt 4 i 5 u.p.d.o.p” (tak np. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 18 stycznia 2017 r., sygn. I SA/Go 413/16; wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 15 stycznia 2015 r., sygn. I SA/Rz 1026/14).

Umowy licencyjne można generalnie zestawić z analogicznymi transakcjami, jeżeli chodzi o obrót rzeczami, umowami, np. najmu, dzierżawy czy użyczenia. Dzięki licencji - nabywca ma bowiem możliwość korzystania z dobra niematerialnego w określonym w umowie zakresie.

W doktrynie prawa podatkowego wskazuje się, że „fakt posiadania przez określony podmiot licencji kojarzony jest z uzyskaniem przez ten podmiot (licencjobiorcę) odpowiednich uprawnień licencyjnych, które w odróżnieniu od praw na dobrach niematerialnych, np. majątkowych praw autorskich, są uprawnieniami o względnym charakterze, tzn. wynikającymi z zawarcia stosownych umów licencyjnych (ich treści). Właśnie w tym drugim, „uprawnieniowym” rozumieniu licencje powinny być w rachunkowo-podatkowym kontekście wartości niematerialnych i prawnych postrzegane (Golat Rafał, Umowy licencyjne w prawie podatkowym, LEX).

Uwzględniając  zatem sygnalizowane wątpliwości natury prawnej i podatkowej tj. czy usługa w formule SaaS może być „bezlicencyjna” w polskim porządku prawnym – można zaryzykować stwierdzenie, iż bezpiecznie dla podatnika jest przyjąć pogląd, iż umowa SaaS stanowi umowę o korzystanie z utworu (programu komputerowego), co mieści się w definicji licencji z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

SaaS - co na to organy podatkowe?

Kwestia licencyjnego SaaS jest obecna w interpretacjach organów podatkowych (SaaS z udzieleniem licencji):

- interpretacja z dnia 21 czerwca 2018 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowe, sygn. 0114-KDIP2-2.4010.172.2018.2.AG - „W zakresie zastosowania powyższych regulacji nie znajdą się również przychody uzyskiwane przez Spółkę w wykonaniu umów o udostępnienie oprogramowania w modelu SaaS, w ramach których dochodzi od udzielenia licencji na wykorzystanie oprogramowania. Zasadniczym przedmiotem tego rodzaju umów jest bowiem świadczenie na rzecz kontrahenta usług dostępu do oprogramowania zainstalowanego w środowisku sprzętowo-systemowym Spółki (kontrahent nie instaluje go na swoim komputerze, może jedynie korzystać z określonych jego funkcjonalności zdalnie dzięki wykorzystaniu sieci Internet). (…)Oceny tej nie zmienia zdaniem Wnioskodawcy fakt, iż w wykonaniu tej umowy dochodzi także do udzielenia licencji na korzystanie z oprogramowania”.

- interpretacja z dnia 4 grudnia 2018 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4010.316.2018.1.KK - „Zakres świadczeń Wnioskodawcy na podstawie przedmiotowych umów obejmuje: udostępnienie tzw. interfejsu administratora do obsługi oprogramowania zainstalowanego w środowisku sprzętowo-systemowym Spółki (oprogramowanie nie jest instalowane na komputerach kontrahenta a jedynie dzięki interfejsowi ma on możliwość jego zdalnej obsługi), utrzymywanie i hosting bazy danych umożliwiające właściwy dostęp do funkcjonalności oprogramowania, instalacja poprawek oraz aktualizacja do nowej wersji oprogramowania, zapewnienie konfiguracji systemu infrastruktury sprzętowej serwerów, na których hostowane jest oprogramowanie oraz administrowanie oprogramowaniem systemowym, narzędziowym i aplikacyjnym i jego pielęgnowanie od strony technicznej (w tym zapewnienie ciągłości działania). Na czas obowiązywania umowy o udostępnienie oprogramowania w modelu SaaS Spółka udziela klientowi licencji na korzystanie z oprogramowania”.

Z drugiej strony, organy akceptują także wskazania wnioskodawców, którzy w opisie wniosków niekiedy wyraźnie akcentują brak udzielania licencji w ramach SaaS (powołując się na zapisy umowne, bądź realia danej sprawy):

- interpretacja z dnia 1 marca 2019 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4010.661.2018.2.RK - „(...) Wnioskodawca nabywa usługi IT m.in. od Podmiotu powiązanego. Usługi świadczone przez Podmiot powiązany na rzecz Spółki polegają przede wszystkim na (...) zapewnieniu dostępu i właściwego wykorzystania oraz wsparciu w obsłudze określonych rodzajów systemów/programów /aplikacji/modułów informatycznych (dalej łącznie: Systemy) wykorzystywanych przez Spółkę w toku prowadzonej działalności operacyjnej. (...) W ramach usług IT, Spółka, jako finalny użytkownik, nie nabywa żadnych licencji ani praw autorskich do udostępnionych jej systemów informatycznych, modułów, programów, czy aplikacji. W szczególności, Wnioskodawca nie nabywa prawa do dalszej odsprzedaży, powielania, kopiowania, modyfikowania, publicznego rozpowszechniania Systemów, z których korzysta na własne potrzeby, a wszelkie decyzje dotyczące Systemów oraz licencje są w posiadaniu Podmiotu Powiązanego”.

