Estoński CIT to nie tylko opodatkowanie wypłaconych zysków

• Estoński CIT - podatek od wypłaconych zysków …
• … i w innych sytuacjach
• Dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych
• Podwójne opodatkowanie estońskim CITem?
• Czy warto wybrać estoński CIT?

Estoński CIT - podatek od wypłaconych zysków …

Wprowadzony kilka lat temu alternatywny sposób opodatkowania spółek podatkiem dochodowym – ryczałt od dochodów spółek, popularnie określany jako estoński CIT, od początku zachęcał podatników możliwością niższego opodatkowania. Regulacja ta bowiem zakłada odroczenie opodatkowania do momentu dystrybucji zysków. W efekcie czego przeznaczenie ich na dalszy rozwój działalności może oznaczać brak realnego obciążenia. Również korzystniejsze jest opodatkowanie podatkiem dochodowym (PIT) udziałowców w związku z otrzymaniem dywidendy. Dodatkową zaletą ryczałtu od spółek jest uproszczenie polegające na tym, iż wystarczające jest prowadzenie ewidencji rachunkowej, bez dokonywania wyłączeń w celu ustalenia wyniku podatkowego.

Autopromocja

… i w innych sytuacjach

Ustawodawca wprowadzając ryczałt od dochodu spółek ustanowił też przepisy, które mają zabezpieczać interesu skarbu państwa przed nadużywaniem tej formy opodatkowania. W związku z czym określono, iż oprócz podziału zysku obowiązek zapłaty podatku może powstać również w innych sytuacjach, takich jak: 
a) realizacja świadczeń stanowiących ukryte zyski (dochód z tytułu ukrytych zysków) stanowiących w rzeczywistości dystrybucję zysku w formie innej niż jego oficjalna wypłata;
b) ponoszenie wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą), np. wydatków związanych z samochodami osobowymi wykorzystywanymi również do celów prywatnych;
c) niezarachowanie, zgodnie z przepisami o rachunkowości, w roku podatkowym i nieuwzględnienie w wyniku finansowym przychodów i kosztów (dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych).

Pierwsze dwie wskazane pozycje nie powinny budzić zaskoczenia. Instytucja ukrytych zysków ma przeciwdziałać unikaniu opodatkowania. Natomiast wprowadzenie kategorii dochodu z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą to kategoria zbliżona do, znanych z rozliczenia podatku na zasadach ogólnych, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.

Dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych

Dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych w pierwszej kolejności kojarzy się z niewykazaniem transakcji generujących przychody, a zatem skutkujących zaniżeniem opodatkowania Oczywiście omawiana regulacja obejmuje swoim zakresem takie przypadki, ale nie tylko. Literalne brzmienie przepisów wskazuje również na nieujęcie kosztów. 
W praktyce oznacza to, iż nieuwzględnienie w wyniku finansowym kosztu powoduje powstanie dochodu podatkowego.

Ponadto, poprzez nawiązanie w przepisie do ujęcia operacji zgodnie z przepisami o rachunkowości, również ujęcie ich, ale w niewłaściwym roku, aktywuje zastosowanie tej regulacji. Nie można tego traktować jako niedopatrzenia ustawodawcy, które „naprawiane” byłoby korzystną wykładnią przepisu, gdyż takie stanowisko zostało dodatkowo potwierdzone w objaśnieniach podatkowych z dnia 23 grudnia 2021 r. 
Możliwy efekt? 
Podatnik, który omyłkowo nie ujął transakcji zakupu nie tylko nie obniżył wyniku, ale oprócz tego musi ponieść ciężar dodatkowego podatku. Jedynym uzasadnieniem takiego rozwiązania może być to, iż stanowi ono sankcje za niewłaściwe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Przy czym o ile zasadne jest ustawowe „mobilizowanie” podatnika do rzetelnego stosowania przepisów rachunkowych, gdy to wynik finansowy (a nie podatkowy) decyduje o wysokości opodatkowania, to jednak wysokość sankcji może już rodzić wątpliwości.

Podwójne opodatkowanie estońskim CITem?

Weryfikując konieczność zapłaty ryczałtu od dochodu spółek należy zwrócić uwagę na fakt, iż brak jest przepisu, który wykluczałby „podwójne” opodatkowanie zasadniczo tej samej kwoty z różnych tytułów. Przykładem może być zakup paliwa do samochodu wykorzystywanego również do celów prywatnych. 
Wykazanie dochodu z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą nie oznacza, iż w związku z tym zakupem nie będzie dodatkowo konieczne wykazanie dochodu z innego tytułu. Jeżeli zakup taki omyłkowo nie zostałby ujęty w księgach rachunkowych to konieczne byłoby również opodatkowanie dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych. W świetle literalnego brzmienia przepisów trudno znaleźć argumenty przeciw takiemu rozwiązaniu. 
Niewłaściwy wydaje się zarzut podwójnego opodatkowania tego samego dochodu, gdyż w rzeczywistości, w przedstawionym przykładzie, oba dochody nie wynikają z faktu dokonania zakupu paliwa. Dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych powstaje bowiem nie w efekcie dokonanej transakcji, tylko działania podatnika (a może raczej błędu) w postaci nie ujęcia go w księgach rachunkowych.

Co ciekawe, w przywołanych już wcześniej objaśnieniach podatkowych poruszono wątek „powielania” opodatkowania z różnych tytułów. W odniesieniu do dochodów z tytułu ukrytych zysków oraz z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą wskazano, iż choć niektóre wydatki mogą potencjalnie być zakwalifikowane do obu kategorii, to jednak mogą podlegać opodatkowaniu tylko na jednej podstawie. Co istotne, w odniesieniu do trzeciej przedstawionej kategorii dochodu, nie poczyniono takiej uwagi. Można zatem domniemywać, iż było to działaniem celowym, a jeżeli nawet nie, to mimo wszystko treść objaśnień w tym przypadku nie daje żadnych podstaw (ochrony) do przyjęcia korzystniejszego stanowiska.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Czy warto wybrać estoński CIT?

Estoński CIT to nadal stosunkowo nowa regulacja. Natomiast orzecznictwo w jej obszarze jest w fazie kształtowania i część zagadnień mogła nie zostać jeszcze poddana szerszej analizie. Nie oznacza to, iż należy rezygnować z rozważań co do wyboru tej formy opodatkowania, gdyż jest niewątpliwie ciekawym rozwiązaniem i może pozwolić na obniżenie obciążeń podatkowych, sprzyjając rozwojowi wielu firm. Jednakże jak zawsze konieczna pozostaje wnikliwa i krytyczna analiza treści przepisów.

Autor: Paweł Podlasiński, doradca podatkowy nr wpisu: 12981, Business Tax Professionals sp. z o.o. sp. k.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź