Wydatki na utrzymanie psa - koszty podatkowe, odliczenie VAT

Czy wydatki na zakup i utrzymanie psa mogą być kosztem podatkowym (kosztem uzyskania przychodów)?

W interpretacji indywidualnej wydanej 8 listopada 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.757.2021.2.ISL) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził:
„Mając na uwadze powyższe okoliczności wynikające z powołanych przepisów prawa, w świetle zaprezentowanego opisu zdarzenia przyszłego, stwierdzić należy, że Wnioskodawca, stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej wydatki związane z zakupem, utrzymaniem i wyszkoleniem psa, który będzie pełnił funkcje stróżujące w prowadzonym przez Niego Biurze Księgowym, zlokalizowanym w Jego domu jednorodzinnym, w którym bezpośrednio nie przyjmuje On Klientów, jednakże przechowywane są w nim ważne dokumenty, specjalistyczne oprogramowanie, sprzęt komputerowy, drukarki oraz wszelkie narzędzia i pomoce służące do codziennego funkcjonowania biura. Powyższe wydatki na zakup psa będą stanowiły jeden z kluczowych, niezwykle istotnych elementów służących do zabezpieczenia źródła przychodów Wnioskodawcy, a koszty poniesione na utrzymanie i wyszkolenie ww. psa będą stanowiły ochronę istniejącego źródła przychodów i gwarantowały jego bezpieczne funkcjonowanie, co podniesiono we wniosku.”

We wniosku o tą interpretację Wnioskodawca wskazał, że prowadzi w Polsce biuro księgowe zlokalizowane w domu jednorodzinnym w którym bezpośrednio nie przyjmuje klientów, jednakże przechowywane są w nim ważne dokumenty, specjalistyczne oprogramowanie, sprzęt komputerowy, drukarki oraz wszelkie narzędzia i  pomoce służące do codziennego funkcjonowania biura. Często wyjeżdża do klientów. W tym czasie dom pozostaje bez opieki, co stanowi bezpośrednie zagrożenie związane z włamaniem i kradzieżą oraz ewentualnym zniszczeniem przechowywanych w nim dokumentów. Działka, na której stoi dom, nie jest ogrodzona, a tylna jego część zlokalizowana jest praktycznie w lesie, przez co stanowi znaczne ułatwienie dla potencjalnych sprawców włamania i kradzieży. Działalność gospodarcza Wnioskodawcy opodatkowana jest na zasadach ogólnych PIT. Rodzaj dokumentacji podatkowej prowadzonej działalności gospodarczej to podatkowa księga przychodów i rozchodów. Wnioskodawca zakupił rodowodowego szczeniaka psa rasy boerboel za 5000 zł. Miesięczne koszty utrzymania psa to około 300 zł + ewentualne wydatki poniesione na koszty opieki weterynaryjnej, okresowe szczepienia. Wnioskodawca zamierzał poddać psa specjalistycznemu szkoleniu, którego koszt to ok. 4800 zł. Zdaniem Wnioskodawcy wyszkolony pies stróżujący będzie stanowił jeden z  kluczowych, niezwykle istotnych elementów służących do zabezpieczenia źródła przychodów, a koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów będą stanowiły i gwarantowały jego bezpieczne funkcjonowanie. Dlatego zapytał Dyrektora KIS, czy będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych wydatki związane z zakupem, szkoleniem, zakupem karmy oraz opieką weterynaryjną psa rasy boerboel.

To korzystna dla podatnika interpretacja. Jednak warto pamiętać, że interpretacje indywidualne dotyczą wyłącznie stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych opisanych przez wnioskodawcę. Dyrektor KIS nie bada nigdy czy ten opis jest zgodny z rzeczywistością. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku ww. postępowań okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli przedstawiony we wniosku o interpretację stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe różni się od rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałych stanów faktycznych.

Ponadto Dyrektor KIS każdorazowo podkreśla w interpretacjach dot. kosztów podatkowych, że to na Wnioskodawcy, jako podmiocie odnoszącym korzyść z faktu zaliczenia wskazanych we wniosku wydatków do kosztów uzyskania przychodu, ciąży obowiązek wykazania związku przyczynowo-skutkowego ponoszonych wydatków z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, jak również obowiązek ich właściwego udokumentowania.

