Skutki podatkowe wypłaty odszkodowania, odprawy emerytalno-rentowej, nagrody jubileuszowej, ekwiwalentu za nagrodę jubileuszową

Tak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 27 listopada 2015, sygn. IPTPB2/4511-496/15-5/JR.

Rozpatrywana przez organ podatkowy sprawa dotyczyła spółki, która w dniu 12 sierpnia 2015 r. pewna zawarła porozumienie z przedstawicielami organizacji związkowych, działających na jej terenie, w sprawie przyjęcia Regulaminu Programu Dobrowolnych Odejść. Strony Porozumienia zgodnie postanowiły zaakceptować ten Regulamin. Celem jego wprowadzenia jest zmniejszenie negatywnych skutków społecznych wynikających z konieczności dostosowania poziomu i struktury zatrudnienia do potrzeb spółki wynikających z aktualnej sytuacji rynkowej. Regulamin określa możliwości złożenia przez pracownika oświadczenia woli o deklaracji rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron, z przyczyn niedotyczących pracownika, na zasadach i w terminach przewidzianych w PDO i następnie rozwiązania w tym trybie umowy o pracę, po wyrażeniu zgody przez Pracodawcę. Pracownicy, z którymi rozwiązano umowę o pracę na mocy porozumienia stron, zgodnie z zasadami przewidzianymi w PDO, otrzymają jednorazowe odszkodowanie za rozwiązanie stosunku pracy w wysokości x-krotności średniego miesięcznego wynagrodzenia ustalonego za okres 1 kwietnia 2014 r. - 31 marca 2015 r. danego Pracownika, przy czym x jest zależne od stażu pracy Pracownika w spółce. Dodatkowo Pracownik, z którym rozwiązano umowę o pracę na mocy porozumienia stron, zgodnie z zasadami określonymi w Programie, otrzyma odpowiednio następujące świadczenia wynikające z ZUZP: nagroda jubileuszowa, odprawa emerytalno-rentowa, ekwiwalent za nagrodę jubileuszową.

Rekompensaty z tytułu dobrowolnego rozwiązania umowy o pracę nie podlegają zwolnieniu z PIT

Spółka wyjaśnia, że w jej ocenie wszystkie objęte Regulaminem PDO świadczenia mają charakter odszkodowania w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 31 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Spółka zadała pytanie:

Czy jednorazowe odszkodowania, odprawy emerytalno-rentowe, nagrody jubileuszowe, ekwiwalent za nagrodę jubileuszową, na podstawie postanowień określonych w Regulaminie Programu Dobrowolnych Odejść, są zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych, a Wnioskodawca, jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych, nie będzie miał obowiązku pobrania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wypłat Pracownikom tych odszkodowań i świadczeń?

Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby prawne (zakłady pracy) są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody m.in. ze stosunku pracy. Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem m.in. dochodów wymienionych w art. 21 tej ustawy.

Z kolei art. 10 ust. 1 pkt 1 wskazuje, że źródłami przychodów są m.in. stosunek służbowy i stosunek pracy. Natomiast na podstawie definicji wskazanej w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody m.in. ze stosunku pracy, uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Wycieczka zagraniczna sfinansowana przez pracodawcę nie jest przychodem pracowników

Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zgodnie z przedstawionym przez Spółkę stanem faktycznym, wypłacane Pracownikom, na podstawie Regulaminu PDO odszkodowania, stanowią rekompensatę za szkodę związaną z utratą miejsca pracy i mają zadośćuczynić Pracownikom stratę doznaną w związku z brakiem możliwości otrzymywania wynagrodzenia oraz umożliwić zaspokojenie potrzeb życiowych w sytuacji utraty źródła dochodu.

Zdaniem Spółki, również świadczenia wynikające wprost z  Regulaminu PDO, nazwane w Regulaminie: nagrodą jubileuszową, odprawą emerytalno-rentową, oraz ekwiwalentem za nagrodę jubileuszową, stanowią wynikające wprost z Regulaminu odszkodowanie z tytułu utraty prawa do nagrody jubileuszowej, czy odprawy emerytalno-rentowej w wyniku uczestnictwa w PDO, a wysokość tego odszkodowania jest obliczana w oparciu o wysokość odpowiednio: nagrody jubileuszowej i odprawy emerytalno-rentowej, która byłaby należna Pracownikowi w zdefiniowanym w Regulaminie okresie czasu po rozwiązaniu przez Pracownika stosunku pracy, gdyby Pracownik nie uczestniczył w PDO i nie rozwiązał stosunku pracy ze spółką.

