Pochodne instrumenty finansowe w programie motywacyjnym – skutki podatkowe

Pozyskanie najlepszych pracowników, a później zatrzymanie ich w pracy, to chyba jedno z większych wyzwań stojących przed każdym pracodawcą. Niektóre rozwiązania podatkowe, np. programy motywacyjne, mogą okazać się bardzo pomocnym sojusznikiem.

Idea programów motywacyjnych polega na opracowaniu dodatkowego systemu premiowania kluczowych pracowników, który będzie bezpośrednio powiązany z efektami finansowymi spółki. Tym samym, pracownicy będą bardziej zaangażowani w uzyskanie jak najlepszego wyniku finansowego przez spółkę, co w konsekwencji, będzie miało przełożenie na ich wyższe wynagrodzenie.

Zadaniem programów motywacyjnych na ogół nie jest zastąpienie dotychczasowego wynagrodzenia, do którego przyzwyczaili się zarówno pracownicy, kadra menedżerska, współpracownicy, jak i pracodawcy. Program motywacyjny stanowi uzupełnienie obowiązującego systemu wynagradzania, który ma wpływać na zwiększenie efektywności pracowników w realizacji celów biznesowych pracodawcy. Niemniej jednak istnieje również możliwość zmiany istniejących zasad wynagradzania pracowników w spółce i uzupełnienia ich programem motywacyjnym.

Rozliczenie PIT i ZUS wynagrodzenia pracownika - premia, nagroda, dodatkowe bonusy

Konstrukcja takich programów opiera się na opracowaniu pochodnego instrumentu finansowego, który będzie bezpośrednio powiązany z wynikami finansowymi spółki.

Instrumentami finansowymi są m.in. opcje, kontrakty terminowe, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron (vide art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. - o obrocie instrumentami finansowymi; tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 94 ze zm.).

Cechą pochodnych instrumentów finansowych jest to, że:

- wartość  jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego to jest określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, kursu wymiany walut, indeksu cen lub stóp, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego albo innej podobnej wielkości,

- nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych albo wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu do wartości innych rodzajów kontraktów, których cena podobnie zależy od zmiany warunków rynkowych, oraz

- rozliczenie nastąpi w przyszłości.

Polecamy: Jak rozliczyć wypłatę dywidendy - w podatkach i rachunkowości

Wartość instrumentu bazowego może być w praktyce uzależniona od wszelkiego rodzaju wskaźników, np. finansowych. Często spotykanymi wskaźnikami są: osiągnięte przez spółkę przychody netto ze sprzedaży towarów i usług, zyski ze sprzedaży, skumulowany wskaźnik wzrostu przychodów, wartość skumulowanej EBITDA za dany okres rozliczeniowy.

Osoby przystępujące do programu motywacyjnego na podstawie odrębnej umowy, otrzymują jednostki uczestnictwa. W chwili ich przyznania, jednostki nie mają żadnej wartości i nie można jej ustalić, ponieważ wartość wskaźników, od których zależy ich wartość jest jeszcze nieznana.

Realizacja praw wynikających z posiadania jednostek uczestnictwa następuje dopiero po ziszczeniu się ustalonych warunków, np. upływ okresu rozliczeniowego lub osiągnięciu przez spółkę w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiedniego poziomu wybranych wskaźników finansowych. Samo rozliczenie jest realizowane w formie pieniężnej.

Plan motywacyjny dla pracowników uzasadniony biznesowo i podatkowo

Zaletą wdrożenia programu motywacyjnego w spółce jest możliwość uzyskania przez uczestników przychodu z kapitałów pieniężnych, który jest opodatkowany atrakcyjną 19% stawką podatkową dopiero w chwili realizacji pochodnego instrumentu finansowego. Dodatkowo, na spółce nie będzie ciążył obowiązek naliczenia, pobrania i odprowadzenia podatku (zaliczki na podatek). Spółka będzie zobowiązana tylko do przesłania uczestnikom i właściwemu organowi podatkowemu imiennej informacji o wysokości dochodu na formularzu PIT-8C.

Warto zauważyć, że od tak osiągniętego przychodu pracodawca nie jest zobowiązany do potrącenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

Należy podkreślić, że wydatki związane z realizacją programu spółka będzie uprawniona do rozpoznania jako kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia.

Autor: Katarzyna Berej-Bartoszczyk, Konsultant w Zespole Doradztwa Podatkowego Accreo Sp. z o.o.