- interpretacja z dnia 23 listopada 2018 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.374.2018.1.EN – „należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z umowami w zakresie zakupu subskrypcji na dostęp do programu komputerowego oraz wdrożenia aplikacji do ww. oprogramowania, które - jak jednoznacznie wynika z wniosku - pozwalają na korzystanie ww. oprogramowania komputerowego jedynie na własne potrzeby Spółki bez możliwości jego rozpowszechniania. Zatem umowy te nie przenoszą na Wnioskodawcę żadnych autorskich praw majątkowych. Jak jednoznacznie wynika z wniosku zgodnie z umowami Spółka nie może udostępniać żadnej subskrybowanej usługi ani żadnych treści z korzyścią dla jakichkolwiek innych osób lub podmiotów, nie może odsprzedawać, licencjonować, sublicencjonować, rozpowszechniać, udostępniać, wynajmować lub dzierżawić jakiejkolwiek usługi lub jakiejkolwiek treści. Dostawca w umowie zastrzega sobie wszelkie prawa, tytuły i udziały dotyczące usług i treści będących przedmiotem umowy, w tym wszelkie powiązane z nimi prawa własności intelektualnej. Ponadto w umowie z Wykonawcą zastrzeżono, że Wykonawca nie przenosi na Spółkę żadnych licencji oraz praw, które upoważniałyby Spółkę do sprzedaży i otrzymywania korzyści majątkowych z efektów będących przedmiotem umowy. Wdrożone oprogramowanie będzie używane przez Spółkę tylko do wewnętrznego użytku bez możliwości jego rozpowszechniania. Tym samym ww. kosztów ponoszonych przez Spółkę tytułem opłat subskrypcyjnych za dostęp do programu komputerowego oraz kosztów wdrożenia aplikacji oprogramowania nie można uznać za cenę nabycia praw stanowiącą wartość początkową praw majątkowych, w tym licencji i autorskich praw majątkowych. Zgodnie z brzmieniem art. 16b ust. 1 pkt 4 i 5 u.p.d.o.p., wartościami niematerialnymi i prawnymi są jedynie prawa autorskie i licencje, w tym do programów komputerowych, co oznacza, że nabywane przez podatników programy komputerowe nie wiążące się z jednoczesnym nabyciem praw autorskich lub licencji do tych programów nie są zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych”.

Tym samym, można przyjąć, iż w obecnych realiach zapewnianie usługi w formule SaaS może (choć nie musi) wiązać się z udzieleniem licencji. Organy podatkowe zasadniczo akceptują oba modele. Nie jest to przy tym kwestia do jednoznacznego rozstrzygnięcia – jak widać przepisy i ich wykładnia nie zawsze nadążają za zmieniającą się rzeczywistością.

Jeśli zatem umowa z dostawcą nie zawiera wyraźnych zapisów o braku udzielenia licencji i jednocześnie nie jest podkreślany wyłącznie model subskrypcyjny (stricte usługowy) – umowa realizowana w formule SaaS nie wyklucza udzielenia licencji.

A contrario – jeśli intencją stron jest nabycie licencji na oprogramowanie komputerowe (udostępniane w formule SaaS tj. za pośrednictwem zewnętrznej infrastruktury) i taka okoliczność wynika wprost z umowy, wskazuje to na możliwość rozpoznania wartości niematerialnej i prawnej.

Kwalifikacja rachunkowa

W przypadku kwalifikacji umów SaaS na gruncie podatkowym pomocniczo można także odnieść się do kwalifikacji na gruncie ustawy o rachunkowości. Nie można oczywiście postawić znaku równości pomiędzy przepisami prawa podatkowego i prawa bilansowego – niemniej jednak z uwagi na generalne wątpliwości co do wiodącego sposobu rozliczania umów SaaS podejście bilansowe stanowić może istotny argument w sprawie (ewentualne różnice w podejściu podatkowym i bilansowym mogłyby posłużyć organom podatkowym za potencjalny argument w przypadku powstania sporu z podatnikiem).

Spójność podejścia podatkowego i bilansowego (usługa-usługa / WNiP-WNiP) z pewnością zapewni nabywcy większy poziom bezpieczeństwa podatkowego.

Podsumowanie

Podatnicy winni podjąć decyzję o sposobie rozliczenia wydatków wynikających z nabycia oprogramowania w formule SaaS przy uwzględnieniu ryzyka odmiennej kwalifikacji (ze świadomością, że oba podejścia funkcjonują równolegle w realiach gospodarczych).

Z uwagi na istotne wątpliwości i brak wiodącego wzoru umownego SaaS warto ściśle współpracować z dostawcą w celu precyzyjnego odzwierciedlenia intencji stron w postanowieniach umownych. Jednoznaczność zapisów (np. wykluczenie możliwości nabycia licencji) tj. wskazanie określonego modelu współpracy w ramach formuły SaaS z pewnością będzie działać na korzyść utrzymania przyjętej przez nabywcę kwalifikacji w przypadku weryfikacji organów podatkowych.

Analizowana w niniejszym artykule kwestia jest najlepszym przykładem tego, że nowe formuły współpracy gospodarczej (wynikającej z rozwoju technologicznego) wiążą się z ryzykiem braku dostatecznej regulacji – tak prawnej, jak i podatkowej. Negatywne konsekwencje takiego stanu rzeczy ponoszą oczywiście przedsiębiorcy.

Sławomir Wilczyński, Starszy konsultant ds. podatków, Doradca podatkowy nr wpisu 13524

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

REKLAMA