Jak prawidłowo zastosować ulgę abolicyjną przy rozliczaniu PIT za 2021 r.

Co to jest ulga abolicyjna?

Od 1 stycznia 2021 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące limitu tzw. ulgi abolicyjnej. Ulga abolicyjna to rodzaj ulgi podatkowej uregulowanej w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), z której mogą korzystać polscy rezydenci podatkowi uzyskujący dochody za granicą.

Polacy, którzy pracują za granicą i są rezydentami podatkowymi w Polsce (tj. jeżeli w Polsce mieszkają ponad 183 dni w roku lub jeżeli centrum ich interesów życiowych znajduje się w Polsce), rozliczają swoje dochody jedną z poniższych metod:

1. proporcjonalnego odliczenia,
2. wyłączenia z progresją.

Metody nie można wybrać samodzielnie. Zależy ona od umowy międzynarodowej, podpisanej między Polską a krajem, w którym polski rezydent podatkowy pracuje i zarabia.

Ulga abolicyjna: Metoda proporcjonalnego odliczenia

Metoda proporcjonalnego odliczenia oznacza, że dochód osiągany za granicą należy wykazać do opodatkowania w Polsce, ale od należnego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Przy czym odliczenie to możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie.

Metoda proporcjonalnego odliczenia obowiązuje w umowach z takimi krajami jak: Wielka Brytania, Holandia, Irlandia, Austria, Finlandia, Litwa, Rosja, Słowacja.

Co ważne, metoda jest stosowana również w przypadku krajów, z którymi Polska nie zawarła żadnej umowy dotyczącej unikania podwójnego opodatkowania. Stosowanie tej metody w sytuacji bezumownej przewiduje art. 27 ust. 9 i 9a ustawy PIT.

Ulga abolicyjna: Metoda wyłączenia z progresją

Z kolei metoda wyłączenia z progresją oznacza, że w Polsce wyłącza się z podstawy opodatkowania dochód osiągnięty za granicą, zwolniony od opodatkowania na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jednak dla ustalenia stawki podatku od pozostałego dochodu – podlegającego opodatkowaniu w Polsce – stosuje się stawkę podatku właściwą dla całego dochodu, tzn. łącznie z dochodem osiągniętym za granicą. Mówiąc prościej, dochód z zagranicy jest wyłączony z opodatkowania w Polsce.

Metoda wyłączenia z progresją obowiązuje w umowach z takimi krajami jak: Niemcy, Szwecja, Francja, Hiszpania, Cypr, Czechy, Portugalia czy Włochy.

Jak widać, metoda wyłączenia z progresją jest bardziej opłacalnym sposobem rozliczenia dochodów pochodzących z zagranicy. Zastosowanie metody proporcjonalnego odliczenia daje bowiem wyższy do zapłacenia podatek niż gdyby podatnik zastosował rozliczenie z progresją. Ulga abolicyjna pozwala jednak uniknąć wyższego opodatkowania mimo zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia przy rozliczaniu dochodów z zagranicy, ponieważ dzięki niej dochodzi do wyrównania podatku przy obu metodach rozliczenia.

Jak obliczyć ulgę abolicyjną i kiedy ją stosować?

Aby obliczyć ulgę abolicyjną, należy obliczyć wysokość podatku do zapłacenia, jaki miałby podatnik, gdyby zastosował metodę wyłączenia z progresją. Różnica między podatkiem wynikającym z zastosowanej metody odliczenia proporcjonalnego a podatkiem wynikającym z metody wyłączenia z progresją, to właśnie wysokość ulgi.

Przepisy w art. 27g ust. 1 i 4 ustawy o PIT przewidują zamknięty katalog dochodów objętych ulgą abolicyjną i ma ona zastosowanie do dochodów osiąganych ze źródeł położonych poza terytorium Polski i podlegających rozliczeniu zgodnie z wyżej opisaną metodą proporcjonalnego odliczenia.

Ulgę abolicyjną można stosować wyłącznie do dochodów osiąganych z następujących źródeł: ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy PIT, z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy PIT, z pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 14 ustawy PIT, z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Polski działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi.

Co ważne ulga abolicyjna ma zastosowanie również odpowiednio do dochodów (przychodów) z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których stosuje się zasady opodatkowania według metody liniowej, jak również opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Odliczenie z tytułu ulgi abolicyjnej nie przysługuje zaś, jeżeli dochody ze źródeł objętych tą ulgą zostały uzyskane w krajach i na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raje podatkowe).

Od 1 stycznia 2021 r. obowiązuje limit kwotowy w stosowaniu odliczenia w ramach ulgi abolicyjnej

Od 2021 r. ulga abolicyjna została znacznie okrojona. Sam mechanizm działania ulgi abolicyjnej nie został bardzo zmieniony, wprowadzono natomiast, że odliczenie z tego tytułu nie może przekroczyć ustawowego limitu 1360 zł.

