Od 2020 roku ulga na złe długi również w podatkach dochodowych

W podatkach dochodowych obowiązuje zasada memoriału, zgodnie z którą przychód podatkowy stanowią kwoty należne choćby faktycznie nie zostały otrzymane. Analogicznie uregulowane zostały koszty podatkowe – niezapłacone zobowiązania uprawniają do obniżania przychodu do opodatkowania. Nowelizacja dawać będzie wierzycielom możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności, jeżeli wierzytelność ta nie zostanie uregulowana lub zbyta w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze (rachunku). Z drugiej zaś strony, dłużnik zobowiązany będzie do doliczenia podstawy opodatkowania zaliczanej uprzednio do kosztów uzyskania przychodu wartości zobowiązania nieuregulowanego w powyżej wskazanym terminie.

Ulga na złe długi została uregulowana w niemal identyczny sposób w nowo dodanych artykułach – w art. 18f ustawy o CIT i art. 26i ustawy o PIT.

Zgodnie z art. 26i ust. 1 ustawy o PIT: „Podstawa obliczenia podatku ustalona zgodnie z art. 26 ust. 1, art. 30c ust. 2 lub art. 30ca ust. 3 [w praktyce chodzi wyłącznie o dochody osiągnięte w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej] oraz po uprzednim odliczeniu kwot określonych w art. 26e [ulga na działalność badawczo-rozwojową]:

1. może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
2. podlega zwiększeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.”.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Ulgę na złe długi ma zastosowanie również do wpłacanych w ciągu roku zaliczek. Wierzyciel ma możliwość, a dłużnik obowiązek uwzględniać przy wyliczaniu podstawy obliczenia zaliczki wartości nieregulowanych w terminie należności.

Ulga dotyczy wyłącznie wierzytelności od transakcji handlowych. Przez transakcję handlową należy zaś rozumieć umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą.

Jeżeli w danym roku podatkowym, w związku z działalnością gospodarczą wierzyciel poniósł stratę, to kwota straty może zostać powiększona o zaliczaną do przychodów należnych wartość niezapłaconych wierzytelności. Jeżeli wierzyciel osiągnął dochód, to skorzysta z ulgi do wysokości osiągniętego dochodu.  Pozostała wartość niezapłaconych wierzytelności może zostać przez niego wykorzystana do obniżenia podstawy opodatkowania w kolejnych trzech latach podatkowych, pod warunkiem, że wierzytelności nie zostaną uregulowane lub zbyte. Mechanizm przypomina rozliczenie straty podatkowej, przy czym okres rozliczeniowy wynosi 3 lata i nie jest objęty limitem kwotowym lub procentowym.

Dłużnik z kolei ma obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania lub zmniejszenia poniesionej straty, o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość przeterminowanych zobowiązań. Jeżeli wartość przeterminowanych zobowiązań jest wyższa od kwoty straty, to nadwyżka spowoduje powstanie dochodu podlegającego opodatkowaniu.

W przypadku uregulowania zadłużenia po zakończeniu roku podatkowego, dłużnik uprawniony będzie do zmniejszenia podstawy opodatkowania lub zwiększenia straty w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zobowiązanie zostanie uregulowane. Jeżeli wartość zapłaconych w ten sposób zobowiązań jest wyższa od kwoty osiągniętego dochodu, dłużnik uprawniony będzie do rozliczenia nadwyżki zapłaconych zobowiązań w kolejnych trzech latach podatkowych.

Należy jednak pamiętać, że zastosowanie ulgi możliwe jest pod pewnymi warunkami (które muszą zostać spełnione kumulatywnie):

1. dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2. od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek) jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności;
3. transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Istotną różnicą między ulgą na złe długi w podatkach dochodowych, a regulacjami VAT jest fakt, że podatnicy podatków dochodowych nie stosują przedmiotowych przepisów, jeżeli strony są podmiotami powiązanymi (art. 26i ust. 18 ustawy o PIT).

Po stronie podatników leży również obowiązek informacyjny w zakresie wykazywania wierzytelności lub zobowiązań, które powodują zwiększenia lub zmniejszenia podstawy opodatkowania w zeznaniach podatkowych (art. 26i ust. 19 ustawy o PIT).

Przepisy przejściowe mogą sprawić problem podatnikom, bo choć ustawa w zdecydowanej części wchodzi w życie od 1 stycznia 2020 r., to ulga dotyczyć będzie transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po dniu 31 grudnia 2019 r.

Paweł Szmańkowski, doradca podatkowy, RSM Poland