Jakie skutki wywoła klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Autopromocja

Co istotne, Minister Finansów nie wyda interpretacji indywidualnej w zakresie tych elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, co do których istnieje uzasadnione przypuszczenie, że mogą być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem art. 119a Ordynacji podatkowej (regulacji dotyczących klauzuli) lub stanowić nadużycie prawa w rozumieniu przepisów o VAT.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Do Ordynacji podatkowej wprowadzony zostanie nowy Dział IIIA – Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowaniu. Natomiast klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania została opisana w rozdziale I, który wprowadza nowe art. 119a-119f do Ordynacji podatkowej (dalej: OP).

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Zgodnie z art. 119a § 1 czynność dokonana

• przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej,

- sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej,

• nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej,
• jeżeli sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).

Czynność (w tym także zespół powiązanych ze sobą czynności, dokonanych przez te same bądź różne podmioty) będzie uznana za podjętą przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, gdy pozostałe cele ekonomiczne lub gospodarcze danej czynności, a wskazane przez podatnika, należy uznać za mało istotne.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Sama korzyść podatkowa jest utożsamiana z następującymi sytuacjami:

• niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości albo powstanie lub zawyżenie straty podatkowej;
• powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania w polskim prawie podatkowym

Sposób działania będzie uznany za sztuczny, gdy na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Badając, czy sposób działania był sztuczny, ustawodawca nakazuje wziąć pod uwagę w szczególności występowanie:

• nieuzasadnionego dzielenia operacji lub
• angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, lub
• elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności, lub
• elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących, lub
• ryzyka ekonomicznego lub gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Ciekawym rozwiązaniem jest możliwość określenia skutków podatkowych dokonanych czynności na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej (art. 119a § 2 OP). Z kolei, czynność odpowiednia została zdefiniowana w § 3 ww. przepisu, jako czynność, której podmiot mógłby w danych okolicznościach dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Co więcej, strona może w toku postępowania wskazać czynność odpowiednią, w wyniku czego, skutki podatkowe będą określane na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby dokonano tej czynności (vide art. 119a § 4 OP). Jednakże należy podkreślić, że regulacje odnoszące się do czynności odpowiedniej nie będą miały zastosowania, jeżeli okoliczności wskazują, że osiągnięcie korzyści podatkowej było jedynym celem dokonania czynności w rozumieniu art. 119a § 1. Wtedy skutki podatkowe będą określane zgodnie z przyjętą fikcją prawną – niedokonania czynności.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Regulacje dotyczące klauzuli nie mają zastosowania:

• jeżeli korzyść podatkowa lub suma korzyści podatkowych osiągniętych przez podmiot z tytułu czynności nie przekracza w okresie rozliczeniowym 100 000 zł, a w przypadku podatków, które nie są rozliczane okresowo – jeżeli korzyść podatkowa z tytułu czynności nie przekracza 100 000 zł;
• do podmiotu, który uzyskał opinię zabezpieczającą – w zakresie objętym opinią, do dnia doręczenia uchylenia lub zmiany opinii zabezpieczającej;
• do podmiotu, którego wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej nie został załatwiony w terminie, o którym mowa w art. 119zb – w zakresie objętym wnioskiem, do dnia doręczenia zmiany opinii zabezpieczającej;
• do podatku od towarów i usług oraz do opłat i niepodatkowych należności budżetowych;
• jeżeli zastosowanie innych przepisów prawa podatkowego pozwala na przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania.

Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania

Organem właściwym do wszczęcia / prowadzenia postępowania podatkowego w wyniku, którego może być wydana decyzja w zakresie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania jest minister finansów. Po wydaniu decyzji o zastosowaniu klauzuli, minister finansów przekazuje przejęte postępowanie kontrolne organowi kontroli skarbowej.

Pełnomocnik w postępowaniu podatkowym

Minister może zasięgnąć opinii Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania, co do zasadności zastosowania art. 119a OP. Rada wydaje pisemną opinię co do zasadności zastosowania art. 119a OP wraz z uzasadnieniem. Opinia będzie wydawana bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania akt sprawy. Należy podkreślić, że niewydanie przez Radę opinii w terminie jest równoznaczne z opinią Rady o zasadności zastosowania art. 119a OP, chyba że to strona wnioskowała o zasięgnięcie opinii.

Skutki podatkowe postępowania zakończonego decyzją mogą rozciągnąć się także na podmioty inne niż strona, które uczestniczyły w czynności, której skutki zostały określone właśnie w tej decyzji, np. poprzez uwzględnienie treści decyzji może skorygować swoją deklarację, a także wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot podatku.

Opinie zabezpieczające                                  

Ustawodawca umożliwił zainteresowanym zwrócenie się do ministra finansów o wydanie opinii zabezpieczającej dotyczącej czynności planowanej, rozpoczętej lub dokonanej. Wnioskodawca powinien we wniosku wskazać, m.in. cele realizacji, których czynność ma służyć, ekonomicznego lub gospodarczego uzasadnienia czynności, skutki podatkowe, w tym korzyści podatkowe, będące rezultatem czynności objętych wnioskiem. Wniosek powinien być rozpatrzony bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku przez ministra finansów. Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w wysokości 20 000 zł. Złożenie wniosku nie wyklucza możliwości przeprowadzenia, np. kontroli podatkowej, postępowania podatkowego.

Jak będzie działać klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania?

Opinia zostanie wydana przez organ, o ile przedstawione we wniosku okoliczności wskazują, że do czynności nie ma zastosowania art. 119a OP. W przypadku odmowy wydania opinii, przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Autor: Katarzyna Berej-Bartoszczyk, Doświadczony Konsultant w Zespole Doradztwa Podatkowego Accreo Sp. z o.o.