Niekorzystną dla podatnika interpretację wydał natomiast Dyrektor KIS 17 marca 2023 r. (sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.1059.2022.4.MAP).
O interpretację wystąpił indywidualny przedsiębiorca z branży IT, który zapytał, czy może zaliczać do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) wydatki na utrzymanie psa (wyżywienie, opiekę weterynaryjną i wydatki na akcesoria spacerowe, czyli smycz, obrożę, szelki i kaganiec, legowisko, miski do pożywienia), a także wydatki na tresera lub behawiorystę psów.  
Przedsiębiorca argumentował, że jego pies (rasy bokser) występowałby w filmach i materiałach promujących działalność gospodarczą. Zdaniem przedsiębiorcy materiały promocyjne z psami mają często pozytywny odbiór, który potwierdzają komentarze na temat psa. Relacje i komentarze wpływają na oglądalność i popularność udostępnianych materiałów. Poszerzanie rozpoznawalności niewątpliwie wiąże się z pozyskiwaniem nowych klientów. Ponadto - jak wskazywał przedsiębiorca we wniosku o interpretację - klienci, którzy będą przyjeżdżali do domu przedsiębiorcy, w którym świadczy usługi, będą mieć możliwość w trakcie świadczenia dla nich usług bawić się z psem. Przedsiębiorca umożliwi również klientom przyjeżdżanie do niego z własnymi psami, które mogłyby spędzić czas z psem przedsiębiorcy - w oczekiwaniu klienta na finalizację usługi. Te możliwości przyczynią się (zdaniem przedsiębiorcy) do pogłębienia relacji biznesowych. Ponadto pies będzie pełnił również funkcje stróżujące. Będzie chronił sprzęt oraz dokumentację wykorzystywaną w działalności gospodarczej, co niewątpliwie zabezpiecza źródło przychodu.

Mimo, że przedstawiony przez przedsiębiorcę stan faktyczny wydaje się być bardzo zbliżony do zaprezentowanego we wniosku o ww. interpretację z 8 listopada 2021 r., to jednak Dyrektor KIS w interpretacji z 17 marca 2023 r. uznał, że przedsiębiorca nie może zaliczyć wydatków na utrzymanie psa do kosztów podatkowych.

Zdaniem Dyrektora KIS: "W opisanej przez Pana sytuacji, wydatki poniesione na utrzymanie psa nie mają ścisłego i niebudzącego wątpliwości związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Opisane wydatki nie wiążą się również z całokształtem funkcjonowania Pana firmy związanej z IT. Trudno wskazać obiektywny wpływ psa na uzyskanie przez Pana przychodu z działalności związanej z branżą IT. We wniosku wskazał Pan na poszerzanie rozpoznawalności w wyniku zamieszczania na profilu ... i w mediach społecznościowych filmików z udziałem psa, jednak trudno jest racjonalnie powiązać psa z branżą IT. Wątpliwości budzi również wskazanie we wniosku, że klienci będą przyjeżdżać, aby skorzystać z usług w branży IT ze względu na możliwość zabrania z sobą swojego psa lub możliwość pobawienia się z Pana psem."

Jednak z uwagi na to, że pies pełni także funkcje stróżujące Dyrektor KIS stwierdził: "(…) ze względu na to, że pies będzie pilnował budynku związanego w części z Pana działalnością gospodarczą - czyli będzie ochraniał zarówno majątek związany z działalnością gospodarczą, jak i majątek prywatny, to kosztem uzyskania przychodu będą jedynie wydatki w takiej części, w jakiej pies będzie wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, a nie dla celów prywatnych.
Zatem, za koszt uzyskania przychodu można uznać (w części) wydatki związane z utrzymaniem psa w związku z pełnieniem przez niego funkcji stróżujących (zapobieganie kradzieży sprzętu lub dokumentacji) - czyli wydatki związane z zabezpieczeniem źródła przychodu z działalności gospodarczej."

Jak widać jedynie funkcja stróżująca psa przekonuje fiskusa do tego, by można było zaliczać do kosztów uzyskania przychodów firmy wydatki na utrzymanie psa. Jeżeli działalność gospodarcza indywidualnego przedsiębiorcy jest prowadzona w domu, to dość trudne jest jednak określenie jaka część wydatków na psa dotyczy tej funkcji stróżujące.

Czy można odliczyć VAT od wydatków na utrzymanie psa?

Dyrektor KIS nie był też łaskawy dla podatnika VAT, który zapytał o możliwość odliczenia VAT (tj. obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego) w związku z ponoszeniem wydatków związanych z utrzymaniem psa pełniącego funkcję stróża biura tego podatnika.