Zgodnie z art. 92¹ Kodeksu pracy, pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Odprawa emerytalno-rentowa wynikająca z § 7 ust. 3 Regulaminu PDO nie jest odprawą emerytalno-rentową w rozumieniu Kodeksu pracy, gdyż stosunek pracy odchodzących pracowników nie ustał w wyniku przejścia na emeryturę czy rentę, a w wyniku uczestnictwa w Programie Dobrowolnych Odejść.

Konkurs dla pracowników i kontrahentów - skutki w PIT

Podobnie nagroda jubileuszowa nie stanowi nagrody z tytułu przepracowania w Spółce określonej w ZUZP ilości lat (15, 20, 25 itd.), a jest zdaniem Spółki odszkodowaniem z tytułu utraty prawa do tej nagrody. Podkreślić należy fakt, że ZUZP nie zawiera postanowień dotyczących wypłaty nagród jubileuszowych, czy odpraw emerytalno-rentowych dla Pracowników, którzy rozwiązują umowę o pracę za porozumieniem stron, zawiera natomiast postanowienie, że w przypadku rozwiązania stosunku pracy z uwagi na przejście na emeryturę, świadczenie przedemerytalne, zasiłek przedemerytalny, rentę inwalidzką, w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową albo na rentę inwalidzką I i II grupy z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa - pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy licząc od dnia rozwiązania umowy o pracę, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy. Zdaniem Spółki świadczenie wypłacane z Regulaminu PDO nie jest nagrodą jubileuszową, o której mowa wyżej wymienionym postanowieniu ZUZP.

Zgodnie natomiast z art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. − Kodeks pracy ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

Istoty nagrody jubileuszowej, odprawy emerytalno-rentowej oraz ekwiwalentu za nagrodę jubileuszową nie należy doszukiwać się w twierdzeniu, że tego typu świadczenia są odszkodowaniem, czyli naprawieniem szkody lub straty, jaką pracownik poniósł w związku z pozbawieniem go zatrudnienia. De facto są to świadczeniem pracodawcy w razie zaistnienia zdarzeń, które zgodnie z odpowiednimi przepisami powodują niemożliwość, niecelowość lub zbędność kontynuacji stosunku pracy.

W Regulaminie PDO wyraźnie zostało wskazane, że świadczenia: nagroda jubileuszowa, odprawa emerytalno-rentowa oraz ekwiwalent za nagrodę jubileuszową wynikają z Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy. A zatem, nie potwierdza to stwierdzenia Wnioskodawcy, że cyt. nie było to pomimo podobieństwa nazewnictwa świadczenie w rozumieniu Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy obowiązującego w Spółce, czy też odprawa wypłacana na podstawie jakichkolwiek przepisów prawa regulujących rozwiązanie stosunku pracy. Oznacza to, że świadczeń tych nie można uznać za odszkodowanie.

Przedmiotowym zwolnieniem nie są zatem objęte świadczenia: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalno-rentowe oraz ekwiwalent za nagrodę jubileuszową, i to zarówno te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jak i świadczenia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy.

W związku z tym, zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, biorąc pod uwagę przedstawione zdarzenie przyszłe oraz przepisy prawa stwierdzić należy, że wypłacone pracownikom przez Wnioskodawcę odszkodowania (rekompensaty), korzystają ze zwolnienia na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż jak wynika z opisanego zdarzenia przyszłego wysokość i zasady ustalenia otrzymanych ww. świadczeń wynikały z Regulaminu Programu Dobrowolnych Odejść, a regulamin ten należy do regulacji, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy. W związku z powyższym Wnioskodawca nie będzie miał obowiązku pobrania zaliczki na podatek dochodowy.

Zaś wypłacone pracownikom przez Wnioskodawcę odprawy emerytalno-rentowe, nagrody jubileuszowe, ekwiwalenty za nagrodę jubileuszową, nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Stanowią one przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Spółka jako płatnik, zgodnie z art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zobowiązana do pobrania zaliczki na podatek dochodowy od wypłaconych pracownikom kwot odprawy emerytalno-rentowej, nagrody jubileuszowej, ekwiwalentu za nagrodę jubileuszową.

Należy również podkreślić, że przy stosowaniu wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze przepis art. 84 Konstytucji, dotyczący zasady powszechności opodatkowania. Wszelkie przepisy dotyczące zwolnień i ulg podatkowych, stanowiące odstępstwo od tej zasady, wymagają ścisłej ich interpretacji, wykluczając jednocześnie jakąkolwiek interpretację rozszerzającą.