Art. 27g ust. 5 ustawy PIT przewiduje jednak wyjątek, zgodnie z którym przepisu ust. 2 zdanie drugie (tj. limitu 1360 zł) nie stosuje się do dochodów osiąganych w roku podatkowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 8 lit. a i pkt 9, jeżeli dochody te są osiągane z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw.

Tym samym, limit w wysokości 1360 PLN nie znajdzie zastosowania w przypadku dochodów uzyskiwanych poza terytorium lądowym państw i w takim przypadku odliczenie z tytułu ulgi przysługuje w pełnej wysokości, bez zastosowania limitu.

Ulga abolicyjna: brak definicji terytorium lądowego państw

Nowelizacja ustawy, na podstawie której wprowadzono limit ulgi abolicyjnej, nie wprowadziła jednak odpowiedniej definicji terytorium lądowego państw, w wyniku czego możliwość stosowania wyżej opisanego wyłączenia rodziła pewne wątpliwości.

Ulga abolicyjna: objaśnienia MF

Ministerstwo Finansów wydało 10 sierpnia 2021 r. objaśnienia podatkowe dotyczące zasad stosowania ulgi abolicyjnej. Objaśnienia zostały wydane według stanu prawnego
na dzień 1 stycznia 2021 roku. Celem objaśnień jest przedstawienie sposobu prawidłowego zastosowania ulgi abolicyjnej przy uwzględnieniu wprowadzonego do art. 27g ust. 2 ustawy o PIT, wyżej wskazanego limitu odliczenia.

W objaśnieniach Ministerstwo Finansów odwołuje się w kontekście definicji „terytorium lądowego państw” bezpośrednio do art. 6 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej, w którym wskazuje się iż: Rzeczpospolita Polska wykonuje swoje zwierzchnictwo nad terytorium lądowym oraz wnętrzem ziemi znajdującym się pod nim, morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym oraz dnem i wnętrzem ziemi znajdującymi się pod nimi, a także w przestrzeni powietrznej znajdującej się nad terytorium lądowym, morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym.

Zatem zgodnie z objaśnieniami, poza terytorium lądowym państw znajdują się:

• wyliczone w ww. przepisie kategorie zaliczane do terytorium państw inne niż terytorium lądowe, a więc: wnętrze ziemi pod terytorium lądowym państw, morskie wody wewnętrzne i morze terytorialne oraz dno i wnętrze ziemi znajdujące się pod nimi, a także przestrzeń powietrzna znajdująca się nad terytorium lądowym, morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym, a także
• obszary niestanowiące terytorium państw, w tym obszary podlegające ograniczonej jurysdykcji państw.

Jako przykładowe zawody, których nie obejmuje limit ulgi abolicyjnej zostali zaś wymienieni marynarze, stewardesy, piloci.

Ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy

W swoich objaśnieniach Ministerstwo Finansów przypomina także, że ulga abolicyjna należy do kategorii ulg stosowanych dopiero po zakończeniu roku podatkowego. Oznacza to, że nie wpływa ona na wysokość miesięcznych zaliczek wpłacanych na podatek dochodowy w trakcie roku podatkowego, nie jest ona w ogóle uwzględniana przy obliczaniu tych zaliczek.

W takiej sytuacji, może się okazać, że podatnik uzyskujący większość dochodów za granicą będzie zobowiązany do zapłaty wysokiego podatku w Polsce, który następnie zostanie zwrócony po zakończeniu roku wskutek zastosowania ulgi abolicyjnej. W celu wyeliminowania tego problemu Ministerstwo Finansów wskazało, że podatnik może złożyć wniosek o ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku podatkowego. Możliwość ubiegania się o ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy przysługuje na mocy art. 22 § 2a Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym organ podatkowy, na wniosek podatnika, ogranicza pobór zaliczek na podatek, jeżeli podatnik uprawdopodobni, że zaliczki obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu lub zysku przewidywanego na dany rok podatkowy.

Rozliczenie ulgi w zeznaniu rocznym

Ulgę należy wykazać na formularzu: PIT-36, PIT-36S, PIT-36L lub PIT-36LS, do którego trzeba dołączyć załącznik PIT/ZG (informacja o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku) oraz załącznik PIT/O (informacja o ulgach i odliczeniach podatkowych).

Kwotę odliczenia z tytułu ulgi abolicyjnej wykazuje się w załączniku PIT/O, w części C zawierającej odliczenia od podatku, w pozycji określonej „Ulga, o której mowa w art. 27g ustawy”. Wykazaną w załączniku PIT/O kwotę ulgi abolicyjnej należy przenieść do właściwego zeznania podatkowego PIT-36, PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS, PIT-28 lub PIT-28S.

Sandra Przybylska – Pałka : starszy konsultant podatkowy w TAX-ES kancelaria doradztwa podatkowego dr Ewelina Skwierczyńska.