Bowiem w interpretacji indywidualnej wydanej 28 września 2022 r. (sygn. 0114-KDIP4-2.4012.379.2022.1.AA) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał:
„W opisanej przez Pana sytuacji, wydatki ponoszone na utrzymanie psa nie mają ścisłego i niebudzącego wątpliwości związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Opisane wydatki nie wiążą się również z całokształtem funkcjonowania Pana firmy. Zatem nie występuje tu związek podatku naliczonego z wykonywaniem czynności opodatkowanych.
W konsekwencji ponoszone wydatki nie spełniają podstawowego warunku wynikającego z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem nie ma Pan prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z ponoszeniem wydatków związanych z utrzymaniem psa pełniącego funkcję stróża.”

American staffordshire terier jako pies stróżujący u podatnika VAT

Z wnioskiem o interpretację wystąpił tu przedsiębiorca (podatnik VAT), który w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej świadczy usługi w zakresie cyberbezpieczeństwa.
Biuro Wnioskodawcy zlokalizowane jest w jego domu jednorodzinnym, w którym Wnioskodawca przyjmuje bezpośrednio klientów i osoby, z którymi współpracuje. Wnioskodawca przechowuje w domu specjalistyczny sprzęt i dokumenty zawierające poufne dane klientów, dyski twarde z poufnymi danymi klientów, komputery klientów podpięte do infrastruktury firmowej Wnioskodawcy, karty dostępowe do biur klientów, klucze sprzętowe bezpieczeństwa do uwierzytelniania poufnych danych oraz infrastruktury sieciowej klientów. Dodatkowo Wnioskodawca przechowuje ważną dokumentację związaną z prowadzeniem działalności zawierającą poufne dane klientów, za które Wnioskodawca ponosi bezpośrednio odpowiedzialność finansową.
Wnioskodawca odpowiada za poufność danych klientów również po rozwiązaniu umów i zakończeniu współpracy z kontrahentami.
W związku z wyjazdami, w tym wyjazdami do biur klientów, dom Wnioskodawcy pozostaje bez opieki, co jest bezpośrednim zagrożeniem związanym z włamaniem, kradzieżą oraz zniszczeniem przechowywanych poufnych danych i sprzętów należących do klientów. Działka, na której stoi dom nie jest ogrodzona. W celu zwiększenia bezpieczeństwa ww. elementów Wnioskodawca zamontował monitoring oraz system alarmowy. Wnioskodawca posiada również ubezpieczenie domu od włamania i kradzieży. Jednakże w razie ewentualnego włamania, powyższe środki nie będą wystarczające i w żaden sposób nie zrekompensują Wnioskodawcy utraty sprzętu i danych poufnych.

Dodatkową formą obrony przed ewentualną kradzieżą jest posiadanie przez Wnioskodawcę psa, który pełni funkcję stróża biura Wnioskodawcy. Wnioskodawca posiada psa rasy american staffordshire terrier, który w pełni nadaje się na pełnienie funkcji obronnej. Pies będzie stróżował ze względu na specyfikę terenu wewnątrz budynku.

Wnioskodawca ponosi wydatki na utrzymanie psa. Na wydatki składają się m.in. wyżywienie psa, akcesoria dla psa, leczenie weterynaryjne. Celem ponoszenia wymienionych wydatków jest zapewnienie przez Wnioskodawcę dodatkowej formy bezpieczeństwa danych i przechowywanych sprzętów. Wydatki mają również utrzymać psa we właściwej kondycji psychofizycznej, co bezpośrednio przekłada się na jakość pełnienia przez psa funkcji obronnej.

Faktury dokumentujące poniesione wydatki są i będą wystawiane na jednoosobową działalność gospodarczą Wnioskodawcy.

Wnioskodawca zaznaczył, że w przypadku wybranej przez niego formy opodatkowania w postaci ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - nie ma możliwości pomniejszania uzyskanych przychodów o poniesione koszty uzyskania przychodu. Ale jako, że Wnioskodawca jest podatnikiem VAT - istnieje możliwość obniżenia przez Wnioskodawcę kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku naliczonego.

 

Dyrektor KIS: pies stróżujący nie jest związany wyłącznie z prowadzoną działalnością gospodarczą jeżeli biuro znajduje się w domu podatnika

Dyrektor KIS zgodził się, że posiadanie psa stróżującego jest rozwiązaniem ułatwiającym zachowanie bezpieczeństwa przechowywanych danych oraz sprzętów należących do klientów. Ale też zwrócił uwagę, że służy także zaspokajaniu osobistych potrzeb podatnika – w sytuacji, gdy biuro znajduje się w domu podatnika. Zdaniem organu, posiadanie psa stróżującego nie jest okolicznością niezbędną do zachowania bezpieczeństwa danych oraz sprzętów, bez którego świadczone przez podatnika usługi w zakresie cyberbezpieczeństwa nie były możliwe do wykonania. Dyrektor KIS zwrócił też uwagę, że poniesione na utrzymanie psa wydatki nie są przedmiotem dalszego obrotu i nie są wydatkami, które można bezpośrednio powiązać z przychodami uzyskiwanymi z działalności w zakresie cyberbezpieczeństwa.

