Kto i kiedy może rozliczyć się wspólnie

Zgodnie z ogólną zasadą prawa podatkowego każdy podatnik samodzielnie opodatkowuje swoje dochody. Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje jednak wyjątki od tej reguły.
Prawo do łącznego opodatkowania dochodów zostało przyznane małżonkom, pozostającym w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, przy czym dotyczy to również podatników, których małżonkowie zmarli przed upływem roku podatkowego lub po jego upływie, ale przed złożeniem zeznania podatkowego.

Z możliwości łącznego opodatkowania może skorzystać także osoba samotnie wychowująca dzieci. Prawo do skorzystania z preferencyjnego sposobu rozliczenia podatku zostało uzależnione od spełnienia ustawowo określonych warunków.

Wspólność majątkowa przez rok

Począwszy od rozliczeń podatkowych składanych za 2007 rok nie ma już wątpliwości, że z łącznego opodatkowania dochodów mogą korzystać wyłącznie podatnicy pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, pod warunkiem że wspólność majątkowa między nimi również trwała przez cały rok podatkowy.

Kwestia długości czasu trwania wspólności majątkowej małżeńskiej budziła dotychczas wątpliwości podatników i rozbieżności w praktyce organów podatkowych. Ustawodawca doprecyzował okres, w którym powinna istnieć wspólność majątkowa w nowelizacji ustawy o PIT z 16 listopada 2006 r.

Jeżeli zatem w trakcie roku podatkowego między małżonkami powstała rozdzielność majątkowa, tracą oni prawo do łącznego opodatkowania dochodów w rozliczeniu podatkowym za rok, w którym nastąpiła zmiana majątkowego ustroju małżeńskiego.

Pani Anna i pan Tomasz Kowalscy są małżeństwem od 15 lat. W zeszłym roku wnieśli pozew o orzeczenie separacji. Sądowe orzeczenie separacji uprawomocniło się w listopadzie 2007 r..

Mimo iż pani Anna i pan Tomasz nadal formalnie pozostają w związku małżeńskim, w rozliczeniu za 2007 rok nie będą mogli skorzystać z łącznego opodatkowania dochodów. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Ponieważ wyrok uprawomocnił się w 2007 roku podatnicy nie spełniają warunku, zgodnie z którym wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami musi trwać cały rok podatkowy.
W przypadku łącznego opodatkowania małżonków, łączny podatek obojga małżonków określa się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Zgodnie z przepisami ustawy o PIT do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany, np. od dywidend, wygranych w grach liczbowych, odsetek od lokat bankowych.

Ze wspólnego rozliczenia mogą również skorzystać małżonkowie, jeżeli jedno z nich w roku podatkowym nie uzyskało przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany według skali podatkowej lub osiągnęło dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (w 2007 roku jest to kwota 3015 zł). Trzeba pamiętać, że wspólnie mogą rozliczyć się tylko małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, czyli mający miejsce zamieszkania na terytorium Polski.