Opłata za wcześniejsze rozwiązanie umowy może stanowić koszt uzyskania przychodu

Podatnik argumentował, że opłata za wcześniejsze rozwiązanie umowy ponoszona jest celem uniknięcia większych wydatków na opłaty licencyjne, a tym samym przeznaczenia zachowanych w ten sposób oszczędności na dalsze inwestycje. Spółka podkreśliła także, że przedmiotowa opłata nie jest karą umowną, a de facto wynagrodzeniem dla licencjodawcy za zawarcie porozumienia o wcześniejszym rozwiązaniu umowy i na gruncie podatku VAT czynność taka kwalifikowana jest jako wynagrodzenie za usługę.

Autopromocja

Dyrektor Izby Skarbowej nie podzielił tej argumentacji. W jego opinii odstąpienie od umów licencyjnych, które miały przynosić spółce zyski z odpłatnego udostępniania filmów nie może być uznane za działanie w celu zachowania źródła przychodów, co więcej uzasadnienie ekonomiczne nie ma znaczenia i pozostaje poza oceną organu.

Po wyczerpaniu toku instancyjnego, podatnik wniósł skargę na interpretację do WSA w Warszawie, który uznał ją za zasadną.

WSA odwołał się do dotychczasowego orzecznictwa, choć podkreślił, że nie jest ono w tej kwestii jednolite. Jednocześnie sąd stwierdził, że pomimo tego, że opłata za wcześniejsze rozwiązanie umowy nie jest karą umowną, to pełni ona identyczną funkcję i aby mogła zostać uznana za koszt uzyskania przychodu, konieczne jest ustalenie, czy została ona poniesiona w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia przychodów, zarówno tych osiągniętych jak i racjonalnie spodziewanych.

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

Kluczowe jest określenie „w celu” oznaczające taki związek między wydatkiem a przychodem lub zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła, że poniesienie go ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu lub zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła. Przy czym fakt nieosiągnięcia oczekiwanego efektu gospodarczego nie dyskwalifikuje wydatku jako kosztu. Ponadto WSA powołał się na pogląd NSA wyrażony w uzasadnieniu uchwały NSA z 25 czerwca 2012 r. (II FPS 2/12), zgodnie z którym podatnik działając w warunkach rynkowych musi podejmować racjonalne z jego punktu widzenia, oparte na ekonomicznych analizach i kalkulacjach, działania zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności ekonomicznej. Działania takie mogą polegać na zmniejszaniu kosztów i wydatków oraz dokonywaniu oszczędności.

Monitor Księgowego – prenumerata

Biuletyn VAT

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

IFK Platforma Księgowych i Kadrowych

Ważne ekonomiczne uzasadnienie wydatku

Minister Finansów wniósł skargę kasacyjną do NSA, która zdaniem sądu nie zasługiwała na uwzględnienie. NSA podzielił stanowisko WSA, podkreślił prawidłową wykładnię art. 15. ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przez sąd niższej instancji i zauważył, że „gospodarczo uzasadnione i racjonalne decyzje gospodarcze, podejmowane pierwotnie w określonych warunkach, mające oczywisty związek z przychodami, w związku z negatywną zmianą okoliczności mogą wywoływać lub wywołują konieczność podejmowania przez podatnika działań zmierzających już nie do osiągnięcia przychodów, ale do zachowania lub zabrzęczenia źródeł przychodów”.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

NSA, tak jak wcześniej WSA, odwołał się do logicznego ciągu zdarzeń wywołujących określone działania podatnika, w tym przypadku: zawarcie umów licencyjnych, zmiana uwarunkowań gospodarczych, przyczyny rozwiązania umowy skutkujące wydatkiem na opłatę za rozwiązanie umowy (niższą, niż gdyby spółka jednostronnie zerwała umowę licencyjną), konsekwencje finansowe podjętej decyzji i ich wpływ na osiągnięcie lub zachowanie albo zabezpieczenie źródeł uzyskania przychodów. NSA dodał także, że kwalifikacja określonego wydatku jako kosztu uzyskania przychodów wymaga nie tylko oceny pod kątem związku z określonym przychodem, ale także racjonalności określonego działania dla osiągnięcia przychodu, a fakt nieosiągnięcia określonego efektu gospodarczego nie dyskwalifikuje poniesionego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu.

Sądy obu instancji konsekwentnie zgodziły się z pierwotnym stanowiskiem podatnika i stanęły po stronie ekonomicznego uzasadniania możliwości zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Oba sądy podkreślały także ważność analizy logicznego ciągu zdarzeń determinujących działanie podjęte przez podatnika.

(Wyrok NSA z dnia 12 stycznia 2015 r., II FSK 3116/12). 

Dr Katarzyna Bronżewska, starszy konsultant w Dziale Prawno-Podatkowym PwC