Zdaniem organu podatkowego nie zachodzi tu również związek pośredni, występujący w przypadku wydatków zaliczanych do tzw. kosztów ogólnych, jeżeli stanowią one element cenotwórczy produktów podatnika. Według Dyrektora KIS zakupione towary i usługi dotyczące utrzymania psa nie stanowią elementu cenotwórczego świadczonych przez podatnika usług - dlatego nie można ich powiązać z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT, wykonywanymi przez podatnika.

Dyrektor KIS stwierdził, że istnieje grupa zakupów, które nie mogą być uznane za związane z działalnością gospodarczą, gdyż ponoszą je osoby fizyczne niezależnie od tego, czy prowadzą działalność gospodarczą, czy też takiej działalności nie prowadzą. Każdy, niezależnie od tego jaki wykonuje zawód, dokonuje zakupu tego typu towarów. Są to typowe zakupy osobiste, konsumpcyjne np. dotyczące zaspokajania własnych potrzeb. Zakupy o charakterze osobistym mogą również dotyczyć funkcjonowania domu, bądź wydzielonych w nim pomieszczeń na cele prywatne. Zdaniem Dyrektora KIS, prywatnego charakteru takiego rodzaju zakupów przeznaczonych na zaspokojenie własnych potrzeb nie zmienia również okoliczność korzystania z części domu również do działalności gospodarczej.

Dlatego Dyrektor KIS uznał, że wydatki na utrzymanie psa w tym przypadku mają także prywatny użytek - bowiem w czasie kiedy pies ma za zadanie pełnić funkcję stróża Pana biura, jednocześnie pełni tą samą funkcję w stosunku do Pana domu i znajdujących się tam przedmiotów użytku osobistego.

Nie ma przy tym znaczenia, że działalność gospodarcza jest prowadzona przez podatnika w biurze wydzielonym na terenie domu.

Konieczność podjęcia wszelkich możliwych kroków prowadzących do ochrony przekazanego sprzętu oraz powierzonych przez klientów danych jest w ocenie tut. Organu przesłanką niewystarczającą, aby wydatki związane z utrzymaniem posiadanego przez Pana psa powiązać z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie cyberbezpieczeństwa.

Mimo, że w tych dwóch wyżej cytowanych interpretacjach (interpretacja z 2021 r. i interpretacja z 2022 r.) mamy do czynienia z różnymi podatkami i różnymi aktami prawnymi, to jednak kluczową okolicznością dla uznania wydatku za koszt podatkowy i możliwości odliczenia VAT od tego wydatku jest związek tego wydatku z działalnością gospodarczą. Związek ten może być nawet pośredni.

W ww. interpretacji z 28 września 2022 r. dot. odliczania VAT Dyrektor KIS wskazał m.in., że "Podstawowym warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Należy zauważyć przy tym, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.(...)
W każdym przypadku należy dokonać oceny, czy intencją podatnika wykonującego określone czynności, z którymi łączą się skutki podatkowo-prawne, było wykonywanie czynności opodatkowanych. Zatem niezwykle istotny jest charakter związku występującego między zakupami, a prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.
(...) o związku pośrednim można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania firmy (przedsiębiorstwa) - mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganymi przez podatnika przychodami. Aby jednak można było wskazać, iż określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do obrotu osiąganego przez podatnika, np. poprzez odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości."

A w ww. interpretacji z 8 listopada 2021 r. dot. kosztów w PIT Dyrektor KIS wskazał m.in., że "Konstrukcja art. 22 ust. 1 cyt. ustawy daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (niewymienionych w art. 23 ust. 1 tej ustawy) pod warunkiem, że wykaże ich bezpośredni lub pośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wysokość osiągniętego przychodu bądź zachowanie źródła przychodu. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób, gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości. "

Dość zaskakujące jest, że ten sam Dyrektor KIS na przestrzeni niespełna roku pozwala jednemu podatnikowi zaliczyć do kosztów podatkowych wydatki na zakup, wyszkolenie i utrzymanie psa stróżującego a drugiemu podatnikowi nie pozwala odliczyć VAT od tego typu wydatków.

Oprac. Paweł Huczko